БоөЖ-7 «Макро- және микроэлементтер-алмасу және құндылық» Дайындаған: Хашимов б тобы: 106 Б

БОӨЖ-7 «Макро- және микроэлементтер-алмасу және құндылық»

Дайындаған: Хашимов Б

Тобы: 106 Б

Қабылдаған: Токтамысова А.Б

ЖОСПАР

• 
  Макроэлементтер;
  
• 
  Микроэлементтер;
  
• 
  Олардың алмасуы және құндылықтары;
  
• 
  Ағзадағы атқаратын қызметі.
  

КІРІСПЕ

Элементтерді тірі ағзалардағы орташа мөлшеріне карай үш топқа бөледі:

• 
  Макроэлементтер (оттегі, сутегі, көміртегі, азот,фосфор, күкірт, кальций, магний, натрий және хлор);ағзадағы мелшері 10%-дан жоғары болады.
  
• 
  Микроэлементтердің (йод, мыс, мышьяк, фтор, бром,стронций, барий, кобальт) ағзадағы мөлшері - 10%-15%..
  
• 
  Ультрамикроэлементтер сынап, алтын, уран, торий, радий және т.б. Олардың ағзадағы мөлшері 15%-дан төмен.
  

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

Микроэлементтерге Al, Fe, Cu, Mn, Zn, Mo, Co, І, т.б. жатады. Олар бірқатар ферменттердің, витаминдердің, гормондардың, тыныс алу пигменттерінің құрамына кіреді. Академик В.Вернадский Микроэлементтердің биосферадағы таралуының бірнеше заңдылықтары бар екенін зерттеді. 30-дан астам Микроэлементтер адам, жануар және өсімдік тіршілігіне өте қажет. Микроэлементтердің артық не кем болуы организмдегі зат алмасу процесін бұзады. Микроэлементтер өсімдіктің организміне топырақпен, ал жануарлар мен адам организміне тамақпен ауысады. Микроэлементтер бойдың өсуіне (жануарларда – Mn, Zn, І), қанның түзілуіне (Fe, Cu, Co), т.б. әсер етеді.

Кальций мен фосфордың адам ағзасындағы биологиялық ролi

• 
  Са ерiмеген тұздар, гидроксипатит түрiнде сүйектi тканнiң органикалық емес фракциясының түзiлуiне қатысады.
  
• 
  Бұлшық ет жасушаларының саркоплазматикалық торында болатын Са бұлшық еттiң жиырылуы мен жазылуына қатысады.
  
• 
  Ферменттердiң активаторы ретiнде қан ұюының көптеген сатыларына қатысады.
  
• 
  Жүйке импульсiн өткiзуге қатысады.
  
• 
  Фосфордың негiзгi қызметi сүйек тканi мен тiстердiң бүтiндiлiгiн ұстап тұру мен өсуiне байланысты.
  
• 
  Жоғары эргиялық қосылыстардың тѕзiлуiне қатысады (АТФ, креатин-фосфат).
  
• 
  Генетикалық маңызды қосылыстардың (ДНК,РНК) синтезiнде құрылыстық блок қызметiн атқарады.
  
• 
  Фосфопротеиндердiң күрделi белоктарының құрамына кiредi (сүт казеинi).
  

Макроэлементтер

Макроэлементтер -адам денесінің 0,005%құрайтын молшеріжәне бір тәуліктік 200мгминералдык заттар.асатынБиогенді элементтер олар: 0-65 %,C-18%,H-10 %, N-3 %.Бұларды макроэлементтер• немесе макронутриенттер деп атайды.Бұларды атау үшін CHNOакронимі пайдаланылады. Баска макроэлементтерге: Ca,Mg, Na, K,S,Cl,Zn

ҚОРЫТЫНДЫ

Микроэлементтер мен макроэлементтердің барлық тірі ағзалардағы[Өсімдік, адам, жануар] рөлі өте үлкен. Олар метаболизммен ағзаның тұрақты қызметі үшін керек. Олардың жетіспей қалуы ағзада әртүрлі кемшіліктер мен ауруларды тұғызады. Бұндай элементтерді біз құнарлы тағамдардан аламыз.

• 
  Пайдаланылған әдебиеттер
  
• 
  А. Ж. Сейтембетова. - М. : ГЭОТАРМедиа, 2020.
  
• 
  Биохимия. Оқулық. Сағатов К.С. -Алматы,2012.
  
• 
  Медициналық және клиникалық биохимия: оқулық. С. О. Тапбергенов. — М.: Литтерра, 2020.