Сабақ: «ТІС ТІНІНІҢ БИОХИМИЯСЫ»

267 
3.
 
Ҧлпа (пульпа), қҧрамы мен қызметтері туралы тҥсініктер
Жауабы: 
Ұлпа тістің сауытты қуысында және түбірлік каналдарда 
орналасады. Ол борпылдақ талшықты дәнекер тінінен тұрады, оның химиялық 
құрамы сүйек кемгіне ұқсас болып келеді. Тіс ұлпасында қан тамырлары 
(васкуляризация) мен жүйке тамырларының кӛп таралуына байалнысты 
(иннервация) ол тамақтану мен тістегі заттар алмасуында белгілі орын алады. 
Негізгі затының құрамына гликопротеидтер (хондроитинсульфаттар, гиалурон 
қышқылы, гексозаминдер) кіреді. Ұлпаның негізгі заты қоректік заттардың 
қаннан ұлпаның жасушалық элементтеріне түсетін, ал метаболизм ӛнімдері осы 
орта арқылы веноздық қан тамырлар жүйесіне түсетін орат болып табылады. 
Ұлпа одондобласт ӛсінділері арқылы дентин мен тіс түбірінің қоректенуін 
қамтамасыз етеді, себебі тістің қатты тіндерінде қан тамырлары болмайды.
4.
 
Дентин, химиялық қҧрамы, органикалық және бейорганикалық 
заттары
Жауабы: 
Дентин тістің негізгі массасын құрайды. Дентин негізгі заттан 
және дентиннің трофикасын қамтамасыз еттеін түтікшелерден тұрады. 
Түтікшелерде одонтобласттың ӛсінділері, жүйке талшықтарының ұштары 
орналасады. Дентиннің сауыттық бӛлігі эмальмен, ал түбір бӛлігі цементпен 
қапталған. Дентиннің құрамында 72% бейорганикалық заттар, 21%-ға жуық 
органикалық заттар, шамамен 10% су болады. Бейорганикалық заттарының кӛп 
бӛлігін кальций – 32%, бейорганикалық фосфор 16%-17%, сонымен қатар
магний, натрий және т.б микроэлементтер құрайды. Органикалық заттары 
дентиннің органикалық матриксін (сүйек тініне ұқсас) түзеді. Органикалық 
заттарына белоктар – коллагендер, гликопротеидтер, ГАГтар жатады, онтогенез 
кезіндегі белок мӛлшері тұрақты 20-25%, дентинде ерекше белок фосфорин 
бар. Кӛмірсулардан энергия кӛзі ретінде гликоген бар. Липидтер және цитрат 
кездеседі. 

жүктеу/скачать 1,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: