Қазақстан республикасының ауыл шаруашылық
жүктеу/скачать 20,69 Kb.
|
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ МИНИСТРЛІГІ ЖӘҢГІР ХАН АТЫНДАҒЫ БАТЫС ҚАЗАҚСТАН АГРАРЛЫҚ- ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Эссе
Орындаған: Асанов А.Ж ВТ-25 Тексерген:Касимова Г.В Орал қаласы-2022 Қой шаруашылығындағы асылдандыру жұмыстарына келетін болсақ , оларды жыл сайын бағалау,сұрыптау,таңдау,жұптау,төлді дұрыс өсіру жұмыстары жасалу қажет.Асылдандыру жұмысында ең алдымен аса құнды малдан бастау керек.Осылайша жоғары өнімді малдар пайда бола бастайды.Шыққан тегіне қарай таңдау-қойдың тегін тексеріп,ата-анасының өнімділігін білу қажет.Қойдың денесінің массасын,еттілігін,жүндестігін анықтап,бағалап таңдау керек.Жүндестігін бағалағанда ұзындығын,қырқылған жүннің түсімін,талшық жіңішкелігін,таза талшық шығымын анықтайды.Қойдың өсу қарқынын,төлшілдігін,азығын тиімді пайдалануын анықтайды.Қой шаруашылығында жұп таңдаудың жеке-жеке және топта жүргізіледі.Асыл тұқымды қой шаруашылығында жеке-жеке жұп таңдау түрі қолданылады.Қой тұқымын асылдандыру жұмысында ұрпақтан ұрпаққа қойдың жақсаруы,өнімінің артуы үшін қойды жұптау жүргізіледі.Жұптаудың екі түрі бар:біртекті және әртекті.Біртекті жұптау-өнімділігі бірдей қойларды жұптау.Аталық жене аналық қойдардың жақсы қасиеттерін ұрпақтан ұрпаққа сақтап қалу,олардың біртектілігін сақтау ,одан әрі арттыру.Біртекті жұптауға шыққан тегі бір немесе өте жақын малдар қатынасады.Біртекті жұптаңдаудың тек ұнамды жағы ғана емес, ұнамсыз жағы да бар.Қойдың жаман қасиеттерін жою үшін басқа текті малды пайдалану керек.Әртекті жұптаудың құндылығы-ұрпақта жаңа өзгешеліктер,көрсеткіштер пайда болады.Қойды жұптау арқылы жүн өнімін арттыруға,тірі салмағына қарай жұптау арқылы ұрпағының ірі болып өсуін,жүнінің ұзындығына қарай ,жүн өнімін арттыруға болады. Өнімділігі жоғары асыл тұқымды қой мен саулықтарын өсіретін қожалықтарында қойлардың селекциялық топтары жасақталады. Таза тұқымды қой өсіру-бір тұқымдағы аталық пен аналықты жұптап шағылыстыру болып табылады.Жұпталған қойдың фенотипі және генотипі ұқсас болып келеді.Фенотиптік ұқсастық шаруашылықта өте пайдалы болып келеді.Бұл әдісті сапалы өнім алу үшін пайдаланады.Малдың ұнамды қасиеттерін ұрпақтан ұрпаққа жақсартудың бірден-бір жолы болып табылады.Бірақ генотипі жағынан жақын қойларды ұзақ жылдар бойы жұптап өсіре беру малдың өнімділігін азайтып, ауруға ұшыратуы мүмкін.. Асыл тұқымды қой фермаларында көптеген жылдар бойы тек бір немесе екі аталық жұмыс істейді, нәтижесінде жануарлардың көпшілігі жақын туыстарға айналады, содан кейін сол тұқымның қойларын өте жоғары сапалы, екінші жағынан сол зауыт үшін пайдалану керек.Ол малдың қаны тазарып,өміршеңдігі де өнімділігіде жақсарады.Асыл тұқымды зауытта қойлардың өнімінің сапасы да саны да бір деңгейге жетіп,сол бір деңгейде тоқтап қалса,онда зауытқа жеткізуге және басқа жерден қол жеткізілген деңгейден өнімділікті өте жоғары сапалы, зауыттық кезеңдерден басқа деңгейге дейін арттыруға болады. Инбридинг және аутбридинг асыл тұқымды мал шаруашылығында қолданылады.Инбридинг-бұл ұрпақтардың ата-аналарының жағымды қасиеттерін жақсы игеруі, қой тұқымын өзгертпестен жоғары өнімді жануарлардың көбеюі. Инбридинг әдісінде: қанды араластыру өте жақын туыстардың, орта туыстардың, алыс туыстардың қатарында жүзеге асырылуы мүмкін.Инбридингтің қауіпті жағы да бар,оны-инбридтік депрессия деп атайды.Онда малдың өміршеңдігі нашарлайды,отардың өнімділігі күрт төмендейді,ауруға ұшырайды.Сол үшін зоотехникалық-селекциялық жұмысшылар жұмысты өте жоғары дәрежеде , бәрін бақылап жасауы керек. Ал аутбридингке келетін болсақ,бұл туысқан емес малды шағылыстыру болып табылады. Бір тұқымның ішінде өзара туыстық байланысы жоқ қойларды жұптастыру.Бұл әдіс таза тұқым беретін зауыттарда кеңінен қолданылады. Асыл тұқымды және тауарлы шаруашылықтардың тұқымдық топтарындағы қойлардың құндылығын анықтау және оларды одан әрі пайдалану мақсатында жануарларды негізгі тауарлық сипаттамалары бойынша бағалайды.Мал басын мұндай бағалау бағалау деп аталады. Бонитирлеу-мал басын Конституция, тұқымдық сипаттамасы және өнімділігі тұрғысынан кешенді бағалау.Бонитирлеудің түпкі мақсаты қой шаруашылығының қабылданған бағытына сәйкес келетін үздік мал басын іріктеу және төмен тұқымды және өнімді сападағы жануарларды нарыққа шығару болып табылады.Асыл тұқымдық жұмыс үшін іріктелген жануарларды жыл сайын қарайды,олардағы негізгі белгілердің көріну дәрежесін,қайталану дәрежесін бағалайды,болашақта оларды қай бағытта пайдалану керектігін анықтайды және бақылайды.Бағалаудың екі түрі бар.Біріншісі-сынып, екіншісі жеке бағалау бар.Бағалау сыныбы тауар шаруашылықтарында жүргізіледі.Мұнда қойлардың жеке сипаттамалары жазылмайды және олар қай класқа жататынын анықтағаннан кейін, олар осы кластағы малдың жалпы санына қосылады.Жеке бағалау асыл тұқымды қой фермаларында жүргізіледі.Мұнда қойдың барлық ерекшеліктері мен қасиеттері құжатта жазылған. Қорытынды: Қой өсіру кезінде олардың тірі салмағы үлкен мәнге ие.Оның әмбебаптығы өнімнің пайдалану сипаттамаларына оң әсер етеді.Асыл тұқымды қойлар өмір бойы жоғары өнімділікке ие. жүктеу/скачать 20,69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|