Физикалық практикум
Сызықтық емес кедергілері бар схемаларды есептеудің қарапайым
жүктеу/скачать 3,87 Mb. Pdf көрінісі
|
| 13.3.
Сызықтық емес кедергілері бар схемаларды есептеудің қарапайым тәсілдері 13.3.1. Сызықтық емес кедергілері бар электр схемаларын есептеу сызықты кедергілері бар схемаларды есептеуден әлдеқайда қиын болады, өйткені сызықтық емес кедергінің мәні одан өтетін ток немесе түсірілген кернеу өзгерген кезде өзгереді. Және де өзгеру оның вольт-амперлік сипаттамасымен анықталатын заң бойынша жүреді. Бұл заңды білмей тұрып сызықтық емес кедергісі бар схеманы есептеу мүмкін емес. Бұл жұмыста электр схемаларын есептеу тәсілі қарастырылады. Сонда есептеу есептелінетін тізбек элементтері вольт-амперлік сипаттамаларының графиктерін пайдаланып жүргізіледі. Бұл әдісті графиктік әдіс деп атау келісілген. Ол жеткілікті дәлдікпен есептеуді қамтамасыз етеді және онша күрделі емес. Енді график әдісін тізбектей жалғанған сызықтық және сызықтық емес кедергілерден тұратын және тұрақты токпен қоректенетін тізбекті есептеуге қолданайық (2–суретті қараңыз). Бұл тізбек үшін мынандай теңдеулерді жазуға болады: 103 I R түріндегі кедергі U R түріндегі кедергі 13.1. Сурет. Сызықтық емес кедергілердің вольт-амперлік сипаттамасы 13.2. Сурет. Сызықтық емес элементі бар тұрақты токтың электр тізбегі н b U IR U , ) U ( f I н (13.3) Мұндағы, b U – қоректендіру көзінің кернеуі, IR – сызықтық кедергідегі кернеудің түсуі, н U – сызықтық емес кедергідегі кернеудің түсуі. Екінші теңдеу сызықтық емес кедергінің вольт-амперлік сипаттамасын өрнектейді. Екі теңдеуді біріктіріп шешкенде I ток анықталады; демек, кедергілердің қайсысындағы кернеудің түсуінің мәні табылады. Бірінші теңдеуді төмендегіше жазайық: R U U R R U U I b н н b 1 (13.4) Бұл түзудің теңдеуі. 3–суретте ол АБ түзуімен берілген, ол жүктемелік түзу деп аталады. U b = const болған жағдайда R мәнінің өзгерісінен АБ түзуі А нүктесінің төңірегінде айналатын болады. R=0 болған кезде жүктемелік түзу вертикаль, ал R жағдайда – 104 горизонталь орналасады. b U мәні өзгеріп, ал R тұрақты болатын кезде түзудің көлбеулігі өзгеріссіз қалады да, түзу өзіне-өзі параллель түрде жылжиды (3–суреттегі Б А және Б А түзулері). Жүктемелік түзудің вольт-амперлік сипаттамамен қилысатын В нүктесі жұмысшы нүкте деп аталады. Оның координаттары тізбектегі 0 I токты және сызықтық емес кедергідегі кернеудің н U түсуін анықтайды. Сызықты кедергіде кернеудің түсуі н b U U болады. 13.3.2. Егер тізбек вольт-амперлік сипаттамалары әр түрлі бірнеше сызықтық емес кедергілерден тұратын болса, онда оларды эквивалентті вольтамперлік сипаттамасы бар бір кедергіге келтіруге болады. Бұл былайша орындалады. Егер сызықтық емес кедергілер параллель қосылған болса, онда қорытқы ток кедергілердің қайсысы арқылы өтетін токтардың қосындысына тең, ал әрбір кедергідегі кернеудің түсулері өзара тең болады. Эквивалентті вольт- амперлік сипаттама (ВАС) әрбір кедергінің вольт-амперлік сипаттамаларының кернеудің бір мәніне сәйкес ординаттарын қосу арқылы алынады (4а– сурет, 3 қисық). Сызықтық емес кедергілерді тізбектей қосқан кезде олардың қайсысы арқылы бірдей ток өтеді де, ал кернеудің түсулері қосылады (4б–сурет, 3 қисық). жүктеу/скачать 3,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|