1. 1Жерді есепке алудың мақсаты 2Жерді есепке алудың түрлері мен әдістері

1.Кіріспе

1.1Жерді есепке алудың мақсаты

1.2Жерді есепке алудың түрлері мен әдістері

2.Негізгі бөлім

2.1Жер есебінің 22-формасы

3.Қорытынды

3.1Жер есебінің жалпы мағынасы

Жалпы мемлекеттік мәселелерді шешу барысында жер есебі мемлекеттік шара болып есептелінеді. Сол үшін, оны жүргізудің міндетін, мазмұнын және тәртібін мемлекет анықтайды. Ол жерді есепке алу ақпараттарының мазмұны мен оны алу тәсілдерін, есепке алу және есеп беру құжаттары мазмұнын, есеп беру мерзімін, есеп жүргізетін органдар мен тұлғаларды,  жер  есебін жүргізуге бақылау тәртібін анықтайды.

Жер есебі сапасы жақсы жоспарлы-картографиялық материалдары негізінде жердің нақты жағдайы мен пайдалануы бойынша жүргізіледі. Жер есебіне барлық жер қоры әкімшілік-территориялық бірлікке бөлінген, жер санаттары мен жерді пайдаланушылар, жер пайдалану мен алаптар жатады. Алаптардың сапасы топырақ қабаты, топырақтың құнарлы заттармен қамтамасыз етілгендігі, жер бедері, жер оты құрамы қалындығы, мелиоративтік жағдайы және т.б. бойынша анықталады. Жер есебі бірыңғай әдіс бойынша, яғни жер санаттары мен бөлек аймақтар мәліметтерін салыстыруды қамтамасыз етіп жүргізіледі. Бұл мақсатта жер есебі ақпараттарын алудың, өңдеудің және топтастырудың бірыңғай жүйесі, бірыңғай жер кластары мен алаптар қолданылады.

Жер учаскелерiн есепке алу кезiнде мына деректердi тiркеу мiндеттi болып табылады:

• жер учаскесi иесiнiң немесе оны пайдаланушының аты-жөнi;

  
  

• жеручаскесiнiңалаңы;

  
  

• жеручаскесiнеменшiктiңнысаны;

  
  

• жеручаскесiнiңмақсаттытағайындалуы;

  
  

• жеручаскесiнпайдаланудағышектеулержәнеауыртпалықтар;

  
  

• жеручаскесiнiңбөлiнетiндiгiнемесебөлiнбейтiндiгi;

  
  

• жеручаскесiнiңкадастрлықнөмiрi.

  
  
• 
  Жер  учаскелерін  мемлекеттік  тіркеудің  міндеті  жерлердің  құқықтық 
  
• 
  жайлары  туралы  мәліметтері  жүйеленген  және  көрнекі  түрде  жинау  мен 
  
• 
  сақтаудан  тұрады.  Сондықтан  жер  учаскесі  туралы  барлық  негізгі  ақпарат 
  
• 
  магниттік  сақтауға  түсіріледі.  Сөйтіп  әр  учаскесінің  ақпараты  қолда 
  
• 
  болғандықтан  ауданның,  қаланың,  облыстың,  республиканың  барлық  жерлері 
  
• 
  бойынша  толық  ақпартты  біліп  отырмыз.  Жер  кадастрлік  іс  құжаттарындағы 
  
• 
  қалған  барлық  ақпарат  /учаскеге  құқық  субъектісі,  орны,  нысаналы  арналуы, 
  
• 
  бөлінуі,  сервитуттар,  ауыртпалықтар,  алқаптардың  аудандары  және  құрамы, 
  
• 
  олардың  сапалық  сипаттамасы,  бонитет  баллы,  учаскенің  құны  және  т.б. 
  
• 
  мәліметтер/  түсіріледі.  Былай  айтқанда,  бір  уақытта  жерлерді  негізгі  және 
  
• 
  күнделікті есепке алу үшін ақпаратты түсіру мен баланс, есеп беруді құрастыру 
  
• 
  процессі жүріп жатады. 
  
• 
  Тіркеу  алдында  жергілікті  жерде  шекараны  заңды  түрде  рәсімдеу,  жерді 
  
• 
  пайдаланудың /жер учаскесінің/ кемшіліктерін жою, шекараның дәл орналасуын 
  
• 
  анықтау,  шекараларды  межелік  бекіту,  сызықтық  және  бұрыштық  шамаларды 
  
• 
  өлшеу,  алынған  мәліметтерді  есептік  өндеу  мен  ұштастыру,  учаскенің  жалпы 
  
• 
  аудандарын  анықтау  жұмыстары  орындалады.  Бул  жұмыстар  шаруашылық 
  
• 
  жерге  орналастыру  тәртібінде  өткізіледі.  Мұнда  да  компьютерлік  техниканы 
  
• 
  қолданады. 
  
• 
  Бағдарлама 
  
• 
  негізінде 
  
• 
  шекараралардың 
  
• 
  бұрылма 
  

• нүктелері 

  
  
• 
  координатын  және  шекаралардың  бұрыштық,  сызықтық  өлшеулер  мәліметтерін 
  
• 
  компьютерге  еңгізіп,  оператор  барлық  есептелінген  аудандарымен,  керекті 
  
• 
  ақпаратпен  қоса,  жер  учаскесінің  дайындалған  жоспарын  шығарып  бере  алады. 
  
• 
  Сонымен  қатар  компьютерде  жерді  пайдалану  немесе  меншіктеуге  құқық 
  
• 
  беретін  мемлекеттік  актін  және  жоспарды  жасайды.  Осы  көрсетілген 
  
• 
  жұмыстарды жүргізу жерді пайдаланушыға немесе иеленушіге негізгі құқықтық 
  
• 
  құжатты  –  мемлекеттік  актін  беруге  мүмкіндік  жасайды.  Жерді  уақытша 
  
• 
  пайдалану  жалға  беру  шарттарымен,  актлермен,  заңдылық  органдардың 
  
• 
  шешімдерімен  және  жерді  пайдаланудың  растайтын  басқа  құжаттармен 
  
• 
  рәсімделеді.  Тіркеу  ауданның  /қаланың/  жер  кадастрлік  кітабында  жүргізіледі. 
  
• 
  Жер санаттарына қарамай барлық жер учаскелері тіркелуі керек.  
  
• 
  Жерді  есепке  алу  дегеніміз  –  жерлердің  мөлшері,  орналасуы,  шаруашылық 
  
• 
  пайдалануы  және  жай-күйі  туралы  мәліметтері  жинау,  жүйелендіру,  талдау 
  
• 
  бойынша  мемлекеттік  шаралар.  Есепке  алудың  ең  басты  міндеті  жер  қорын 
  
• 
  алқаптар құрамы, пайдалану туралы, мерзімділігі және аудандар, қалалар, басқа 
  
• 
  әкімшілік – аумақ бірліктері бойынша сипаттама беру болып табылады. 
  

Алғашқыесепкеалудыжүргізугебайланыстыкеңкөлемдегіжұмыстартуралыпікірайтуүшін, мысалретіндебірнешемәліметтердікелтіругеболады. ҚазақстанРеспубликасыжерқорыныңжалпыаумағы 272, 5 млн га депесептеліндіжәне 14 облыс, 161 әкімшілікаудан, 302 қалалар мен поселкелержәне 7164 ауылелдімекендер бар. Ауылшаруашылықалқаптарыолардыңтүрлері мен түртармақтарыбойыншаанықгалады, олартоптар, класстар, соныменқатар топ тармақгарықұрамымеханикалыққұрамыбойыншатоптықсипаттамаберіледі, барлықауылшаруашылықалқаптарынбағалаужүргізіледі. Алғашқыесепкеалутүсірістер мен тексерулердіжүргізуге, жоспарлардықұруға, аудандардыесептеугебайланысты. Анықталатын территория жерінің саны мен сапасытуралытолықжәнежан-жақтымәліметтеріналуүшін оны жоғарыдәрежелегімамандаржүргізеді. Олкелесісатылардантұрады: дайындықжұмыстар, далалықжәнеесепкеалужұмыстарыныңнәтижелерінрәсімдеуден. Дайындықжұмыстарыбарысыңдаанықталатын территория жерлерін саны мен сапасытуралымәліметтердентұратынбарлықматериалдар мен кұжаттардыжинайды. Жердіпайдаланудытіркеуқұжаттарын, топографиялық-картографиялықматериалдарды, шаруашылықаралықжәнеішкішаруашалыктықжергеорналастырумәліметтерін, әртүрлібағыттардытексеруматериалдарынжинайдыжәнезерттейді. Егерматериалдарескерілмегенжәненатурағакөшірілмегенжағдайда, жоспардытүзетубойыншажүмыстарыкөрсетіледінемесежаңадантүсірістер, тексерулержүргізіледі, яғнидалалықжұмыскезініңбағдарламасынаныктайды. Далалықжұмыстарыныңжергіліктіжердегіжер-есептікмәліметтерінеқажеттіліктуғандаарнайықызметтержоспарланады. Бұлжүмыстарғатүсірулер, тексерулербұғандейінгі бар жоспарлыматериалдарғатүзетулер 53 жатады. Далалықжұмыстарданкейінтиістішаралар - топырақталдау, жересептікжәнемәліметтердірәсімдеу, аудандардыесептеу мен үйлестіру, арнайыжоспарлықесептікқұжаттардықұруорындалады. Осындайжолменалынғанмәліметтердібелгілібіртәжірибедекарапшығады, бұданкейінсапасыжақсыдеректімәліметтердіқабылдайдыжәнеесепкеалуқұжаттарынаеңгізіледі.Алғашқыесепкеалубарысындағытіркелгенжәнеанықгалғанмәліметтеруақытөтугебайланыстыталапқасайболмайжарамсызқалады. Шаруашылықпайдаланупроцесіндежердібөлу мен құрамындабелгілібірөзгерістерболады. Сонымен, соңғыжылдарыжеручаскелеріннактылауға, шаруақожалықтарына, кооперативтер мен серіктестіктерге, ауылдықаудандардағыжердібөліп беру өзгерді. Бұданбасқаауылшаруашылықкәсіпорьшдарда, шамамен 20%-тен, алқаптардытрансформациялаужүргізіледі, яғныжылсайыналқаптардыңқұрамыөзгеріптұрады. Солсияқтымелиоративтікшаралардыңқысқаруынабайланысты, табиғи мал азықтықалқаптар мен егістіктіңсапасыөзгереді. Елдімекендержеріқұрамында да үлкенөзгерістерболадыжәнебасқажерсанаттарыжерлеріндеқұрамы мен құрлысындажылсайынөзгереді.

Қорытынды

Жерді есепке алуды дұрыс орындау ушін, түсірістер үлкен мағынаға ие. Осыдан бұдан алынған түсірулер, жоспарлы материалдар негізінде Республиканың жер қорын нақгы есептеуге мүмкіндік туады. Түсіріс 54 материалдары жер пайдалану ауданы, алқаптар құрамы мен олардың түр тармақтарының нақты мәліметтерін алуға мүмкіндік береді. Бұл мәліметтер жердің сапасын есепке алу үшін қажет. Жер кадастрындағы түсірістер мен тексерулер жайында осының алдында қаралған тақырыпта танысқан болатынбыз. Пайдаланатын жоспарлы-картографиялық материалдар түрлеріне байланысты алқаптардың, жер пайдаланудың және әкімшілік бірлік территориясы аудандарын анықтаудың екі тәсілі қолданылады. Бірінші тәсілдегі деректі материалдарға бөлек алап түрлері мен жер пайдаланудың жалпы ауданы бойынша есептейтін бөлек жер учаскелері жоспары жатады. Аудан жерінің көлемі мен оның алқаптарының жалпы аудандарын қосу жолымен аныкталады. Республика және облыстарда аудандарды аналитикалық жолмен есептейді. Бұл тәсілдің де өзіне тиісті жеткіліксіздігі бар. Бұдан өр түрлі дәлдіктер бар екені көрініп тұрса, онда ірі масштабты карталар бойынша есептелінген аудандар дәлдігін де айтуға болады. Екінші тәсілде, жерлерді есепке алу үшін жоспарлық материалдар ретінде аудандары аналитик тәсілмен есептелінген, жалпы мемлекеттік бөлшектеу трапециялары пайдаланылады. Пайдаланатын жерлердің, аудандардың, облыстардың және Республика шекараларын координаттар бойынша трапецияларға түсіреді. Содан кейін жер учаскелерінің, пайдаланатын жердің, әкімшілік бірліктердің аудандары есептеліп, оларды трапециялар аудандарында үйлестіреді (увязка), осындай әдіс аудандардың дәлділігін жоғарылатады.

Пайдаланылған әдебиеттер

ebook -> umm