5 дәріс Тақырыбы: Әлеуметтену және бірегейлік Әлеуметтену процесі Тұлғаның әлеуметтену кезеңдері
жүктеу/скачать 22,1 Kb.
|
5 апта лекция
|
№ 5 дәріс Тақырыбы: Әлеуметтену және бірегейлік Әлеуметтену процесі Тұлғаның әлеуметтену кезеңдері Әлеуметтену – адамның қоғамда табысты қызмет етуіне мүмкіндік беретін мінез-құлық үлгілерін, психологиялық көзқарастарды, әлеуметтік нормалар мен құндылықтарды, білімдерді, дағдыларды адамның жеке тұлғасына сіңіру процесі. Кез келген адам туылғаннан кейін өзін басқа адамдармен қоршап алады және бірте-бірте олардың өмірі мен бір-бірімен қарым-қатынасының үлгісін үйренеді. Бұл адамдар қалыптастыратын әлеуметтік орта, онсыз олар өмір сүре алмайды. Бұл ортаның мүшесі болу үшін адам өзі өмір сүріп жатқан қоғамның ережелері мен нормаларын меңгеруі керек. Адамды қоршап тұрған қоғам мәдениетінің әлеуметтік ережелері мен нормаларын бірте-бірте ассимиляциялау процесі жеке тұлғаның әлеуметтенуі болып табылады. Әлеуметтену ұғымын алғаш рет 19 ғасырда Америкада тұратын әлеуметтанушы Ф.Гиддинг, сонымен қатар француз психологы Г.Тарда енгізді. Олар «әлеуметтену» терминіне адамның әлеуметтік даму процесі, оның әлеуметтік ортаның әсерінен тұлға ретінде қалыптасуы деп анықтама берді. Бұл процестің ең жалпы түсінігі жеке адамның қоғаммен осы қоғам белгілеген ережелер мен нормалар негізінде өзара әрекетін білдіреді. Жеке адамның қоғаммен қарым-қатынасын әлеуметтанудан басқа психология, экономика, этнография, саясаттану, педагогика және т.б ғылымдар кеңінен зерттейді. Әлеуметтенуді қай ғылым зерттейтініне байланысты бұл ұғымды түсіндірудің өзіндік ерекшеліктері бар. Мәселен, әлеуметтік ғылымда бұл ұғым адамның әлеуметтік ортаға бейімделу процесін білдіреді. Педагогикада «әлеуметтену» ұғымы кейде оны сөздің кең мағынасында түсініп, «білім беру» деп түсіндіріледі. Адамды тәрбиелеуде қоғам оған біржақты әрекет ете отырып, белгілі бір білім жүйесін, нормалар мен ұғымдарды мақсатты түрде береді. Адам үш негізгі бағыт арқылы әлеуметтік бейімделеді: адамның қызметі арқылы; айналадағы адамдармен қарым-қатынас жасау арқылы; өзіндік санасын қалыптастыру арқылы. Кез келген іс-әрекетті, сондай-ақ оның әртүрлі түрлерін меңгере отырып, адам өзін ыңғайлы және сенімді сезінетін бағыттарды таңдайды. Бұл басқа адамдардың оның қызметіне деген қатынасының әсерінен де болады. Іс-әрекет процесінде адамның қарым-қатынас шеңбері айтарлықтай кеңейеді, байланыстар тұрақты терең сипатқа ие болады, бұл адамға және оның қоғамға бейімделуіне үлкен әсер етеді. Нәтижесінде оның ішкі өзін-өзі бағалауы және оның жеке басын сәйкестендіру қалыптасады. Адам өмір бойы өз бейнесін бағалайды және қалыптастырады. Ол әртүрлі әлеуметтік жағдайлардың әсерінен өзгеруі мүмкін, мысалы, әртүрлі әлеуметтік топтарға түскен кезде. жүктеу/скачать 22,1 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|