1-билет. Жасуша туралы ғылым



бет1/39
Дата02.09.2022
өлшемі90,84 Kb.
#38379
түріҚұрамы
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   39



1-билет.

  1. Жасуша туралы ғылым.



Цитология - жасуша туралы ғылым. Цитология ғылымы жасушасының құрылысын,құрамын және қызметін зерттейді. Ал жасуша бүкіл тірі денелердің ең қарапайым құрылысын,қызметін және дамуын сипаттайды.

XIX ғасырдың басында жүргізілген зерттеулер жануарлар мен өсімдіктер организмдерінің жасушадан құрылатынын дәлелдеп қана қоймады, органикалық дүниенің даму заңдылықтарын ашып берді. Клетка теориясы ашылғанға дейін биология саласында оптикалық құралдармен жабдықтау, оньт жетілдіру сияқты күрделі жұмыстар жүргізілді. Сөйтіп, өсімдіктер мен жануарларды зерттеуде алғашқы мағлұматтар алына бастады. 1665 жылы Роберт Гук тұңғыш рет үлкейтіп көрсететін шынының көмегімен тозағашының құрылысын зерттеп, оның «клеткадан» тұратынын анықтады. Кейін өсімдіктердің өсіп дамуын бақылай келе М. Мальпиги (1671), II. Грю (1671) бұл жаңалықтарды толық дәлелдеді.


Ф. Энгельстің жасуша теориясын XIX ғасырдағы ұлы жаңалықтардьң бірі деп атауына да осы негіз болса керек.




Клетканы зерттеу әдістері
Цитологияда негізгі қолданылатын әдістердің бірі - жарық микроскопы. Соңғы жылдары жасушаны зерттеуде жарық микроскоптарының бірнеше түрлерін қолданылып жүр.



  1. Митоз.



Митоз - бұл жасушалардың бөліну процесі мұнда жасуша ядросының ДНҚ-сы хромосомаларды құру мақсатында екі топқа бөлінеді. Организмде пайда болатын жасушалық бөліністердің көпшілігінде митоз бар. Тіршілік ету үшін жасушалардың бөлінуі өте маңызды. Жасушалардың даму режимі кезінде митоз организмнің ағзасын өмір бойы жасушалармен толтырады. Сонымен қатар, бұл ескі және жұмсалған жасушаларды басқа жаңа жасушаларға ауыстыруға көмектеседі. Осылайша, бір клеткалы эукариотты ағзалар, мысалы ашытқы, митоздық бөліну - көбеюдің бір әдісі.


Митоздың мақсаты - әрбір жеңіл жасушада хромосома ақауының толық жиынтығын алу мүмкіндігі. Хромосомалары көп немесе жеткіліксіз хромосомалары бар жасушалардың жақсы жұмыс істемейтіндігін ескеру қажет. Кейбіреулері өмір сүре алмайды немесе қатерлі ісік ауруын тудырады. Бұл кейбір генетикалық аурулардың проблемасы. Жасушалар митозға ұшырағанда олар ДНҚ-ны кездейсоқ бөлмейді, бірақ оны үйіп тастайды. ДНҚ-мен болатын жағдайдан айырмашылығы, олар қайталанатын хромосомаларды өте мұқият қадамдармен таратады.




Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   39




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет