15 дәріс: Тиімді коммуникацияның әдістері мен тәсілдері.
Тақырыпта қарастырылатын сұрақтар: Вербалды емес қарым-қатынас жүйесінің мәні.
Вербалды емес қарым-қатынас құралдары.
Вербалды емес, коммуникативті техника.
Вербалды байланыс жүйесі. Вербальды байланыс жүйесінің құрылымы.
Вербалды коммуникативті әдістер.
1. Вербалды емес қарым-қатынас жүйесінің мәні. Қарым-қатынас процесінің құралдары ретінде екі белгілік жүйе әрекет етеді: вербалды (ауызша, сөйлеу) және вербалды емес. Вербалды емес жүйе өз кезегінде басқа жүйелерден тұрады: оптикалық-кинетикалық (ым - ишара, мимика, пантомимика), пара-және экстралингвистикалық (интонация, сөйлеудегі сөздер емес қиылысулар), қарым-қатынастың кеңістіктік-уақыттық параметрлерін ұйымдастыру, көзбен байланыс.
Вербалды емес (сөйлемейтін) байланыс жүйесі іскерлік қарым-қатынастың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Сарапшылардың пікірінше, бұл байланыс процесінде ақпараттың негізгі бөлігін тасымалдаушы және байланыс серіктесінің нақты бейнесін құру көзі болып табылады. Қарым-қатынаста сөйлегеннен гөрі көп нәрсе айтылады. Вербальды емес байланыс құралдарын зерттеушілердің бірі А.Мейерабиан өзара әрекеттесу процесінде ақпараттың 93% - ы вербалды емес жүйенің арналары арқылы берілетінін дәлелдейді (55% - мимика, ым-ишара, позалар және 38% - дауыс интонациясы, биіктігі, тембрі).
Қарым-қатынас процесінде айналымдағы ақпараттың тек 7% - ы ғана вербалды құралдарға жатады. Бұл вербалды емес қарым-қатынас жүйесі 700000-нан астам мимикалық, ым-ишара қимылдары мен позаларды қамтитынына байланысты және бұл біздің тіліміздегі сөздерден әлдеқайда көп. Вербалды емес қарым-қатынас жүйесінің маңыздылығы адамның серіктеспен қарым-қатынасын, болып жатқан оқиғаларға, талқыланатын іскерлік проблемаларға қатынасын көрсететін ақпарат арқылы берілетіндігінде. Бұл құбылыстың негізінде сөйлемейтін «сөздердің» рефлекторлық табиғаты жатыр.