Сілекейдің маңызы
Құрғақ тағамдарға (кепкен нан, ет ұнтағы) сүтке қарағанда сілекей көп бөлінеді.
Құм, қышқылсекілдізаттарғакөпмөлшердесұйықсілекейбөлінеді.
Симпатикалықжүйкелердітітіркендіргенде -симпатикалықсілекей – қою, органикалықзаттарға бай, аз мөлшерде.
Парасимпатикалықжүйкелердітітіркендіргенде – хордалық – сұйық, көпмөлшерде, минералдықзаттарға бай.
Сілекейбөлінуініңрефлекстікмеханизмі
Сілекейбөлінудіңекікезеңі бар
Шартты-рефлекстіккезең. Сілекейбөлінуауызқуысынатағамтүспейтұра, тағамдыкөргенде, иісінсезгенде, тағамдыескетүсіргендет.б. басталады. Ол ми қыртысы мен сілекейбөлуорталығыныңкөмегіменіскеасырылады.
Шартсыз-рефлекстіккезең. Сілекейбөлуауызқуысына аскеліпиүскенкездебасталады. Ауызқуысыныңрецепторларытітіркеніпафференттікжүйкебойыменимпульстерсілекейбөлуорталығынажетіп, одансекреторлықжүйкелерменсілекейбездерінекеледі.
№3. Астыңқарындақорытылуы. Қарынсөлініңқұрамы мен қасиеттері. Қарынсөліндегітұзқышқылыныңмәні.
Қарындегенімізішек-қарынтүтігініңкеңейгенжері.Оныңсыйымдылығы 2-4 литрдей, сырт пішінімүйізгеұқсайды. Адамда тәулігіне 2,0-2,5 л қарын сөлі бөлінеді.Ол түссіз сұйықтық. рН- 0,9-1,5; тұз қышқылы көп-0,3-0,5%. Қарында сілекеймен шыланған ас 3-10 сағат кідріп, механикалық және химиялық өңдеуге ұшырайды. Қарын бірнеше бөліктен тұрады. Өңешпен қарынның қосылған жері кардиа деп аталады. Қарынның жоғары жағы күмбез тәрізді жоғары қарай көтеріңкі келеді, бұл-қарын күмбезі, қарын мен он екі елі ішектің қосылған жері пилорус (қақпақша) деп, ал қарынның қақпақшаға жалғасқан бөлігі пилорустік бөлік болып саналады. Қарынның алдыңғы және артқы беткейі, жоғарғы және төменгі шеттері болады. Жоғарғы шеті дөңестеу, ал төменгі шеті ойыстау келген. Жоғарғы шеті тұйығы, төменгі шетін қарын ойығы дейді. Қарынның пилорустан басқа бөлігі қарын денесі деп аталады. Қарын құрсақ қуысының жоғарғы жағында орналасқан. Оның күмбезі сол жақта қабырғалардың ішкі бетінде, пилорус оң жақта бауырдың астында. Қабырғасы (кенересі) жалпы ішек-қарын түтігіне тән үш қабаттан, ішкі-шырышты, ортаңғы-бірыңғай салалы ет, сыртқы-серозды қабаттан тұрады. Қарынның шырышты қабығында көлденең созылған қатпарлар, ойық және жазық жерлер бар. Онда қарын бездері орналасқан (жәй түтік бездер). Безде түрлі без жасушалары гландулоциттер (негізгі, қосымша, айнала қоршалған) бар. Негізгі гландулоциттер сөл ферменттерін (пепсиноген), айнала қоршалған гландулоциттер тұз қышқылын, қосымша жасушалар шырышты зат-муцин шығарады. Осы жасушалардан бөлінген заттар қарын сөлінің құрамына кіреді. Қарынның пилорус бөлігінде айнала қоршалған гландулоциттер болмайды, сондықтан сөл реакциясы қышқылды емес, сілтілі не бейтарапты болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
