1-дәріс Химиялық формулалар және олар бойынша есептеулер

жүктеу/скачать 65,06 Kb.

бет	1/2
Дата	15.04.2023
өлшемі	65,06 Kb.
	#82953

1 2

Байланысты:
Лекция-1672919273607

1-дәріс
Химиялық формулалар және олар бойынша есептеулер

Химиялық формулалармен есептеу кезінде немесе қосылыстардың формулаларын анықтау кезінде көбінесе формулалар бойынша есептегенде массалық үлес ᴡ (Х) формуласы қолданылады (1.4) не (1.5):

не

бұндағы:
m(X) - жүйе компонентінің массасы X, г (кг);
- жүйенің барлық компоненттерінің массаларының қосындысы X₁, X ₂, X_і г (кг).
Массалық үлес - өлшемсіз шама. (1.4) формуласы бойынша массалық үлес фракциялармен есептеледі, (1.5) формула бойынша - пайызбен. (1.4) және (1.5) формулаларын сәл өзгеше түрде жазуға болады олар (1.6) не (1.7):

не

бұндағы:
m - барлық жүйенің массасы
Мысалы, A_xB_y затындағы А компоненті үшін (1.5) немесе (1.7) формулалар жазылуы керек:

Заттардың формуласын анықтаған кезде формулалардағы стехиометриялық коэффициенттердің қатынасы, осы затты құрайтын элементтер атомдарының қатынасына тең. Мысалы, A_xB_y зат үшін келесідей жазуға болады (1.8):

N(A)- бұл А элементінің атомдарының саны,
N(B)- В элементінің атомдарының саны.
Заттардың формулаларында x және y коэффициенттері әдетте ең кіші бүтін сандар болып табылады, сондықтан есептерді шығару кезінде алдымен x: y қатынасын табыңыз, содан кейін осы қатынасқа сәйкес келетін ең кіші бүтін сандарды анықтаймыз.
ТИПТІК ЕСЕПТЕРДІ ШЕШУ ҮЛГІЛЕРІ

1. NaСl қосылысындағы натрий мен хлордың массалық қатынасын есептеңіз.

Шешуі:
1. Екі натрий атомының массасын (массаның салыстырмалы бірлігінде) анықтаймыз:
Ar(Na) = ·23
2. Бір хлор атомының массасы:
m(Cl) =1 · Ar(Cl) = 1·35,5 = 35,5
3. NaСl қосылысындағы натрий мен хлор массаларының қатынасын анықтаймыз:
m(Na): m (Сl) = 23: 35,5, немесе m(Na): m (Сl) = 1,5

2. Na₂O натрийдің оксид қосылыстардағы элементтердің массалық үлесін анықтаңыз.

Шешуі:
1. Екі натрий атомының массасын анықтаймыз
М_r (Na) =2 · Ar(Na) = 2 · 23 = 46
2. Na₂O бір бөлшектің массасын салыстырмалы массалық бірлікпен анықтаймыз:
М_r (Na₂O) =2·Ar(Na)+ 1· Ar(О) = 2·23+1·16 = 62

Na₂O қосылысындағы натриймен оттектің массалық үлестерін (1.4) немесе (1.7) формула бойынша есептейміз:

3. Сутегі мен кремнийдің массалық қатынасы 1 : 7-ге тең. Сутегі мен кремнийден құрылған қосылысының формуласын анықтаңыз.

Шешуі:
1. Қосылысты құрайтын элементтердің біреуінің белгілі бір массасын таңдаймыз (массаны грамммен таңдауға болады, салыстырмалы массалық бірлікте ыңғайлы). Мысалы, біз сутектің массасын 100 салыстырмалы массаға тең деп есептейік, яғни m (Н) = 100.
2.Сутектің таңдалған массасына сәйкес кремнийдің массасын анықтаймыз (салыстырмалы түрде):
m(H) : m(Si) = 1 : 7

Үлгідегі сутегімен кремнийдың атомдарының санын есептейміз:

Зат молекуласындағы сутегі мен кремний атомдарының санына қатынасын табамыз:

N(H) : N(Si)= 100: 25 = 4: 1
Сутегінің төрт атомы кремнийдің бір атомына қосылған. Сондықтан зат формуласы: SiH₄.

4. Магнийдің оттекті қосылысындағы магнийдін массалық үлесі 60 % құрайды. Осы қосылыстың формуласын анықтаңыз.

Шешуі:
1. Mg_xO_y қосылысының формуласын анықтау үшін ең кіші бүтін сандармен өрнектелетін х және y мәндерін табу керек. Mg_xO_y қосылысының массасы 100 м.а.б. (массаның салыстырмалы бірлігі) болатын заттың үлгісін таңдаған ыңғайлы, m (Mg_xO_y)= 100.
2. Заттың таңдалған үлгісіндегі магнийдің массасын анықтаймыз:

3.Таңдалған құрамдағы магниймен оттегі атомдарының санын есептейміз

4.Магний мен оттегі атомдар санының қатынасы х және y коэффициенттерінің қатынасына тең, яғни:

Химиялық формуласы: MgO

5. Массасы 8г Cu₂S қосылысын алуға қажетті мыстың массасын есептеңіз?

Шешуі:
1.Cu₂S қосылысындағы мыстың массалық үлесін есептеу керек. Мұны мыс пен күкірттің салыстырмалы атомдық массаларын қолдану арқылы есептеуге болады:
М_r (Cu₂S) =2·Ar(Cu)+ 1· Ar(S) = 2·63,5+1·32 = 159

2.Массасы 8 г үлгідегі мыстың массасын анықтаймыз:

6. Темірдің табиғи минералының Fe₂O₃құрамында қоспаның массалық үлесі 12% құрайды, 2,5 кг минералдағы Fe₂O₃ және темірдің массаларын есептеңіз.

Шешуі:
1. Минералдағы қоспаның массасын есептейміз:

2. Минерал құрамындағы Fe₂O₃ массасын анықтаймыз:
m(Fe₂O₃)= m(минерал)- m(қоспа)
m(Fe₂O₃)=2500 г - 300г = 2200 г
3.Fe₂O₃ қосылысындағы темірдің массасын анықтаймыз:
М_r (Fe₂O₃) =2·Ar(Fe)+ 3 Ar(O) = 2·56+3·16 = 160

4.Массасы 2200 г темір окидтіндегі темірдің массасын анықтаймыз:

7. Молибденнің оттекті қосылысында молибден массасы оттегінің массасынан екі есе көп. Қосылыстың формуласын анықтаңыз.

Шешуі:
1. Мо_хО_у қосылыстың құрамындағы оттегінің салыстырмалы массасын 100 деп қарастырайық.
m (O) = 100
2. Мо_хО_у 100 массаға сәйкес келетін оттегі атомдарының санын анықтаймыз:

Молибденнің массасын есептейміз

m(Mo ) = 2m (O);
m (Mo) = 2·100 = 200

Осы массаға сәйкес келетін молибден атомдарының саны:

x және y коэффициенттерін, оларды ең кіші бүтін сандармен өрнектеуге болатындығын табамыз:

Сонымен, х = 1, у = 3, құрылған формула МоО₃ болады.

8. Массасы 40,65 г фосфор мен бромның қосылысында 4,65 г фосфор бар, осы қосылыстың формуласын анықтаңыз.

Шешуі:
1. P_xBr_y құрамындағы бромның массасын есептейміз:
m(Br ) = m (P_xBr_y) - m (P)
m(Br )= 40,65 г – 4,65 г = 36 г
2.Массасы 36 г құрамындағы бром атомдарының санын анықтаймыз (массаның граммен көрсетілгенін ескереміз):

3.Сол сияқты 4,65 г фосфор атомдарының санын табамыз:

Сонымен х=1, у=3; қосылысы формуласы: PBr₃

9. Калий, хлор және оттегі қосылысында элементтердің массалық үлесі сәйкесінше 31,8; 29,0; 39,2 % ге тең, осы заттың формуласын анықтаңыз.

Шешуі:

8- мысалдағыдай қайталанады, тек x, y, z үш коэффициенттерінің арасындағы қатынасты табу керек. Есептеулер үшін заттың үлгісін таңдаймыз:

m(K_xCl_yO_z)= 100 г

Таңдалған қосылыстың құрамындағы калийдың массасын, сондай-ақ табылған массаға сәйкес келетін калий атомдарының санын есептейміз:

K_xCl_yO_z үлгісіндегі хлор мен оттегінің массасын және табылған массаға сәйкес келетін элементтер атомдарының санын табамыз:

m (Cl) = 29,0г; m (O) = 39,2г

Ең кіші бүтін сандармен көрсетілген x, y және z арақатынасын табамыз:

x : y : z = m(K) : m(Cl) : m(O);
х : у : z = 0,82 : 0,82 : 2,45 = 1 : 1 : 3
Сонымен, қосылыстың формуласы: KClO₃.

10. Мыс кенінің құрамында халькопирит минералы CuFeS₂ және басқа қоспалар бар (олардың құрамына мыс жоқ). Рудадағы халькопириттің массалық үлесі 25 % құрайды. Осы кендегі мыстың массалық үлесін есептеңіз.

Шешуі:

Мыс кендерінің массасын 100 г деп алып қарастырайық.

m(кен) = 100 г

CuFeS₂ қосылысының массасын анықтамыз:

CuFeS₂ құрамындағы мыстың массалық үлесін анықтаймыз:

М_r (CuFeS₂) =Ar(Cu)+ Ar(Fe) + 2· Ar(S) = 63,5+ 56+2·32 = 184

4. 100 г кендегі мыстың массасын анықтау.

5. Кенның құрамындағы мыстың массалық үлесін анықтайық:

жүктеу/скачать 65,06 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2