Бұл «техникалық» дегенді білдіреді. Демек, ол ежелгі дәуірде темір ұстасы сияқты кәсіптерге, сондай-ақ поэзия, сурет немесе музыка сияқты пәндерге қатысты қолданылған

жүктеу/скачать 50,68 Kb. бет 1/2 Дата 15.11.2023 өлшемі 50,68 Kb. #123909

Бұл бет үшін навигация:

• Қабылдаған
• 3.Қорытынды 4.Пайдаланылған әдебиет Кіріспе
• Негізгі бөлім Өнер ауқымды тақырып.
• «Китаб тасдиқ» («Иман кітабы»)

ӘлФараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Филология факультеті СӨЖ Тақырыбы: Ақын-жыраулар поэзиясындағы өнер Орындаған: ҚФ 303-топ студенті Құдайберген Аяжан Қабылдаған: Дарибаев С.Д. Алматы,2023 Жоспар: 1.Кіріспе 2.Негізгі бөлім 2.1. Өнер ауқымды тақырып. 2.2.Ақын-жыраулар өлеңдеріндегі өнер 3.Қорытынды 4.Пайдаланылған әдебиет Кіріспе Өнер деген не? Өнер ретінде біз жиынтық деп атаймыз белгілі бір критерийлер, ережелер мен әдістер жиынтығына негізделген эстетикалық және символикалық мақсаттар үшін адамның пәндері немесе өндірістері. Этимологиялық тұрғыдан өнер сөзі латын тілінен шыққан арс, өнер, және грек тілінен алынған τέχνη (techne), бұл «техникалық» дегенді білдіреді. Демек, ол ежелгі дәуірде темір ұстасы сияқты кәсіптерге, сондай-ақ поэзия, сурет немесе музыка сияқты пәндерге қатысты қолданылған. Өнер әр түрлі құралдар арқылы символдар немесе аллегорияларды қолдану арқылы адамдардың мазасыздық әлемін шынайы немесе елестетілген түрде бейнелеуге тырысады. Өнер дегеніміз - бір нәрсені шеберлік пен шеберлікпен істеуге қабілеттілігін немесе қабілетін көрсету үшін қолданылатын сөз. Мысалы, ол ақындық өнер,шешендік өнер болуы мүмкін.Өнердің қай түрін алсақ та,бұл адамның бойындағы қабілет, дарынның еңбекпен үстемеленген түрі.Өйткені, кез келген өнер түріне білім мен еңбек қосылып, дан-жақсы етілмесе ол өнердің бойыңда болғаны болмағанмен теідей болып кетері анық. Негізгі бөлім Өнер ауқымды тақырып. «Көзсіз жұмсаған күш – арам, көріксіз істелген іс – арам» деп, әр істегі әдемілікті насихаттаған, «Ілім – іштегі нұр, Өнер – сыртқа салынған түр», «Өнер – қанат, білім – санат» деп, өнер-білімнің орнын бағамдаған, «Ақыл көпке жеткізер, өнер Көкке жеткізер» деп, өнердің қадір-қасиетін түйсінген Қазақ «Өнерді үйрен де жирен» деген сөзді де айтыпты. Соңғы тұжырымды түсінуге талпындық. Сонымен: Әуелі үйрену керек! Үйренбей жатып жиренген – толмай жатып солғанмен тең. Тоқмейілсіген тоғышарлық осыдан шығады. Ол не өнердің қадірін білмеуден, не кездескен қиындықтан қашқан жігерсіздіктен, не еңбектен қашқан жалқаулықтан, не бойдағы көрсеқызар тұрақсыз мінезден келіп шығады. Үйренудің шарты – тоқтамау; біліктілігіңді, шеберлігіңді үздіксіз дамыту. «Тіршілік» атты Көркем дүниенің мінсіз Иесі қандай Шебер, құдіреті қандай шексіз болса, өнердің құбылу, даму көкжиегі сондай шексіз! «Өнерлі өрге жүзеді» депті аталарымыз… Шыңына шыққанда, кері жүру үдерісі жүзеге асады. Тауға шыққан амалсыз сайға түседі. Бірақ мұңайып керегі жоқ: шыңға шыққанша қаншама өткелден өттіңіз, қаншама дүние көрдіңіз, қаншама ой түйіп, яғни жиған ғибрат-тәжірибеңіз қаншама! Ол енді мәңгіге сіздікі! Бұл Жолдың қалтарыс-бұлтарысы мен азап-ләззатын сізден артық ешкім білмес! Осы Жолдың Ұстазы болдыңыз енді! «Бір өнермен шектелме, басқасын меңгер, жан-жақты бол – Өмірдің сансыз бояуынан үлесіңді алып, тірлігіңді түрлендір; көкжиегіңді кеңітіп, көңіліңді гүлдендір» дегені. «Жігіт адамға жетпіс өнер де – аз» демей ме?!.. «Санаңды тарылтпа, Мақсат-мұратыңды анықта» деген сөз. «Бұл өмірде өнерден маңызды дүние бар; ол – Өмірлік мақсатың, адамдық борышың, мұсылмандық міндетің! Өнер – сол Жолдың қызметшісі, сол Мұратқа жеткізер Жолың ғана! Ендеше қажет болса, өнеріңді құрбанға шал! Өнер – өнер үшін емес! Өнерді пұтқа айналдырып алып жүрме!» деген сөз. Абайдың «Китаб тасдиқ» («Иман кітабы») деп аталған, көпшілікке «38-қара сөз» ретінде таныс шығармасында былай делінеді: «Біз ғылымды сатып мал іздемек емеспіз, малменен ғылым кәсіп қылмақпыз. Өнер – өзі де мал, өнерді үйренбек – өзі де ихсан. Бірақ ол өнер ғәдәләттан шықпасын, шарғыға муафих болсын». Хәкім сөзін түсіну үшін сәл түсіндіре кетейік: Ихсан – діни дүниетанымда ең жоғары құлдық мақамы. Алла Тағаланы көрмесең де, көріп тұрғандай құлшылық хәлінде болу. Бұл дәрежеге жеткен адам іштей ашылуға, рухани шабытқа бөленеді. Келесі «Бірақ ол өнер ғәдәләттан шықпасын, шарғыға муафих болсын» дегені «өнердің қасиеті мен дұрыстығын шарғыға (шариғатқа) қарап өлшеймін, саралаймын» дегені. Яғни «өнердің де таразысы бар; ол таразы – адамшылық, ар-иман тезі» деп тұр емес пе хакім? Осы өлшемге сай келген дүние, яғни адам жанын тазартып, ізгілендіретін, ар-иманына шуақ шашып, жан-дүниесін байытатын дүние – шынайы өнер туындысы болып саналмақ. Өнердің нәр алатын негізі – жүрек, құралы – сезім болса, сезімнің өзегінде – махаббат жатқанда ғана айтулы туынды өмірге келмек. Сол себепті өнердің мақсаты – сүйіспеншілікті арттыру. Мейірімнен, махаббаттан сұлу нәрсе бар ма?! Түйіндесек: «Адамның сәні – өнер, білім, ақылы» (Жетес шешен). Өнер – адам баласының жасампаздығының белгісі, дәлелі. Өнер дегеніміз – сұлулықты сезіну, дүниенің ғажайыбын түйсіну; жан-дүниемізді жарыққа бөлеу арқылы Субхан Иемізді тану-табыну… Өнердегі нәзіктік пен шеберлік рухани тереңдіктен нәр алады. Бұл жайлы Таласбек аға: «Өнер деген – сұлулықта ояну», – десе, атақты ғалым Альберт Эйнштейн: «Дін, өнер және ғылым – бір ағаштың бұтақтары» депті. Яғни Өнер – адам баласын біріктіретін, кемелдендіретін құрал. Иә, өнер – пұт емес, құт… жүктеу/скачать 50,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу: