Зерттеуші

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№4-6(96-98), сәуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2014
 
______________________________________________________________ 
 
 
76 
CЕЙТМАҒАНБЕТОВА Толған Шанбаевна, 
№15 орта мектебі «Ағылшын тілі» пәнінің мҧғалімі, 
Жаңаӛзен қаласы, Маңғыстау облысы, Қазақстан Республикасы 
 
АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫ 
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚҚА БАУЛУ 
 
Мен бүгінгі ұрпақтың үш тіл білуін қолдаймын. 
Мемлекеттік тіл – мемлекет құрушы ұлттың тілі, 
ал орыс тілін білу – ұлы байлық. 
Ағылшын тілі ілгерілеушілік 
пен технологиялардың тілі 
болғандықтан біз оны үйренуге тиіспіз. 
Ал қазақ тілі барлық Қазақстанды біріктіріп, 
жақындастырып, өзара түсіністік пен сүйіспеншілікке 
жетелейді. 
Н.Ә. Назарбаев 
Ұрпағы білімді халықтың болашағы жарқын болмақ, жас ұрпаққа саналы, мҽн-
мағыналы, ҿнегелі тҽрбие мен білім беру – бүгінгі күннің басты талабы. 
Бүгінгі  қоғамда  мұғалімнің  біліктілік  деңгейіне  де,  ішкі  жан  дүниесіне  де 
жаңаша  талап  қойып  отыр.  Ҿйткені  ХХІ  ғасыр  ұрпағынан  үлкен  үміт  күтілуде. 
Мектептегі басты тұлға мұғалім болса, осы мұғалімнің алдында тұрған басты мақсат 
–  рухани  жан  дүниесі  бай,  ҽлеуметтік  жауапкершілігі  мен  танымдық  белсенділігі 
мол, шығармашылық қабілеті дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру. 
«Жеті  жұрттың  тілін  біл,  жеті  түрлі  ғылым  біл»,  -  дейтін  бабаларымыз  тілдің 
құдіреттілігін ертеден-ақ айқындап берген. Қазіргі ғылым мен техниканың, білім мен 
ҿркениеттің  қарыштап  дамыған  заманында  ағылшын  тілін  білу  қажет.  Яғни 
ағылшын  тілін  білу  –  ҿмір  талабы.  Сондықтан  да  ағылшын  тілін  үйрететін 
ұстаздарға  қойылатын  талаптар  ауқымы  да  үлкен.  Қазіргі  заманда  орындаушы 
тұлғадан гҿрі шығармашыл, дарынды тұлғаға деген сұраныс басым. 
Ал  шығармашылық  деген  сҿздің  сырына  үңілсек,  ол  –  проблемалық  сипаты 
бар,  барлық  ішкі  байланыстарды  біріктіретін,  нҽтижесінде  жаңа  материалдық  жҽне 
идеялық  құндылықтар  алынатын  адамның  мақсатты  ҽрекеті.  Шығармашылық 
ҽрекетке  оқушының  проблеманы  кҿре  білуі,  ҿз  іс-ҽрекетінің  бағдарламасын  жасай 
білуі  жҽне  ойды  іске  асыру  үшін  жаңа  идеяларды  тудыра  алуы  жатады. 
Шығармашылық  –  ойлау  қабілетінің  ең  жоғары  қасиеті.  Шығармашылық  арқылы 
оқушының жолдастарына, ҿмірге, білімге деген сенімі, кҿзқарасы ҿзгереді. 
Тіл  дамыту  жұмыстары  жан-жақты  болса,  оқушының  тілінің  кҿркемдігі, 
ойының дҽлдігі артады, тақырыпты меңгеруде ҿз күшіне сену қасиеті қалыптасады. 
Шығармашылық оқушыны ізденуге жетелеп,  ҿз ісіне сын кҿзбен қарай білуге, ҿзін 
ҿзгемен  салыстыруға  мүмкіндік  туғызады.  Шығармашылық  жұмысты  жүйелі 
жүргізіп, жазуына, ой толғанысына жағдай жасау, оқушыға үлкен сенім білдіру, оқу 
процессінде  оқушының  шығармашылығын  дамытуға  қолайлы  жағдай  туғызу  – 
мұғалімнің міндеті. Кҿркемдік қабілеттің барлық  адамға тҽн екенін білеміз.  «Ҽрбір 
бала  –  болашақ  данышпан»  деген  қағидаға  сүйенсек,  ұстаз  атаулының  шҽкірттерді 
дарынды, дарынсыз деп жіктеуі үлкен қателік екенін сеземіз. 
Жалпы психологтар адам бойындағы дарындылықты екі түрге бҿліп кҿрсетеді. 
Оның  бірі  «туа  біткен»  данышпан  деп,  ал  екіншісін  «келе-келе  қалыптасқан» 
данышпан  деп  атау  негізге  алынған  екен.  «Туа  біткен»  данышпандар  ҿз 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№4-6(96-98), сәуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2014
 
______________________________________________________________ 
 
 
77 
туындыларында 
керемет 
дарындылық, 
қабілеттілік 
танытса, 
«келе-келе 
қалыптасқан»  данышпандардың  үлкен  қасиеті  –  қажымайтын  жігер,  білуге  деген 
құштарлық, ҿз-ҿзіне қоятын қатаң талаптың болуы екен. 
Мектеп  қабырғасында  кемеңгерлер  жақсы  да,  жаман  да  оқиды.  Ал  адам 
бойындағы  дарындылықты  нағыз  данышпандыққа  айналдырудың  бір  ғана  шарты  – 
табиғи талантпен шектеліп қалмай, табандылықпен еңбектену деп түсінемін. Демек, 
табиғи  таланттарды  ашу,  шҽкірттерінің  жарқырап  кҿрінуі  үшін  ұстазға  жүктелер 
міндет не? Ол міндет – оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту үшін аянбай 
еңбек ету. 
Психологтардың  зерттеуінше,  ҽрбір  жаста  шығармашылыққа  баулуға  ҿзек 
болардай ҿзіндік қабілет, бейімділік болады дегенді айтады. Сондықтан баланы сҽби 
кезінен  бастап  мектеп  бітіргенге  дейін  үзбей,  жүйелі  түрде  шығармашылыққа 
баулып, ақыл-ойын, икемділігін дамытып отыру қажет. Орта буында оқушылардың 
шығармашылық  мүмкіндігі  зор,  шығармашылықпен  тұрақты  жҽне  белсенді 
айналысуға  қолайлы  жас  деп  есептеуге  болады.  Оқушыларды  шығармашылыққа 
баулу  үшін  тағы  бір  қажеттілік  –  баланы  психологиялық  дайындықтан    ҿткізу. 
Психологиялық  дайындық,  яғни  педагогтің  психологиялық  ҽсері  шығармашылық 
кезеңде баланың шабытын оятып, құлшындырып, еліктіріп отырады. 
Шығармашылық шеберлік үшін оқушыға ұстаздың берер психологиялық ҽсері 
мынадай болмақ: «Сенің қолыңнан бҽрі келеді», «Сен қабілеттісің», «жаз», «үйрен» 
немесе  «орындауға  ҽрекет  жаса»  деп  баланың  бойына  сенім  ұялату;  оқушының 
кішкентай  жетістігі  болса  да,  жоғары  бағалап,  мадақтап,  кҿтермелеу; 
шығармашылық сҽтте оқушыға құптаушылық кҿзқарас білдіру, сезім күйін бақылау, 
қамқорлық  таныту;  оқушының  қойған  сұрақтарына  шын  ықыласпен  дұрыс  жауап 
беру;  олардың  психологиялық  еркіндігін  қамтамасыз  ету  сияқты  ҽрекеттерді  ұстаз 
білуі керек. 
Шығармашылықты  тежейтін  бірнеше  кедергілер  бар:  біреулер  «жаза 
алмаймын,  қолымнан  келмейді»  деп  ҿздерін  үрейге,  қорқынышқа  билетсе,  екінші 
бала ҿз жазғанына ҿзі қанағаттанбауы мүмкін; ал үшінші біреуі – жасқаншақ немесе 
ұяңдықтың  кесірінен  ҿз  талантын,  қабілетін  танытуға  енжар  болады;  тҿртіншісі 
жалқаулыққа жеңдіреді. Міне, осындай кедергілердің алдын алып, баланың талабын 
ұштауға,  қызығушылығын  оятуға  ұстаздың  да  жан-жақты  білімі,  асқан  шеберлігі, 
ҽрбір сабақты жүйелі де, қызықты түрлендіріп жоспарлай білуі, балаға дұрыс бағыт-
бағдар  беріп  отыруы  қажет  деп  ойлаймын.  Шығармашылық  оқушыға  шын  лҽззат, 
ҿзіне деген сенімділік, қуаныш сезімін ҽкелуі тиіс. Себебі жаңаны жасау, ҿзі жасаған 
тың дүниеден алған жан лҽззаты оқушы үшін үлкен шабыт баспалдағы болмақ. 
Сабақ беру үрдісінде шҽкірттерді шығармашылық жұмысқа баулудың маңызы 
зор.  Ҿз  тҽжірибем  арқылы  түсінгенім  –  шығармашылық  қабілеті  дамыған  оқушы 
сабақ кезінде тҿмендегідей нҽрселерге қол жеткізе алады: 
-  оқушы  берілген  тапсырманың  мазмұнын  толық  түсініп,  таза  тілмен  аудара 
алады; 
- мҽтінге ағылшын тілінде сұрақтар дайындайды; 
- кейіпкерлерге сипаттама бере алады; 
- тапсырманың мазмұнына жоспар құра алады; 
- мҽтіндегі айтылған ойға екі тілде ҿзінің кҿзқарасын білдіре алады. 
Сабақ  барысындағы  оқушылардың  шығармашылық  қабілеттерін  арттыру 
жолдарына тоқтала кетейін: «Visiting big cities» («Үлкен қалаларға саяхат», 6 сынып) 
тақырыбында оқушылар тҿмендегідей тірек-сызба бойынша жұмыс істейді: 
 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№4-6(96-98), сәуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2014
 
______________________________________________________________ 
 
 
78 
Саяхат 
 
Демалыс мезгілі              Саяхатты жоспарлау               Әлем қалалары 
 
 
Қызықты оқиғалар 
 
 
 
Көрнекті орындар             Алған әсері               Ой-түйін 
Тірек  –  сызба  арқылы  оқушылар  ҿздерінің  демалыстары  туралы  ҽңгімелей 
отырып, есте қалған қызықты сҽттері мен қызықты оқиғаларын, саяхат кезіндегі іс-
ҽрекеттерімен  алған  ҽсерлерін  кҿркемдеп  жеткізе  отырып,  оны  ағылшын  тілімен 
байланыстырады.  «Туған  жердей  жер  болмас,  туған  елдей  ел  болмас»  деген 
бабаларымыздың  қанатты  сҿздеріне  сай  ағылшын  тіліндегі  нақыл  сҿздерді 
іздестіреді.  Жазғы  демалыстары,  алған  ҽсерлері,  ұмытылмас  шақтары  туралы 
ҽңгімелей  отырып  ҿз  еліне,  туған  жеріне  деген,  достарына  деген  сүйіспеншілік 
сезімдері  қалыптасады.  Тірек  –  сызба,  кесте  арқылы  жұмыс  істей  отырып,  оның 
мазмұнына сай ағылшын тіліндегі мақал-мҽтелдерді еске түсіріп жазады. 
Тҿмендегі  мақал-мҽтелдер  жоғарыда  айтылған  пікірлердің  мазмұнын  аша 
түседі. «East or west, home is best» – «Ҿз үйім – ҿлең тҿсегім». «My home is my castle» 
– «Ҿз үйім – кең сарайдай боз үйім». «There is no place like home» – «Туған жердей 
жер  болмас».  «Love  of  native  land  begins  at  home»  –  «Отан  отбасынан  басталады». 
«So many countries, so many customs»а – «Ҽр елдің салты басқа». 
Оқушылар  сабақ  соңында  жазған  жұмыстарын  қорғап,  пікірлерін  айтады. 
Жазба  жұмыстары  олардың  танымдық  белсенділіктерін,  ойлау  жүйесін  арттыруға 
кҿмектеседі.  Жазба  жұмыстарынан  ҽр  баланың  ҿзіндік  кҿзқарасын,  эстетикалық 
жҽне адамгершілік танымы, эмоциясы, пікірі, талдау, қорытындылау, салыстыра білу 
тҽрізді  жеке  қасиеттері  байқалып  тұруы  қажет  деп  ойлаймын.  Шығармашылық 
жазба  жұмыстары  –  тіл  дамыту  жұмыстарының  бір  түрі.  Жазба  жұмысын  жазарда 
мұғалім  оқушыға  міндетті  түрде  бағыт-бағдар  беруі  тиіс.  Шығармашылық  жазба 
жұмыстарының  мақсаты  –  логикалық  ойлауды  дамыту,  шығармашылық  қиялды, 
нақты нҽрсені  еркін, қызықты түрде беруге қалыптастыру. Шығармашылық жұмыс 
адамның  кҿңіл-күй,  ой-толғам  болмысына,  сыртқы  дүниені  танып  білу,  ұмтылу 
мүмкіндігіне  де  байланысты.  Осы  орайда  ой-толғау  түрінде  түрлі  тақырыптар 
ұсынып жазба жұмысына тапсырмалар беремін. 
Ҿзім  сабақ  беретін  ағылшын  тілінен  кеңейтілген  6  сыныпта  Макмиллан 
баспасынан шыққан «Hot Spot» оқулығымен сабақ жүргіземін. Бұл оқулықтың басты 
ерекшелігі  –  оқушылардың  шығармашылық  қабілеттерін  дамытуға  мүмкіндіктер 
мол.  Оқулық  оқушыға  сапалы  теориялық  білім  беру,  дүниетанымын,  сҿздік  қорын, 
сҿйлеу  дағдысын  дамытуға  бағытталған.  Оқулықтың  мазмұны  жеңілден  күрделіге 
қарай  фонетикалық,  лексикалық,  грамматикалық  тапсырмаларды  қамтиды  жҽне 
ҽрбір  тараудан  соң  оқушылардың  шығармашылығын  дамытуға  мүмкіндік  беретін 
түрлі  тақырыптарға  ҽңгіме,  шығарма  жазуға  тапсырмалар  берілген.  «My  family», 
«My  school  trip»,  «My  hero»,  «Famous  people»,  «My  loves  and  hates»,  «My  fantastic 
day»,  «My  city»,  «My  country»,  «My  favourite  season»,  «Holiday  advertisements»  т.б. 
тақырыптарда жазба жұмыстарын беремін. Сол арқылы ҽр оқушының қабілеті, зейіні 
мен  ұқыптылығы,  ізденісі  мен  еңбек  етуі,  тілге  бейімділігі  мен  ерекшеліктері 
айқындала 
түседі. 
Ерекше 
қабілетті 
оқушылар 
сабақтағы 
жұмыстарға 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№4-6(96-98), сәуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2014
 
______________________________________________________________ 
 
 
79 
қанағаттанбайды,  сондықтан  оларға  қосымша  тапсырмалар  беремін.  Сабақ 
барысында кҿбіне оқушылардың ҿздеріне орындауға мүмкіндік беремін, сонда олар 
бір-бірінің қатесін тауып, қосымша ойлармен толықтырып, ҽңгімелеп береді, шағын 
мазмұндамалар жаздыртамын. 
Оқушының шығармашылығын дамытуда дамыта оқыту ҽдісін жиі қолданамын. 
Дамыта оқытуды ұйымдастыру балаға ақыл-ой ҽрекетін меңгеруге жағдай жасау деп 
қарастыру  керек.  Дамыта  оқыту  сабақтағы  ерекше  ахуал,  мұғаліммен  оқушы 
арасындағы ерекше қарым-қатынас. Мұғалім бұл жағдайда дайын білімді түсіндіріп 
қоюшы,  бақылаушы  емес,  танымдық  іс-ҽрекеттерді  ұйымдастырушы.  Тек  осындай 
оқыту  ғана  баланың  интеллектісінің  кҿзін  ашып,  шығармашылығын  дамытады. 
Дамыта  оқытуда  баланың  ізденушілік-зерттеушілік  ҽрекетін  ұйымдастыру  басты 
назарда  ұсталады.  Баланың  кҿңіл-күйін  бақылау  үшін,  ой-пікірін  ортаға  салуға 
мүмкіндік  беру  үшін  сабақ  барысында  жаңа  материалды  талдауға  кҿңіл  бҿлемін, 
ҿйткені талданбаған шығарма бала жүрегіне жетпейді. 
Сыныпта  оқушылардың  шығармашылық  дербестігін  дамытып,  ҿз  бетінше 
еркін  ойлап,  жұмыс  істеу  мүмкіндігі  туған  жағдайда  шығармашылық  қабілеті 
жоғары  оқушылар  ерекшелене  бастайды.  Шығармашылықпен  жұмыс  істей  білген 
оқушының кҿрсеткіші де жоғары деңгейде болады. 
Деңгейлеп оқыту технологиясын негізге ала отырып, мҽтінмен жұмыс жүргізу 
барысында  мынадай  тҽсілдерді  пайдаланып,  шығармашылық  жұмыс  түрлерін 
жүргізуге болады: 
1. Мҽтін мазмұнын ҿзгертіп баяндау. Бұл тапсырма оқушы деңгейіне қарай ҿте 
жақсы оқитын оқушыларға беріледі. 
2.  Берілген  мҽтінге  сүйене  отырып  диалог  құрастыру.  Осы  тҽсіл  арқылы  кез-
келген  мҽтінді  диалогқа  айналдыруға  болады.  Шҽкірт  ҿз  ойын  хабарлы  сҿйлем 
түрінде  баяндай  білумен  бірге  сұраулы  сҿйлем  жасаудың  амал-тҽсілдерін  игеруге, 
хабарлы сҿйлемді сұраулы сҿйлемге айналдыруға жаттығады. 
3.  Мҽтіннен  іріктеліп  алынған  сҿздердің  антонимдерін  немесе  синонимдерін 
табу. Жұмыстың бұл түрі шҽкірттердің сҿздік қорының молаюына, тіл байлығының 
ҿсуіне тікелей ықпал етеді. 
Келесі  тапсырма  түрі  «Мҽтін  құра».  Оқушыларға  бірнеше  тақырыптар  жҽне 
тірек  сҿздер  беріледі.  Соларды  негізге  ала  отырып  оқушы  белгілі  бір  тақырып 
таңдап,  берілген  сҿздерден  мҽтін  құрастырады.  «Ҽңгімені  аяқта»  тапсырмасын 
берген  кезде  алдын  ала  бір  тақырыпты  алып,  2-3  сҿйлемін  жазып  қоямын,  ал 
оқушылар  ары  қарай  жалғастырады.  Сурет  бойынша  ҽңгімелеу  де  оқушының  тілін 
байытып, ізденісін арттыра түседі. 
Жоғары  сынып  оқушыларына  кҿбіне  реферат,  баяндама  жұмыстарын  жазуды 
тапсырмаға  беремін.  Оқушылар  оқулықта  жоқ  материалдарды  іздестіріп,  жазып 
келеді, қысқаша мазмұнын ҽңгімелеп береді. Осылайша оқушының шығармашылық 
қабілетін дамыту үшін тапсырмаларды біліктілікпен түрлендіріп отырған жҿн. Сонда 
ғана  бала  бойында  сҿйлеу  мҽдениеті  мен  ойын  логикалық  жүйемен  баяндап  беру 
дағдылары  қалыптасады.  Үнемі  шығармашылықпен  жоспарланып,  алдына  нақты 
мақсат  қойылған,  ҽдістемелік  тұрғыда  дұрыс  құрылған  сабақтар  ҿз  жемісін  берері 
хақ. 
Қорыта 
келгенде, 
оқушылардың 
шығармашылық 
белсенділігі 
мен 
шығармашылық  қабілеттерін дамыту үшін ұстаз тарапынан сабақ ҿткізудің ҽртүрлі 
жолдарын 
қарастырып, 
оқытудың 
жаңа 
инновациялық 
технологияларын 
пайдаланып,  ҽдіс-тҽсілдерді  жетілдіріп,  дҽстүрлі  емес  сабақ  түрлерін  дұрыс 
ұйымдастыру талабы қойылады. 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№4-6(96-98), сәуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2014
 
______________________________________________________________ 
 
 
80 
Әдебиеттер 
1 Ағылшын тілін оқыту ҽдістемелігі. – Алматы, 2012. 
2 
Педагогикалық 
технологиялар 
арқылы 
оқушылардың 
танымдық 
қызығушылығын қалыптастыру. – Алматы, 2003. 
3 Ағылшын тілі мектепте. – №3. – 2008; №3. – 2009; №6. – 2013. 
4 Мектептегі шет тілі. – №2. – 2008. – №3. – 2008. 
5 Жанпейісова М.М. Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы 
ретінде. – Алматы, 2006. 
6 Қазақстан мектептеріндегі шетел тілдері. – №3. – 2003; №2. – 2004. 
 
ЧУРСИНА Наталья Петровна, 
воспитатель высшей квалификации высшей категории 
первой младшей группы частного учреждения «Школа свободного развития 
«Альтер», город Караганда, Республика Казахстан 
 
СЕНСОРНОЕ ВОСПИТАНИЕ МЛАДШИХ ДОШКОЛЬНИКОВ 
(ИЗ ОПЫТА РАБОТЫ) 
 
Сенсорное воспитание – важнейшее средство полноценного развития ребѐнка: 
развития  его  восприятия,  формирования  представлений  о  важнейших  свойствах 
предметов, их форме, цвете, величине, положении в пространстве, а также запахе и 
вкусе.  От  сенсорного  развития  ребѐнка  зависит  его  готовность  к  школьному 
обучению.  Так,  значительная  часть  трудностей,  возникающих  в  ходе  начального 
обучения,  связана  с  недостаточной  точностью  и  гибкостью  восприятия,  от  чего 
могут  быть  искажения  в  написании  букв,  в  построении  рисунка,  возможны 
неточности  в  изготовлении  поделок  на  уроках  ручного  труда  и  неточности  в 
воспроизведении образцов движений на занятиях по физической культуре. 
Значение  сенсорного  развития  в  младшем  дошкольном  возрасте  огромно. 
Именно  этот  период  наиболее  благоприятен  для  освоения  сенсорной  культуры, 
созданной  человечеством.  Мы  оцениваем  его  словами  русского  писателя  Л.Н. 
Толстого: «Разве не тогда я приобрѐл всѐ то, чем теперь живу, и приобрѐл так много, 
так  быстро,  что  во  всю  остальную  жизнь  я  не  приобрѐл  и  одной  сотой  того?  От 
пятилетнего  ребѐнка  до  меня  только  шаг,  а  от  новорожденного  до  пятилетнего  – 
страшное расстояние». 
Представляем  систему  сенсорного  воспитания  детей  самого  младшего 
дошкольного возраста. Она включает в себя следующие формы работы: 
- оформление предметно-пространственной среды группы; 
- пальчиковые игры; 
- ориентировочно-познавательная деятельность; 
- организованная учебная деятельность; 
- сотрудничество с семьѐй. 
Предметно-пространственная  среда  является  условием  приобретения 
ребѐнком  опыта  взаимодействия  со  сверстниками,  вещными  объектами  и  опыта 
моделирования  различных  социальных  ситуаций  и  отношений.  Именно  она 
обеспечивает свободное манипулирование предметами и игрушками и представляет 
возможность  для  речевого,  сенсорного,  познавательного  и  эстетического  развития. 
Поэтому в группах для малышей в обязательном порядке необходимо иметь «центр 
активности»,  в  котором  размещаются  игры  и  пособия,  развивающие  сенсорные 
представления детей: 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№4-6(96-98), сәуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2014
 
______________________________________________________________ 
 
 
81 
-  игры  на  развитие  представлений  о  цвете  («Привяжи  ниточку  к  шарику», 
«Мозаика»,  «Веселый  паровоз»,  «Цветные  квадраты»,  «Оденем  кукол»),  форме 
(«Украсим  ковѐр»,  «Подберѐм  окошко  к  домику  цыплѐнка»,  «Спрячь  мышку», 
«Рамки-вкладыши»,  «Геометрическое  лото»,  «Развивающие  кубики»,  «Формы»), 
величине  предметов  («Помоги  рыбкам»,  «Оденем  кукол»,  «Большие  и  маленькие», 
«Бусы для мамы»); 
-  игры  на  развитие  слухового  восприятия  («Курочка  и  цыплята»,  «Угадай,  на 
чем играю», «Чудесный ларец»); 
-  строительные  игры  («Лего»,  крупный  строительный  и  мелкий  строительный 
материал) и игры-конструкторы («Сложи узор», «Уникуб»); 
-  игры  с  природным  материалом  на  развитие  мелкой  моторики  руки  и 
тактильных ощущений и восприятий (шишки, жѐлуди, грецкие орехи, бобы, горох, 
гречка, рис); 
- игры с различными видами застежек и шнуровок; 
- игры-эксперименты с песком, водой, снегом, бумагой, звуками. 
Пальчиковые игры. Развитие мелкой моторики кистей рук напрямую связано 
с  речью,  отражающей  приобретѐнный  сенсорный  опыт.  Кроме  того,  они 
положительно  влияют  на  эмоциональное  состояние  ребѐнка.  Хорошо  использовать 
пальчиковые игры на основе народного фольклора – казахского и русского: «Қуыр, 
қуыр,  қуырмаш»,  «Балапан»,  «Отбасы»,  «Біздерде  бар  қуыршақ»,  «Сидит  ворон  на 
дубу», «Тук, тук, паучок» и др. 
Следующей  формой  сенсорного  воспитания  является  ориентировочно-
познавательная деятельность с детьми на  участке детского сада.  Она включает в 
себя организацию наблюдений и двигательную деятельность. 
Наблюдение – важное средство сенсорного развития детей, т.к. в его процессе 
они  улавливают  свойства  предметов  и  явлений,  сопоставляют  их,  устанавливают 
между  ними  связи.  Если  взрослый  принимает  активное  участие  в  наблюдениях 
ребѐнка, то, как правило, малыш задаѐт много вопросов, которые свидетельствуют о 
познании им окружающего мира. Сенсорные  «маршруты»  для  наблюдений следует 
разрабатывать заранее с  учѐтом местных условий. Ценность таких «маршрутов» не 
только  в  том,  что  ребѐнок  накапливает  сенсорный  опыт,  но  и  в  том,  что  развитие 
мыслительных процессов идѐт одновременно с развитием речи. 
Сенсорное развитие в двигательной деятельности происходит через: 
-  проведение  дидактических  игр  с  движением  по  ознакомлению  с  природным 
окружением; 
- проведение подвижных игр; 
- самостоятельную двигательную деятельность детей. 
Перечисленные виды ориентировочно-познавательной деятельности: 
-  способствуют  развитию  движений,  обеспечивающих  перемещение  ребѐнка  в 
пространстве,  умение  сохранять  устойчивое  положение  при  ходьбе,  проявлять 
определѐнную ловкость; 
- 
приучают  придерживаться  заданного  направления  передвижения, 
согласовывать свои действия с действиями других детей; 
-  учат  находить,  узнавать  и  воспроизводить  образы  и  действия  знакомых 
объектов природы, знакомых персонажей, действовать целесообразно в зависимости 
от задания и условий деятельности; 
-  создают  условия,  способствующие  регуляции  двигательной  активности  в 
самостоятельных играх детей. 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№4-6(96-98), сәуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2014
 
______________________________________________________________ 
 
 
82 
Но  всѐ  же  основной  формой  работы  является  организованная  учебная 

жүктеу/скачать 4,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: