Delphi бағдарламалау ортасы

Мұндағы <атау> - тип атауы, <тип> - Delphi -дің кез келген сәйкес типі.

Көбінесе файлды типтік, кей жағдайларда мәтіндік етіп сипаттайды.

Файлға жазу, файлдан оку операторларымен таныстыру алдында мынадай белгілеулер енгізейік:

f - файлдық айнымалы (файлдық типті айнымалы ретінде программада қолданылатын идентификатор (атау)).

bf - берілгендер файлының атауы (атау меншіктелетін айнымалы. Мысалы, 'В2001' атаулы берілгендер файлы үшін bf:='В2001'. Әдетте файл атауы программа бойынша Edit өрісіне енгізіледі: bf:=Edit1.Text, не ол үшін InputBox функциясы пайдаланылуы мүмкін).

v - файлдық элемент (өpic элементтерінен тұратын жол).
Типтік файл операторлары

AssignFile (f, bf). Ол bf файлын f айнымалысымен байланыстырады да (assign - тағайындау), одан әрі f-пен жұмыс bf мәнімен анықталған файл жұмысына баламалы болады bf орнына файлдың толық атын (іздеудің толық жолын) жазу да мүмкін. Компьютер f-ті саны белгісіз элементтерден тұратын bf-тің атауы ретінде қабылдайды. Ол мәшиненің элементтер санын алдын ала біліп алуының қажетсіздігіне байланысты. Оған қоса, бұл тәсіл бір программа бойынша түрлі БФ-терді өңдеуге мүмкіндік береді.

Rewrite (f) — атауы AssignFile операторында анықталған берілгендер файлын дискіге тиеу үшін файлды ашу операторы (rewrite - жаңадан жазу). Ол f үшін дискіден арнайы орын ашып, көрсеткішті (бастиекті) осы орынның басына орналастырады.

Ескерту. Егер таңдап алынған БФ атауы бұрыннан сыртқы құрылғыда жазулы БФ атауымен бірдей болса, rewrite(f) операторын оқыған соң компьютер алдымен оны өшіріп тастайды. Сондықтан дискіде жазулы файлды қорғау үшін файлға берілетін атауды мұқияттықпен таңдап алу керек.

Write (f, v) — атауы AssignFile операторында f арқылы белгіленген дискілік файлға БФ-тің кезекті элементін (v) тиеу операторы (v орнына мәндері файлға жазылатын үтірлер арқылы бөлінген айнымалылар тізімін енгізуге де болады).

CloseFile (f) - файлды жабу (оператор БФ-ті дискіге тиеу не дискіден оқу аяқталған кезде енгізіледі).

Reset (f) - атауы f арқылы белгіленген файлды ашып, бастиекті осы файлдың басына орналастырады (reset - қайта орнату).

Read (f, n : Longint) — бастиекті файлдың n+1 нөмірлі жолының басына орналастырады. Ол файлдың (n+1) — жолын оқу үшін қажет.

Дискіде файл жолдары 0-ден бастап автоматты түрде ретімен нөмірленеді. Жоғарғы тізімде 1-ден бастап нөмірленген баған өріс элементі ретінде қарастырылған.
Файлды типтік түрде тиеу

Delphi-де типтік файлмен жұмысты екі тәсіл бойынша орындау мүмкін. Біріншісінің дәстүрлі Паскальда қолданылатын тәсілден көп айырмашылығы жоқ. Кітапта осы тәсіл пайдаланылған.

1-Мысал. Типтік файл форматын пайдаланып, жоғарғы тізімді "B2001" атауымен дискіге тиеу керек.

1. Жаңа проект ашып, формада Button1, Button2 компоненттерін орнату. Button1, Button2 компоненттерінің Caption қасиеттеріне Жазу, Оқу сөздерін меншіктеу.

2. Button1 компонентінің Click оқиғасын өңдеуіш процедурасын құру (сандық өрістерді String типті етіп сипаттауға да болады):
Procedure TForm1.Button1Click (Sender: TObject);

type st = record

a1: string [3];

a2: string [20];

a3: string [5];

a4: string [7];

end;

var f: file of st; st: bf; bf: string [8]; k: integer;

bf:=ІпрutВох ('Абайлаңыз', 'БФ-атауы', ");

AssignFile(f, bf);

Rewrite(f);

with v do

for k: =l to 3 do

begin

а1:=ІnрutВох(",'Нөмір - ',");

а3:=ІnрutВох(",'Туған жылы - ',");

а4:=ІnрutВох(",'Ұлты - ',");

write (f, v);

end;

CloseFile (f);

3. Программаны іске қосып, енгізу терезесінде берілген сұрақтарға сәйкес жауаптарды енгізу жеткілікті.

Дискіде сақтаулы файлды формада орнатылған Memo терезесіне шығаруға болады.

2-Мысал. Дискіге жазылған берілген файлын (мысалы, "В2001"-ті) экранға шығару керек.

Жаңа проект ашып, формаға Button2, Memo1 компоненттерін кірістіру. Button2 компонентінің Click оқиғасын өңдеуіш процедурасын құру:

type st = record

a1: string [3];

a2: string [20];

a3: string [5];

a4: string [7];

end;

var f: file of st; v: st; bf: string [8];

begin

AssignFile (f, bf);

Reset (f);

With v do

begin

for k: =l to FileSize (f) do

Memo1.Lines.Add (a1+"+a2+"+a3+"+a4);

end;

CloseFile(f);

(мұндағы filesize(f) функциясы файл элементтерінің санын анықтайды).

Программаны іске қосу. Көрінген енгізу терезесіне БФ атын енгізіп, Button2 түймесін шерткен кезде форманың Me­mo1 терезесінде БФ көрінеді. Оны редакциялап шығу да мүмкін.

Ескерту. Формаға Button1, Button2 компоненттерін орнатып (4.1-сурет), файлды жазу, файлды оқу процедураларын олардың On Click оқиғаларын өндеуіш ретінде код терезесіне енгізілетін бір программаға жазуға да болады.

Мәтіндік мәліметтерді мәтіндік (Text) типті файл етіп сақтаған жөн. Оның әр жолы түрлі ұзындықты болуы да мүмкін. Мәтіндік файлды тиеу программасында жол String типті етіп сипатталады да, файл элементі түрінде қабылданады. Мұндай файлдарды жүктеу және дискіден оқу олардың жолдары бойынша ретімен орындалады. Мәтіндік файлдың әр жолын тиеу және оқу үшін пайдаланатын операторлар сәйкес - Writeln, Readln.

Мысал. Төрт студент және олардың үш пәннен алған бағалары берілген:
Ысқақова Маржан 5, 5, 5

Мәдіходжаев Сұлтан 5, 4, 5

Имантаева Мәдина 4, 5, 5

Ахметов Марат 3, 4, 4

Жаңа проект ашып, формаға Memo1, Button1, Button2 компоненттерін орнату және Button1-дің опСlіск оқиғасын өңдеуіш процедура құру (дискіге тиеу процедурасы):

var f: TextFile;

bf: string [8];

S : string; //255 символдық жол

k: integer;

begin

AssignFile (f, bf);

Rewrite (f);

for k: =l to 4 do

begin

s: =InputBox (",'Keзeктi жол-?',");

end;

end;

Дискіде сақтаулы мәтіндік файлды экранға шығару үшін (4.2-сурет) жоғарғы процедура соңына Button2 компонентінің OnClick оқиғасын өңдеуіш процедурасын құру жеткілікті:

var f: TextFile;

bf: string [8]; // файл аты

s: string; // оқылатын файл жолы

begin

bf:=InputBox (", 'Файл аты - ?', ");

try

except

end;

begin

Memo.Lines.Add (s);

end;

CloseFile (f);

мұндағы EOF (f) - көрсеткіштің мәтіндік файл соңына жетуін тексеретін Турбо Паскальдағы сияқты стандартты функция. Көрсеткіш файл соңына жетпесе, оның мәні - False, жетсе -True. Процедураға файлдың (bf) дискіде бар — жоғы try (байқап көру) кілттік сөзі енгізілген бөлім арқылы тексерілді. Егер енгізу терезесіне енгізілген файл дискіде жоқ болса, ерекше жағдай орындалып, экранға 'Файл табылған жоқ' хабарламасы шығады да, программа жұмысы тоқтап қалады. Мұндай ерекше жағдайдың орындалуы үшін Project-Options → Compiler командасы берілген кезде көрінген 1/0 checking (енгізу/шығаруды тексеру) жалаушасы орнатулы болуы тиіс ( ). Ол орнатылмаса, бақылауды программа арқылы жүргізуге болады. Мысалы,

{$I-}

{$I + ]

ShowMessage ('енгізу/шығару қатесі');