Зияткерлік меншік негіздері: Оқушыларға арналған сұрақтар мен жауаптар
Өнім жөніндегі нұсқаулық авторлық құқықпен қорғала ма?
жүктеу/скачать 1,43 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 66. Халық өнері авторлық құқықпен қорғала ма
| 65. Өнім жөніндегі нұсқаулық авторлық құқықпен қорғала ма?
Өнім жөніндегі нұсқаулық, әдетте, алдыңғы мұқабадан, мәтіндік түсініктемелері бар өнімнің сызбаларынан, өнім функцияларының сипаттамасынан, техникалық параметрлерден, мақсаттардан немесе пайдалану тәсілінен және артқы мұқабадан тұрады. Көбінесе бұл ақпаратты қарапайым тілмен түпнұсқасыз баяндайды. Дегенмен, авторлық құқықта түпнұсқаның шекті деңгейі төмен болғандықтан, көп жағдайда өнім жөніндегі нұсқаулық авторлық құқықпен қорғалуға тиіс. Авторлық құқық сипатталатын және суреттелетін фактілер мен функцияларға, тек олардың мәтін мен сызбаларда белгілі бір көрінуіне қолданылмайды. Бәсекелестердің арасында плагиат пен еліктеу кең таралған. Алайда зардап шеккен адам дилемамен жиі кездеседі: егер болжамды тәртіп бұзушы плагиатпен айналысса немесе зардап шегушінің туындысының соңғысын тауар таңбасын пайдаланбай еліктесе, зардап шеккен адам тауар таңбасына құқықтардың бұзылуы туралы мәлімдей алмайды; плагиаттан немесе еліктеуден зардап шеккен, егер тиісті патентке ие болмаса, патенттің бұзылуы туралы мәлімдей алмайды. Егер сіздің басшылығыңыз өнім бойынша плагиаттың объектісі болса, нұсқау ретінде сіз бұзушыға авторлық құқықты бұзғаны үшін айып тағуыңызға болады. Бірақ бұл жағдайда да, өнім жөніндегі нұсқаулықтың түпнұсқалық деңгейі төмен болғандықтан, нұсқаулыққа елеулі өзгерістер енгізе ала отырып, плагиаторлар авторлық құқықты бұзғанына айыптаулардан оңай кетіп қала алады. Дегенмен, егер қолайлы құқықтық қорғау құралдары тауар таңбалары мен патенттер туралы заңнамада болмаса, авторлық құқық туралы заңнама шеңберінде қорғауды пайдалану қажет. 66. Халық өнері авторлық құқықпен қорғала ма? Халық өнері-бұл ұлттық немесе этникалық топтар құрған әдеби, көркем және ғылыми шығармалар, олар ұрпақтан ұрпаққа беріліп, осындай ұлттық немесе этникалық топтың дәстүрлі мұрасының негізгі бөлігі болып табылады. Соңғысына фольклор, поэзия, жұмбақтар, этникалық әндер, этникалық билер, этникалық музыкалық аспаптар, рәсімдер, суреттер, мүсіндер, қыш бұйымдар, кесте, кілемдер, киім, сәулет нысандары және т. б. жатқызуға болады. Бұл шығармаларды белгілеу үшін "мәдениеттің дәстүрлі көрінісі" (МДК) термині де қолданылады. Халық өнерінің көптеген нақты көріністері теориялық түрде авторлық құқықпен қорғалады, өйткені авторлық-құқықтық қорғау өлшемдеріне жатады. Мысалы, ЮНЕСКО және ДЗМҰ қолдауымен Тунисте қабылданған дамушы елдер үшін авторлық құқық туралы Тунистің үлгілік Заңына (Тунистік үлгілік Заңы) сәйкес халық өнері авторлық құқықты қорғау саласына жатады. Қазіргі уақытта ондаған елде халық өнерін сол немесе басқа тәсілмен қорғауды көздейтін заңнама жұмыс істейді,бұл ретте мұндай заңдардың кейбірі Тунистік үлгілік заңына негізделген. ДЗМҰ-ға мемлекет мүшелері дәстүрлі білім, генетикалық ресурстар және фольклор жөніндегі Үкіметаралық комитеттің (ГР ҮК) жұмысы барысында мәдениеттің дәстүрлі көріністерін қорғау мәселесін қарастырады. Алайда халық өнері көптеген параметрлер бойынша авторлық құқық жүйесіне сай келмейді. Мысалы, авторлық құқық шектеулі мерзім ішінде қорғалады, ал халық өнері тұрақты қорғауды талап етеді, өйткені мәдени мұраға жатады; авторлық құқықпен, әдетте, қандай да бір тасымалдаушыда тіркелген туындылар қорғалады, ал халық өнері үнемі дамиды және әрдайым тіркелмейді. Мысалы, XIII ғасырдың Ақ жылан және Доктор Сюй Сян туралы қытайлық аңыз үнемі өзгеріп отырды және уақыт өте келе ауыздан ауызға беру кезінде жаңа мәліметтермен толған. Сонымен қатар, авторлық құқық бір немесе бірнеше құқық иеленушілерге тиесілі болуы тиіс, ал халық өнері "белгілі бір халыққа, этникалық топқа немесе қоғамдастыққа" тиесілі, ал бұл беруге қиын, нақты анықтама дерексіз ұғым болып саналады. Қоғам туындыны оның жекелеген мүшелері емес, жалпы қоғамдастықтың меншігі ретінде қабылдай алады. Халық өнерінің сипаттамасын және олардың авторлық құқық жүйесінің қағидаттарына қарама-қайшылығын ескере отырып, бірқатар елдер халық өнерін жеке заңнама шеңберінде қорғайды. жүктеу/скачать 1,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|