Археология атауын алғаш қолданған ежелгі грек ғалымы

ҰБТ 2018 ж.

Археология атауын алғаш қолданған ежелгі грек ғалымы:

А) Ктесий

В) Страбон

С) Сократ

Д) Платон

Е) Герадот

Адамзат тарихындағы ең ұзаққа созылған ежелгі тас дәуірі:

А) Мезолит

В) Неолит

С) Палеолит

Д) Қола

Е) Энеолит

Қазақстан аумағында алғашқы адамдардың қоныстанған уақыты:

А) Неолит

В) Кейінгі темір дәуірі

С) Ерте палеолит

Д) Мезолит

Е) Энеолит

Алғашқы адамдар от жағуды үйренген кезең:

А) Мустье

В) Қола

С) Неолит

Д) Ашель

Е) Олдувэй

«Саналы адам» алғаш меңгерді:

А) Қыш ыдыс жасауды

В) Металл өңдеуді

С) Егін егуді

Д) Анық сөйлеуді

Е) Көшпелі мал шаруашылығымен айналысуды

Ежелгі Қазақстан жерінде қолайлы климат қалыптаса бастаған мерзім:

А) Темір дәуірі

В) Палеолит

С) Мезолит

Д) Қола дәуірі

Е) Энеолит

Мустье дәуірінің қоныстары:

А) Усть-Нарым, Пеньки

В) Ботай, Шебір

С) Сексеуіл, Арқайым

Д) Мұзбел, Қанай

Е) Петровка, Боголюбов

Батпақ тұрағының орналасқан жері:

А) Солтүстік Қазақстан

В) Шығыс Қазақстан

С) Батыс Қазақстан

Д) Орталық Қазақстан

Е) Маңғыстау

Кейінгі тас ғасырына жататын Орталық Қазақстандағы көрнекті ескерткіш:

А) Обалысай

В) Бұқтырма

С)Бөріқазған

Д) Шүлбі

Е) Батпақ

Қазақстан жеріндегі ежелгі адамдардың дөңгелек түптері қызыл бояумен боялған қыш ыдыстары табылды:

А) Қызылорда облысындағы Сексеуіл тұрағынан

В) Солтүстік Қазақстандағы Ботай тұрағынан

С) Батыс Қазақстандағы Алексеев тұрағынан

Д) Маңғыстау түбегіндегі Шақпақатадан

Е) Қаратаудағы Қараүңгір мекенінен

Қарағанды облысынан табылған тас дәуіріне тән қыш ыдыстарда бейнеленген өрнек:

А) Геометриялық

В) Аңдық

С) Табиғат бейнесі

Д) Полихромдық

Е) Зерлеу

Мезолит дәуіріндегі адамдардың қол жеткізген жетістігі:

А)Қыш құмыра жасауды игеру

В)Аң аулауды үйренуі

С)Ат әбзелдерін ойлап табу

Д)Терімшілікпен айналыса бастауы

Е)Садақ пен жебені ойлап табуы

Неолит дәуіріндегі адамдардың қол жеткізген үлкен жетістігі:

А) Терімшілікпен айналыса бастауы

В) Ат әбзелдерін ойлап табуы

С) Қыш құмыра жасауды үйренуі

Д) Аң аулауды үйренуі

Е) Садақ пен жебені ойлап табуы

«Қыш құмыралар» заманы деп аталған тас ғасырының дәуірі:

А) энеолит

В) ерте тас ғасыры

С) кейінгі тас ғасыры

Д) мезолит

Е) неолит

Неолит дәуірінде пайда болған жаңа еңбек құралы:

А) Микролит

В) Гарпун

С) Дәнүккіш

Д) Болос

Е) Қол қашау

1946 жылдан бастап қола дәуірін жоспарлы түрде зерттеген ғалым:

А) Ә.Төлеубаев

В) З.Самашев

С) Қ.Сәтбаев

Д) Ә.Марғұлан

Е) Л.Гумилев

Қола дәуірінің Орал тауының шығысынан Ертіс өңіріне дейінгі аралықты қамтитын мәдениет:

А) Нұра

В) Алакөл

С) Беғазы-Дәндібай

Д) Атасу

Е) Федоров

Орталық Қазақстандағы ортаңғы қола дәуірі кезеңінің атауы:

А) Нұра

В) Андрон

С) Беғазы-Дәндібай

Д) Федоров

Е) Атасу

Қола дәуірі мәдениетінің атауы:

А) Тасмола

В) Шілікті

С) Ботай

Д) Андрон

Е) Берел

Қазақстанда андроновтықтардың тастағы суреттері табылған өңір:

А) Баланды

В) Түгіскен

С) Шағалалы

Д) Сексеуіл

Е) Қаратау

«Андрондықтар мұрынды келген, бет сүйегі шығыңқы емес, көздері үлкен. Кескін-кейпі ірі, дене құрылысы мығым, жігерлі, келбетті адамдар болған» деп сипаттаған ғалым:

А) В.В.Бартольд

В) Б.С.Сәрсекеев

С) В.П.Алексеев

Д) Қ.И.Сәтбаев

Е) Г.Н.Гумилев

Қола дәуірінің Шағалалы (Чаглинка), Петровка қоныстары табылды:

А) Орталық Қазақстаннан

В) Батыс Қазақстаннан

С) Оңтүстік Қазақстаннан

Д) Солтүстік Қазақстаннан

Е) Шығыс Қазақстаннан

Орлармен және дуалдармен қоршалған қола дәуірінің Солтүстік Қазақстандағы қоныстары:

А) Жасыбай, Хантау

В) Беғазы, Дәндібай

С) Мало-Красноярка, Шағалалы

Д) Петровка, Боголюбов

Е) Алексеев, Степняк

Батыс Қазақстандағы қола және мыстан жасалған орақтар табылған қоныс:

А) Қалба

В) Пеньки

С) Усть-Нарым

Д) Алексеев

Е) Петровка

Темір дәуірі басталған мерзім:

А) б.з.б. ҮІ ғ.

В) б.з.б. ҮІІІ ғ.

С) б.з.б. Ү ғ.

Д) б.з.б. ІІІ ғ.

Е) б.з.б. ХІ ғ.

Жылқыны көлік ретінде пайдалануға мүмкіндік берген жағдай:

А) Металл ауыздықтың шығуы

В) Металл өндірудің пайда болуы

С) Ер адам еңбегінің күшеюі

Д) Мал басының көбеюі

Е) Малдың қолға үйретілуі

Сақтардың суару каналдарының іздері табылған қала:

А) Көкмардан

В) Шірік-Рабат

С) Шілікті

Д) Битянь

Е) Қызыл Аңғар

Тұрғындары егіншілікпен айналысқан сақ қаласы:

А) Шірік-Рабат

В) Бәбіш-Молда

С) Арқайым

Д) Талды

Е) Түгіскен

Тасмола мәдениетіне ұқсас, ерте темір дәуірінің ескерткіші:

А) Шілікті

В) Ұлыбай

С) Бөріқазған

Д) Берел

Е) Покровка

Ерте темір дәуірінің Солтүстік Қазақстан жеріндегі зерттелген обасы:

А) Шілікті

В) Қызылжар

С) Есік

Д) Берел

Е) Бектеңіз

Сақтар заманына жататын Бірлік, Алыпқаш, Бектеңіз обалары орналасқан өңір:

А) Орталық Қазақстаннан

В) Батыс Қазақстаннан

С) Оңтүстік Қазақстаннан

Д) Солтүстік Қазақстаннан

Е) Шығыс Қазақстаннан

Мына тайпалардың қайсысының атауы Алтайдағы алтын мен темірдің мол болуына байланысты екенін табыңыз:

А) Сармат

В) Аргиппей

С) Исседон

Д) Дай

Е) Аримаспы

Шығыс Қазақстаннан табылған ескерткіштер:

А) Бәйте, Терең

В) Қарлыға, Бөркі

С) Тасмола, Бектеңіз

Д) Түгіскен, Ұйғарақ

Е) Шілікті, Берел

Шығыс Қазақстан облысы Қатонқарағай ауданының жерінде орналасқан темір дәуірінің қорғаны:

А) Есік

В) Берел

С) Тасмола

Д) Бесшатыр

Е) Шілікті

Алтыннан жасалған қапсырма, сырға, темір түйреуіш табылған қорым:

А) Берел

В) Теңлік

С) Аралтөбе

Д) Шілікті

Е) Қарғалы

Б.з.б. ҮІІІ ғ. – б.з. Ү ғ. аралығында Жетісу жерін мекендеген тайпалар:

А) Үйсіндер мен сарматтар

В) Ғұндар мен парадарайалар

С) Сарматтар мен қаңлылар

Д) Сақтар мен үйсіндер

Е) Массагеттер мен гирканилер

Геродотты «тарихтың атасы» деп атаған римдік шешен:

А) Вергилий

В) Цезарь

С) Полибий

Д) Гораций

Е) Цицерон

Геродот жазбаларында «Олардың әрқайсысы қыста ағашты қалың ақ киізбен жауып, соның астына паналайды» деп жазылған тайпа атауы:

А) Аргиппейлер

В) Массагеттер

С) Дайлар

Д) Аримаспылар

Е) Исседондар

Геродоттың айтуынша сақтар құрбандыққа шалатын мал:

А) қой

В) түйе

С) сиыр

Д) жылқы

Е) ешкі

«Құдайлардың арасынан күнге табынады, оған жылқыны құрбандыққа шалады» деп сақтар туралы жазған ғалымдар:

А) Марцеллин, Ксенофонт

В) Геродот, Страбон

С) Вергилий, Прииск

Д) Цицерон, Помпей

Е) Полибий, Арриан

Б.з.б. ҮІ ғасырда өмір сүрген сақ билеушісі:

А) Арсақ

В) Томирис

С) Мөде

Д) Шырақ

Е) Аттила

«Мен әскеріммен сақ жеріне жорыққа шықтым» деген Дарийдің сөздері айтылатын жазба:

А) Фадланның «Рисаласында»

В) «Цянь Ханьшу»

С) «Авеста»

Д) Бехистун жазбаларында

Е) Анахарсистің еңбегінде

Сақтар Марафон шайқасына қатысты:

А) Б.з.б. ҮІІІ ғ.

В) Б.з.б. Ү ғ.

С) Б.з. ҮІ ғ.

Д) Б.з.б. ҮІ ғ.

Е) Б.з. ІҮ ғ.

Б.з.б. ҮІ және б.з.б. ІҮ ғасырларда сақ жеріне жорық жасаған елдер:

А) Рим және Чжоу

В) Парфия және Хетт

С) Кушан және Парсы

Д) Цинь және Пенджаб

Е) Парсы және Грекия

«Бәйгетөбе» атауымен тирахқа енген жәдігерді ашқан белігілі археолог-этнолог:

А) Х.Алпысбаев

В) К.Ақышев

С) З.Самашев

Д) Ә.Төлеубаев

Е) С.Черников

Үйсін атауы Қытай жазбаларында алғаш кездесетін кезең:

А) Б.з. ІІ ғасыр

В) Б.з. Ү ғасыр

С) Б.з.б. ІІІ ғасыр

Д) Б.з.б. ІІ ғасыр

Е) Б.з.б. ІҮ ғасыр

Мәтінде сипатталған тарихи оқиғаның болған кезеңін анықтаңыз.

«Қытай патшасы көп сыйлық талап етіп, гуньмо оларға 1000 жылқы жібереді. Бұл оқиға б.з.б. 107 жылы болған»:

А) б.з.б. 2 ғасырдың басы

В) б.з.б. 2 ғасырдың аяғы

С) б.з.б. 1 ғасырдың аяғы

Д) б.з.б. 1 ғасырдың ортасы

Е) б.з.б. 1 ғасырдың басы

Үйсіндерде егіншіліктің қарапайым түрінің болғандығын дәлелдейтін қоныс:

А) Теңлік

В) Қарғалы

С) Ақтас

Д) Таңбалы

Е) Ойжайлау

Астанасы Битянь қаласы болған ежелгі мемлекет:

А) Сармат

В) Қаңлы

С) Үйсін

Д) Ғұн

Е) Сақ

Қаңлы елін билеген билеушінің лауазымы:

А) уәзір

В) күнби

С) тәңірқұт

Д) хан

Е) гуньмо

Қаңлылардың Көк-Мардан қаласы орналасқан жер:

А) Талас бойы

В) Сырдың оң жағалауы

С) Отырар алқабы

Д) Ташкент төңірегі

Е) Арыс өзенінің сол жағалауы

Ежелгі қаңлы қалалары:

А) Боланды, Алтын-Асар

В) Битянь, Бәбіш-Молда

С) Көк-Мардан, Боланды

Д) Құлата, Көк-Мардан

Е) Шірік-Рабат, Ақтау

Қаңлылардың көрші тайпалары:

А) Сармат, алан, үйсін

В) Ся, сармат

С) Исседон, алан, ғұн

Д) Аримаспы, үйсін, ғұн

Е) Юечжы, сармат, аргиппей

Л.Н.Гумилевтің зерттеуі бойынша Ғұн державасы пайда болды:

А) Б.з.б. ІІІ ғ. соңында

В) Б.з.б. ІІ ғ. соңында

С) Б.з.б. ІҮ ғ. ортасында

Д) Б.з. І ғ. басында

Е) Б.з. Ү ғ. басында

Ғұн атауы Қытай жазбаларында алғаш кездесетін кезең:

А) Б.з.б. ІҮ ғ.

В) Б.з. Ү ғ. басы

С) Б.з. ІІІ ғ. басы

Д) Б.з.б. ІІІ ғ. соңы

Е) Б.з.б. ІІІ ғ. ортасы

Қытай деректері бойынша ғұн билеушісі Мөдеге елшілер жіберген ел:

А) Дунху

В) Ғұн

С) Қытай

Д) Үйсін

Е) Сармат

Мөде бастаған ғұндар талқандап басып алған оңтүстіктегі тайпа:

А) Дай

В) Үйсін

С) Дунху

Д) Сақ

Е) Сармат

Хань әулетінің қол астына түскен:

А) Солтүстіктегі ғұндар

В) Шығыстағы ғұндар

С) Оңтүстіктегі ғұндар

Д) Мөденің қол астындағы ғұндар

Е) Еділдің кезіндегі ғұндар

Ғұндар туралы «олар соғыстан кейін тыныш әрі қамсыз тіршілік етеді, әркім қолында барымен қанағат етеді» деп жазған зерттеуші:

А) Прииск

В) Марцеллин

С) Плиний

Д) Диодор

Е) Полибий

«Ғұндар жақсы шыныққан, олар отты да қажет етпейді. Тау мен орманға көшіп жүреді» - деп сипаттаған Рим тарихшысы:

А) Т.Амеди

В) А.Марцеллин

С) Т.Ливий

Д) Д.Верди

Е) В.Рубрук

Каталаун шайқасының болған уақыты:

А) Б.з.б. Ү ғ. ортасында

В) Б.з.б. ІІІ ғ. басында

С) Б.з. ІІ ғ. соңында

Д) Б.з. Ү ғ. ортасында

Е) Б.з.б. ІҮ ғ. соңында

Марафон шайқасының болған уақыты:

А) Б.з.б. ІҮ ғ. соңы

В) Б.з.б. ІІІ ғ. басы

С) Б.з. Ү ғ. ортасы

Д) Б.з.б. Ү ғ. басы

Е) Б.з. ІІ ғ. соңы

Біздің заманымыздың алғашқы ғасырларында Еуразия тарихындағы ірі оқиға:

А) Арий тайпаларының Үндістанға жылжуы

В) Парфия мемлекетінің құрылуы

С) А.Македонскийдің Сырдария бойына жетуі

Д) Халықтардың Ұлы қоныс аударуы

Е) Ұлы Қытай қорғанының салынуы

Сарматтар дәуірі қамтитын уақыт:

А) Б.з.б. ҮІІІ – б.з. І ғасырлары

В) Б.з.б. ҮІІІ – б.з. Ү ғасырлары

С) Б.з.б. ҮІІІ – б.з. ҮІ ғасырлар

Д) Б.з.б. ҮІІІ – б.з.б. ІҮ ғасырлар

Е) Б.з.б. ҮІІІ – б.з.б. ҮІ ғасырлар

Геродоттың жазуынша савроматтардың тіліне жақын тіл:

А) Скиф

В) Араб

С) Қытай

Д) Парсы

Е) Түрік

Сарматтардың құрамына кірген тайпалар:

А) аримаспылар, арниппейлер

В) жікілдер, яғмалар

С) роксаландар, аландар

Д) үйсіндер, оғыздар

Е) массагеттер, исседондар

Дайлардың апарн тайпасынан шыққан Арсақтың (Аршак) Парфияны жаулап алған жылдары:

А) б.з.б. 247-246 жж.

В) б.з.б. 252-251 жж.

С) б.з.б. 251-250 жж.

Д) б.з.б. 249-248 жж.

Е) б.з.б. 248-247 жж.

Үш савромат жауынгері жерленген қорым:

А) Бесоба

В) Жылыой

С) Бәйте

Д) Сынтас

Е) Терең

Абыз әйелдер жерленген сармат қорымы:

А) Бесоба

В) Жылыой

С) Бәйте

Д) Сынтас

Е) Терең

Сарматтардың Бәйте, Терең ескерткіштері орналасқан аймақ:

А) Үстірт

В) Еділ бойы

С) Есіл бойы

Д) Ертіс бойы

Е) Жетісу

Бәйте, Терең қорымдарының басқа қорымдардан ерекшелігі:

А) Алтын киімді адамдар табылды

В) Тас дуалдармен қоршалған

С) Грек құдайы бейнеленген құмыра шықты

Д) Абыз әйелдер жерленген

Е) Ғибадатханалар кездескен

Абыз асатаяғының бөліктері ескерткіш:

А) Бесшатыр

В) Берел

С) Шілікті

Д) Бесоба

Е) Аралтөбе

Көшпелілердің қару-жарақтарының ерекшеліктерін суреттеген грек тарихшылары:

А) Сыма Цянь, Марцеллин

В) Прииск, Чжан Цянь

С) Страбон, Прииск

Д) Арриан, Геродот

Е) Геродот, Марцеллин

Көшпелі мал шаруашылығы қалыптасқан дәуір:

А) Энеолит

В) Темір

С) Мустье

Д) Олдувэй

Е) Тас

Көшпелілердің жылы қоралары бар тұрақты орны:

А) Өріс

В) Күзеу

С) Көктеу

Д) Жайлау

Е) Қыстау

ҮІ ғ. ортасында құрылған мемлекет:

А) Түрік қағанаты

В) Қырғыз қағанаты

С) Шығыс Түрік қағанаты

Д) Ұйғыр қағанаты

Е) Түргеш қағанаты

ҮІІ ғ. басында ыдыраған ел:

А)Оғыз мемлекеті

В) Түрік қағанаты

С) Шығыс Түрік қағанаты

Д) Қарлұқ қағанаты

Е) Батыс Түрік қағанаты

ҮІІ ғ. басында екіге бөлінген қағанат:

А) Батыс Түрік

В) Түркеш

С) Қимақ

Д) Қарлұқ

Е) Түрік

Шығыс Түрік қағанатының қуатын қайта өркендеткен билеушілер:

А) Мұқан, Тардуш

В) Тон, Шегу

С) Мұқан, Иштеми

Д) Қара-Еске, Анағұй

Е) Білге, Күлтегін

Түргеш қағанатының Іле бойындағы Кіші ордасы:

А) Сығанақ

В) Баласағұн

С) Мыңбұлақ

Д) Күңгіт

Е) Испиджаб

Түргеш мемлекетінің қағандары:

А) Тон, Шегу

В) Бумын, Иштеми

С) Үшлік, Сұлу

Д) Қапаған, Білге

Е) Күлтегін, Тоныкөк

Түргеш қағандығына батыстан (оңтүстік-батыс) қауіп төндірген мемлекет:

А) Қытай

В) Шығыс-Түрік қағанаты

С) Иран

Д) Араб

Е) Ұйғыр қағанаты