З.Ү. Адильшинова, А. М. Сугуралиева

---

19
Пайдаланған әдебиеттер: 

1. К.Жарықбаев. Инклюзивті білім берудің мазмұны қандай? // Мектептегі
психология, 2010, №5,18-20 б.
2. Дзюбаева Т.В., Бердалина А.У., Хафизова К.М. Особенности обучения
вклассах ЗПР. // Психология в школе 2010, №5(29) 34-37 б.
3. Ахмедалиева,
Д.У.
Мүмкіндіктері
шектеулі
балалармен
жұмысты
ұйымдастыру // Әлеуметтік педагог. - 2010. -№1. - . 15-17
4. Постановление Правительства Республики Казахстан №1460 «Об условиях и
порядке оказания платных медицинских и профилактических услуг в
лечебно-профилактических учреждениях здравоохранения» от 6 декабря
1995г. //www.zakon.kz
4-дәріс. Қазақстан Республикасындағы жалпы білім беретін мектептердегі 
мүмкіндігі шектеулі балалардың ерекшеліктерін қамту. 
Жоспар:
1. Бала дамуындағы ауытқуларына сай оқыту
2. Балалардың түрлі даму деңгейі, сыныптар мен топтардағы табысты
жұмыстары
3. Ауытқулар түріне қалай нақты стратегиялар мен әдістемелік ұсынымдар
Дәріс тезисі: Бала жас болған сайын оның шаршаған белгілеріде ерте пайда
болады. Сонымен, 5-6 жастағы балалар үшін уақыт 10-15 минут құрайды. Бұл
жастағы балалардың қызмет ету мүмкіншілігі өте аз. 7-12 жастағы балалар үшін
компьютерлік сабақтардың үздіксіз ұзақтылығы – 20 минут, ал олардан үлкен
балаларға – жарты сағаттан аспау керек. Сабақтың ұзақтылығында балалар мен
жасөспірімдердің көру және жалпы шаршау белгілері пайда болады. Егер
балада неврологиялық бұзылуы, тырысқақ реакциясы, көру қабілеті бұзылу бар
балаға компьютерлік сабақтар туралы сұрақты сақтықпен шешу керек, өйкені
компьютер денсаулығына байланысты осы барлық ауытқуларды күшейтуі
мүмкін.
Екінші ереже — жұмыс орнын оңтайлы ұйымдастыру. Ең алдымен,
компьютер экранына сол жақтан жарық түсетіндей етіп орналастыру керек.
Экранның жарықтығына қарамастан сабақ қараңғы емес, жақсы жарық
комната өту қажет. Компьютермен жұмыс істеу орнына сол жақтан, табиғи
жарық бір бүйірден түсетіндей етіп орналасуы керек. Компьютерді
қолданушының алыс арақашықтыққа көзқарасты ауыстыру мүмкіншілігі бар
кезде жұмыс орны сәтті орналасқаны болып табылатыны — жұмыс уақытында
көру жүйесінің жеңілдету ең бір тиімді әдісі. Сөйлеу дефектісі мен қозғалыс,
интелектуалдық түзетуде компьютерлік бағдарламаны оқыту ролі мен дамыту
туралы айтсақ, бала ағзасына компьютердің өзімен өзара іс-қимылына
байланысты кейбір мәселелерді айта кеткен жөн. Денсаулыққа зиян келтіретін
балалардың білімдерін компьютерлеудің кейбір жағымсыз кезеңдері бар.
Компьютерде сабақ немесе ойын, жұмыс біртұтас кешенді факторларының
балаға әсер етуіне байланысты. Олардың негізгісіне тоқталамыз. Бірінші,
медиктер өзінің көңілін неге бөлу керек еді, бұл диспеемде жұмыс істейтін

---

20
жастық көру жүктемесі. ЖК жұмыс кезінде жүріп тұрған экран, жарқыраған

фонына және жақын арақашықтықта затты қарау керек болады. Бұл көру
жұмыстың үйренбеген жағдайы.
Сонымен қатар заттарды жақын жерден қарау кезінде баланың иліктіру
жүйесі үнемі күшейтуде болады. Компьютер алдында балалардың көру
жұмысының ерекшелігіне, сонымен қатар оларға экраннан перне тақтаға және
қайтадан жиі көңіл аудару жатады. Сондықтан балалар көзінің шаршауына,
әсіресе компьютер алдында баланы дұрыс отырғызу ережесін бұзуында тез
дамиды. Арнайы көп жылдық зерттеулер әртүрлі жастағы жасөспірімдер мен
балалардың оңтайлы ұзақты үздіксіз сабақтарын анықтауға мүмкіндік берді.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарламасының негізгі міндеттерінің бірі мектептегі
инклюзивті білім беру жүйесін жетілдіру болып табылады. Инклюзивті білім
беру Қазақстанда қажетті деңгейде дамымаған. Бұл проблеманы шешу
дамуында ауытқулары бар балалар санының өсуімен байланысты кезек
күттірмейтін шараларды талап етеді. Мүмкіндіктері шектеулі балалар саны
өсуде. Егер 2005 жылы олардың саны 124 мыңды құраса, 2010 жылы 149
мыңнан асты. Олардың 41,4%-ы ғана арнайы білім беру бағдарламаларымен
қамтылған. Қазіргі кезеңде мүмкіндіктері шектеулі 149246 баланың 29212-сі
немесе 19,5%-ы мектеп жасына дейінгі балалар. 37 арнайы балабақшада және
240 арнайы топта 10 мыңдай бала мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен
қамтылған, бұл 32,8% -ды ғана құрайды. 2. Жобаның мақсаты: дамуында
ауытқулары бар балаларды қалыпты ортаға қосу технологиясын зерделеу.
Инклюзивті оқыту – ерекше мұқтаждықтары бар балалардың жалпы білім
беретін мектептердегі оқыту үрдісін сипаттауда қолданылады. Инклюзивті
оқыту негізінде балалардың қандай да бір дискриминациясын жоққа шығару,
барлық адамдарға деген теңдік қатынасты қамтамасыз ету, сонымен бірге
оқытудың ерекше қажеттілігі бар балаларға арнайы жағдай қалыптастыру
идеологиясы жатыр. Тәжірбие көрсеткеніндей қатаң білім беру жүйесінен
балалардың бір бөлігі шығып қалады, өйткені қалыптасқан жүйе мұндай
балалардың даралық қажеттілігін қанағаттандыра алмайды. Инклюзивті бағыт
мұндай балаларды оқуда жетістікке жетуге ықпал етіп, жақсы өмір сүру
мүмкіншілігін қалыптастырады.
Инклюзивті оқыту- оқушылардың тең құқығын анықтайды және ұжым іс-
әрекетіне қатысуға, адамдармен қарым-қатынасына қажетті қабілеттілікті
дамытуға мүмкіндік береді. Инклюзивті оқыту арқылы барлық балалардың
мұқтаждықтарын ескеріп, ерекше қажеттіліктері бар балалардың білім алуын
қамтамасыз ететін жалпы білім үрдісін дамытуға болады. Мұндай оқыту түрі
арнаулы білім беру жүйесінде дәстүрлі түрде қалыптасқан және даму үстіндегі
формаларды ығыстырмайды, қайта жақындатады. Инклюзивті бағыт арқылы
мүмкіндігі шектеулі балаларды оқуда жетістікке жетуге ықпал етіп, жақсы
өмір сүру мүмкіншілігін қалыптастырады. Осы бағытты білім беру жүйесіне
енгізу арқылы оқушыларды адамгершілікке, ізгілікке, қайырымдылыққа
тәрбиелей аламыз. Сонымен қоса, инклюзивті оқыту үрдісі балаларды
толеранттылыққа тәрбиелеудің бастауы болмақ .

---

21

жүктеу/скачать 484,69 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: