Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| Tepi ecKepmyi
тшс дейдь «Эдебиет - енер. Онер азды-кепп еркш д к тшейдь Казак эдебиет1 кегерсш, гулденсш десек, жалан тап кез1мен, не саясат кез1мен карап, сынаржак кетпей, Марксше (диалектика эдасш колданып) сынау керек. Эр нэрсенщ ce6e6iH, жагдайын, аргы-берпсш, жаксы-жаман жагын тугел тексеретш кез, алдындагыны емес, алысты болжайтын кырагы кез. Эдебиетп сынауга жалан саясатка сауатты болу жетпес, эдебиетип де, гылым neci болу да керек» - дегенде эдебиетгщ езш д к ерекшелктерш деп басып айта бшген. Автор эдебиетп багалауга таптьщ тургыдан келуге карсы. Оган кез келген адам, немесе саясатшы niicip айта алмайды, 9 pi эдебиетпн, эр1 галым гана хукылы дейд1 Жушбек. Жусшбекгщ «Керкем эдебието саралау» («Ак жол», 17.IV. 1925) атты макаласы «Эдебиет мэселесшде» кетершген проблеманыц жалгасы кпеттес. Автордьщ не болса соны жазып жургендерге к е н ш толмайды. «Олен мен жарамазан, енер мен жамау-жаскау араласып, эдебиетп кокытып ж 1 бермес ушш газет-журналдар баспа бетше тускен сездерд 1 саралап, кьшшыктап, тазалап отырганы жен болар едЬ> - деп сынды кушейтуге шакырады. Ж.Сэрсенбин саяси кугынга тускен Магжанга ашык ара тускен, эдебиетгщ езекп мэселе- nepi жайлы жиырмасыншы жылдары пайымды ойлар бшд 1 рген б ш к п эдебиетпи болатын. 62 Дандай ЫСК4КУЛЫ Тецкеркш ш дердщ казак акындарын ултшылдыкден айыптауы кушешп келе жатканда, Жэкен «Эдебиетге ултшылдык кашан калады?» («Ак жол», 18.V.1925) деген макала жазуга, сол кезде жанып турган мэселеге жауап бередь Жэкен де Маркстщ адамды турмыс билейд1 деген кагидасынан шыгарып, XIX гасырдагы орыстьщ улы державалык шовинизм), ягни улы орысшылдьщ ултшылдыкты тугызды деп ашык айтады. ¥лтшылдыкпен айыптай бермей, оньщ себептерше уцш ейк дейдь Ж.Сэрсенбиннщ бул n k ip i Жусшбектщ осыдан сэл бурын айтылган «казак акындарынын екшш! канаты ултшылдыкпен суарылып калган». ¥лтшыл- дык сез1м тез заманда кала коюы мумкш емес. Тецкеркке, коммунизм жолына кершеу кы- лыгы жок болса, ултшыл акындарды да пайдалануга болады» («Ак жол», I.IV.1925) - деген ойларымен 6 ip арнадан шыгып жатканын ангару киын емес. Керкем эдебиетп калай багалау керек дегенде, Жэкен н еп зп шарттарга шыгарманьщ сыршылдыгын, кестелшгш, керкем дк шурайлылыгын, тш орамдылыгын жаткызады. Ба- гыты мен саясатын еюнпп шарт дейдь Ал егер шыгарманьщ саясаты, багыты тузу болса да керкемдк кисындары, тш Kyflipdi келюпесе, оны эдебиет деп айтуга болмайды. Жэкеннщ бул айтканы эдебиетп саясаттьщ канжыгасына байлап берушшерге карсы айтылган батыл да орынды niKip едк «Эдeбиeтiмiз каз1р кандай дэу1рде?» деген сауалга Жэкен «Казак эдебиеп каз1р куйректш (сентиментализм), санашылдык (идеализм), сарындамалык (романтизм), нагыздьщ (реализм) сиякты кеп «измнен» куралган кырык курау дэу1рде деуге болады. Муньщ ш ш де реализмд1 заманга yitrieci бар десек те, казактьщ салт-санасы, турмысымен эз 1 рге кайшы келу 1 анык. Соньщ ymiH романтизм мен сентиментализмд1 эдебиетте колданбай отыруга 93 ipme мум кш емес. Сентиментализмнщ онша узакка созылуы екггалай. Тубшде реализм романтизмд1 жену! мумкш. BipaK оган эл1 кеп уакыт керек. Эз1рше эдебиетте романтизм устемдк ете 6 epyi аньщ» - деп жазды. С.Сэдуакасов «Ka 3 ipri дэуip - ic дэу!рЬ> («Лениншш жас», 1925, №7) деген макала жазып, онда бугшп эдебиетп еткеннщ занды даму жалгасы тургысында карастыру бэр1 ecKi, м е н т гана жана, сол жана ез 1 ме жетед 1 , ез 1 мд 1 канагаттандырады деп, б!з ешуакытта да айта алмай- мыз» - деп, сол кездеп эдебиет мэселесшдеп аса мацызды мэселе хакында турасын айтты. жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|