Халықаралық ғылыми-көпшілік журнал Международный научно-популярный журнал

177
_______________________________________________________________________
Қазақстанның ғылымы мен өмірі – Наука и жизнь Казахстана                                                           
Science and life of Kazakhstan. №6 (42) 2016
Білім  беру  саласындағы  технологиялық  қа-
тынас  оқытудың  мазмұны  мен  процессуалдық 
жақтарының  бірлігін  қамтамасыз  етуді  көздейді. 
Бұл ғылымның мазмұны мен логикасын ғана емес, 
арнайы  ұйымдастырылған  танымдық  процесс 
ретінде оқытудың заңдылықтары мен қағидаларын 
есепке алуды қажет етеді.
Кәсіби  даярлық  бұл  маманның  еңбек  іс-әре-
кетін жүзеге асырудың маңызды дайындық кезеңі. 
Ол іс-әрекетті орындауға қажетті құралдарды иге-
руді  қамтамасыз  етеді.  Іс-әрекеттің  әрбір  нақты 
түрінде  және  оның  мазмұны  мен  бағыттына  қа-
рай  іс-әрекет  құралдары  (білім,  білік,  дағдылар) 
арнайы  жетілдірілген  болуы  керек.  Осы  арнайы 
құралдарды игеруді кәсіби даярлық деңгейі қамта-
масыз етеді.
Студенттердің  технологиялық  даярлығы  поли-
техникалық білім берудің басты шарттарының бірі 
[4] ретінде мынадай міндеттерді шешеді:
- техника және технология туралы жүйелі негіз-
гі білім беру;
- құрал-жабдықтардың техникалық жүйелерінің 
негізгі  функциональды  бөлшектерін  оқып-үйрену 
және оларда бұйымдарды дайындаудың технологи-
ялық процестерін орындау;
-  студенттерде  кәсіби  іс-әрекетінің  сипатына 
қарамай әрбір адамға қажетті маңызды технологи-
ялық біліктерді қалыптастыру.
Кәсіптік  оқыту  педагогының  инновациялық 
технологиялардың  даярлығы  деп,  технологиялық 
процестерді өз бетімен ұйымдастыруға және орын-
дауға қажетті білім, білік, дағды жүйесін иннова-
циялар  арқылы  жеке  тұлғаның  меңгеруі  мен  оны 
тиімді  қолдана  білуін  қамтамасыз  ететін  кәсіби 
іс-әрекеттін айтады.
Педагогикалық  іс-әрекетке  даярлық  әрбір 
тұлғаның  кәсіби-педагогикалық  қызмет  түрлерін 
табысты  орындауына  мүмкіндік  беретін  сапала-
рының  жиынтығы  екендігін  анықтай  отырып,  ол 
даярлықты төмендегi компоненттердiң жиынтығы 
ретінде қарастырды. Олар:
- психологиялық даярлық, яғни педагогикалық 
iс-әрекетке бағыттылықтың қалыптасуы, мектепте 
жұмыс iстеуге әзiрлiк;
-  ғылыми-теориялық  даярлық,  яғни  қоғам-
дық-саяси,  психологиялық,  педагогикалық  және 
арнайы бiлiмнiң бар болуы;
- практикалық даярлық, яғни кәсiптiк iскерлiк-
тер мен дағдылардың белгiлi бiр талап деңгейiнде 
қалыптасуы;
-  психофизиологиялық  даярлық,  яғни  кәсiптiк 
мәнi бар жеке тұлғалық қасиеттердiң қалыптасуы;
- дене даярлығы, яғни денсаулық жағдайы мен 
дене  дамуының  педагогикалық  iс-әрекет  талапта-
ры мен кәсiптiк тұрғыдан жұмыс iстеу қабiлетiне 
сәйкестiгi.
Кәсіптік  оқыту  педагогының  инновациялық 
технологиялардың  даярлығының  мазмұнын  жоға-
ры  оқу  орындарында  педагогикалық  инновация-
ларды ендіру арқылы политехникалық білім беру 
және технологиялық оқыту мен тәрбиелеу құрайды 
[5]. Педагогикалық инновацияларды ендіру оқыту 
мазмұнына  бүгінгі  қоғамда  білім  беру  саласында 
жүріп  жатқан  реформаларға  сәйкес  жаңалықтар-
ды енгізуді, оқу-тәрбиесін жұмыстарын жаңа тех-
нологияларды  қолдана  отырып  ұйымдастыруды, 
сонымен бірге студенттердің технологиялық білік-
тері мен дағдыларын қалыптастыруда жаңа техни-
калық құрал-жабдықтарды пайдалануды қамтама-
сыз етеді.
Кәсіптік  оқыту  педагогының  инновациялық 
технологиялардың даярлығын жетілдіруге қойыла-
тын талаптар [6]:
- өндірістің ғылыми-техникалық негіздерін те-
рең білу;
- инновациялық принципті іске асыруға бағыт-
талған жалпы ғылыми, жалпытехникалық білім са-
ласында  теориялық  даярлығының  жеткілікті  дең-
гейде болуы;
- санаткерлік-тәжірибелік, жалпы кәсіби білік-
тер мен дағдылардың жиынтығы ретінде иннова-
циялық  технологиялық  даярлықтың  құрылымдық 
компоненттерін игеру;
- педагогикалық және өндірістік еңбекке жаңа-
лық тұрғысынан қарау;
- инновациялық технологияларды меңгеру;
-  бірнеше  инновациялық  технологиялардың 
ішінен  қолайлысын  және  тиімдісін  таңдап  алып 
және пайдалану білігі, т.с.с.
Кәсіптік оқыту педагогының инновациялық да-
ярлығы  инновациялық  білім  мазмұны,  инноваци-
ялық  оқыту  және  оқытуды  инновациялық  тұрғы-
дан  ұйымдастыру  арқылы  жүзеге  асырылады.  [7] 
Болашақ мамандарға инновациялық даярлық беру 
барысында барлық жаңа материалдың үнемі және 
барлық  уақытта  жақсы  нәтиже  бере  бермейтінін 
есепке алу қажет. Бұл төмендегі келтірілген бірқа-
тар себептерге байланысты:
-  енгізілімдер  барлық  уақытта  кәсіптік  оқыту 
педагогын  даярлауда  кездесетін  қайшылықтарды 
шешуде  жаңа  құралы  болып  табылмайды.  Сон-
дықтан оларды біржақты қарастырмау керек;
- әрбір жаңа құрал толық бір нақты жағдайлар-
да туындап, белгілі бір педагогикалық міндеттерді 
шешуге  бағытталады,  сондықтан  оқытудың  жаңа 
құралдарын таңдау кезінде нақты жағдайға талдау 
жасай отырып, оларды атқаратын қызметіне қарай 
пайдалану тиімді болады;
-  жаңалықтың,  жаңа  енгізілімдердің  ғылыми 
тұрғыдан  дәлелденгеніне  қарамастан,  олардың 
нәтижелілігі  материалдық  және  педагогикалық 
шарттарға байланысты, жаңа материалдардың та-
бысты  болуын  анықтайтын  педагогикалық  шарт-
тарға  ең  алдымен  педагогтың  дербес  ерекшелік-
терін-тұлғалық 
даралығын, 
мәдениеттілігін, 
қызығушылықтарын т.с.с. жатқызуға болады.

178
_______________________________________________________________________
Қазақстанның ғылымы мен өмірі – Наука и жизнь Казахстана                                                           
Science and life of Kazakhstan. №6 (42) 2016
Сонымен  бірге  студенттермен  қарым-қатынас 
жасау  біліктілігі  мен  кәсіби  шеберлік  те  ерекше 
мәнге  ие  болады.  Оқу  процесінің  жабдықталуы 
да жаңалықтар енгізудің табысты жүруіне жағдай 
туғызады.
Кәсіптік  оқыту  педагогтарына  инновациялық 
даярлық беру құралы (жаңа әдіс, әдістеме, техно-
логия, бағдарлама және т.б.), ал инновация – осы 
құралды меңгеру процесі болып табылады.
Ғылыми-теориялық  және  әдістемелік  тұрғы-
дан сауатты таңдап алынған жаңашылдық белгілі 
бір  дәрежеде  инновациялық  даярлықтың  табысқа 
жетуіне  кепілдік  беруі  тиіс.  Инновациялық  даяр-
лықтың негізін құрайтын жаңа енгізілімдер, жаңа 
құралдар  жоғары  оқу  орындарындағы  педагоги-
калық  процесті  жетілдіру  мәселелерін  шешуге 
мүмкіндік берсе, ол сәтті деп саналады. Жаңашыл-
дықты  меңгерудегі  сәтсіздіктер  жаңа  енгізілім-
дерді  жан-жақты  қарастырғанда  кейде  айтар-
лықтай нәтижеге қол жеткізуге болмайтындығына 
көз жеткізеді.
Сонымен, инновациялық даярлау үрдісін жаңа-
лықты  жасау  (тудыру,  әзірлеу),  меңгеру,  пайдала-
ну  және  таратуды  көздейтін  инновациялық  білім 
мазмұны,  инновациялық  оқыту  құралдары  мен 
әдістері  және  оқытуды  инновациялық  тұрғыдан 
ұйымдастыру формалары арқылы іске асырылады. 
Пaйдaлaнылғaн әдебиеттер:
1.  Қазақстан  Республикасы  Президентінің  «Қа-
зақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекет-
тің  жаңа  саяси  бағыты»  атты  Қазақстан  халқы-
на  Жолдауы.  –  Орталық  Қазақстан,  2013.  №12-13 
(21438)
2.  Коканбаев  С.З.  Педагогические  основы  непре-
рывного  образования  педагогов  профессионально-
го  обучения  в  условиях  образовательного  комплекса 
«школа-колледж-вуз»: 
автореф....докт.пед.наук.: 
28.02.2007. - Қараганды, 2007. - 44 с.
3.  Раев  Д.С.  Әдеуметтік  және  ғылыми-техника-
лық  прогрестің  үйлесімділік  мәселелері.  -  Алматы: 
Ғылым, 1994. - 157 б.
4. Әбдікәрімұлы Б., Мәлібекова М.С. Білім берудегі 
педагогикалық технологиялар // Ізденіс. - 2003. - №4. - 
Б.200-203.
5.  Әбдіраман  Ш.  Жоғары  техникалық  оқу  орны 
студенттерінде  кәсіби-техникалық  бағыттылықты 
қалыптастырудың  дидактикалық  негіздері:  пед.ғыл.
докт....автореф.: 27.10.2000. - Алматы, 2000. – 48 б.
6.  Әбілқасымова  Г.  Болашақ  кәсіби  оқыту  педа-
гогының  инновациялық-  технологиялық  даярлығын 
жетілдіру: автореф.... пед ғыл. канд.: 31.05.2008. - Ка-
раганды, ҚарМУ баспасы, 2008. - 27 б.
7. Әбілқасымова Г.  Кәсіби оқыту педагогының ин-
новациялық-технологиялық  даярлығы:  теория  және 
тәжірибе. Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2013. – 175 б.

179
_______________________________________________________________________
Қазақстанның ғылымы мен өмірі – Наука и жизнь Казахстана                                                           
Science and life of Kazakhstan. №6 (42) 2016
Нысанова С.К. 
к. и. н., Атырауский государственный университет имени Х.Досмухамедова
Бахшатова Г.Н.
старший преподаватель Атырауский государственный университет имени Х.Досмухамедова
КОММУНИКАТИВНАЯ КОМПЕТЕНТНОСТЬ СТУДЕНТОВ 
ЮРИДИЧЕСКИХ СПЕЦИАЛЬНОСТЕЙ
Түйін.  Болашақ  заңгер  студенттердің  -ком-
муникативтік  құзыреттілігін  қалыптастыру  ұй-
ымдастырушылық-педагогикалық  және  оқу-әдісте-
мелік  жағдай  (білім  беру  процесін  бағдарламалық 
және  ақпараттық  қамтамасыз  ету,  академиялық 
сабақтардың және оқудан тыс жұмыс арұылы қа-
рым-қатынас, оқу-әдістемелік материалдарды әзір-
леуді қамтитын әдістеме болып табылады.
Summary. Formation of communicative competence 
of  students-future  lawyers  is  a  didactic  model  that 
includes  organizational,  pedagogical,  and  educational-
methodical conditions (software and information support 
of the educational process, the relationship of academic 
classes  and  extracurricular  work,  the  development  of 
teaching materials. 
Система  образования  Республики  Казахстан 
ориентирована на вхождение в мировое образова-
тельное  пространство,  поэтому  качество  образо-
вания  рассматривается  в  контексте  соответствия 
уровня получаемых образовательных услуг миро-
вым  стандартам  и  нормам.  На  сегодняшний  день 
приоритетным  является  достижение  такого  каче-
ства  подготовки  специалистов,  которое  даст  им 
возможность  конкурировать  на  международном 
рынке труда. В условиях рыночных отношений и 
все  усложняющихся  требований  к  содержанию 
образования,  способам  организации  учебного 
процесса необходимы поиски новых резервов по-
вышения  качества  и  эффективности  подготовки 
будущих  специалистов.  Изменения  в  социальной 
сфере общества, информатизация социальных про-
цессов, технологизация социальных сфер сделали 
нецелесообразной знаниевую парадигму образова-
ния, которая сменилась на компетентностный под-
ход к образованию[1].
Коммуникативная  компетентность  студентов 
юридических специальностей представляет собой 
профессионально-личностное качество юриста, яв-
ляющееся его манифестацией как языковой лично-
сти, владеющей нормами современного литератур-
ного  языка  и  профессионально-ориентированной 
речью и знающей особенности юридической пси-
холингвистики. Основой коммуникативной компе-
тентности является интеллектуально-юридическая 
компетентность, знание стратегии и тактики юри-
дической  риторики  и  делового  общения,  эмоцио-
нальная устойчивость, способность поддерживать 
прямую и обратную связь с партнером, понимание 
особенностей речевой ситуации, соблюдение норм 
профессионально-юридической этики. Психологи-
ческая  сущность  коммуникативной  компетентно-
сти рассматривается с точки зрения формирования 
развёрнутых речевых высказываний, включённых 
в коммуникативный процесс и содержащих «цепь 
взаимосвязанных предложений» [2] составляющих 
цельность развёрнутого речевого высказывания.
Формирование  коммуникативной  компетент-
ности  студентов-будущих  юристов  представляет 
собой дидактическую модель, включающую орга-
низационно-педагогические  и  учебно-методиче-
ские  условия  (программно-информационное  обе-
спечение образовательного процесса, взаимосвязь 
академических  занятий  и  внеаудиторной  работы, 
разработка учебно-методических комплексов.
Формирование  коммуникативной  компетент-
ности проходит эффективно при условии раскры-
тия  психологических  особенностей  студентов, 
разработки  системы  развития  коммуникативной 
компетентности студентов в образовательном про-
цессе вуза. Являясь средством развития личности 
коммуникативная  компетентность  стимулирует 
творческое сознание студента-юриста, формирует 
аналитический  подход  к  постановке  проблемы  и 
целенаправленный поиск её решения. 
Мотивационный фактор является важным ком-
понентом  при  формировании  коммуникативной 
компетентности, речевого общения, так как всякая 
деятельность берёт своё начало именно с мотива, 
«мотора деятельности» [3].
Психологические  особенности  коммуника-
тивной  компетентности  юридического  работника 
раскрываются в процессе профессиональной дея-
тельности, ибо любой профессионал выступает в 
определённой  социальной  роли,  которая  выража-
ется системой его отношений с обществом, госу-
дарственными институтами, должностными лица-
ми, отдельными гражданами. 
Риторические  аспекты  коммуникативной  ком-
петентности юриста, юридическая риторика - это 
неотъемлемая  составляющая  профессиональной 
подготовки  дипломированных  специалистов.  Ри-
торическая  сторона  профессиональной  культуры 
юриста  раскрывается  в  таких  понятиях,  как  дей-
ственность  речи,  её  логическая  последователь-
ность,  импровизировать,  доходчивость,  простота, 
ясность,  выразительность.  Кроме  того,  следует 
подчеркнуть  соблюдение  этических  принципов 
норм общения, национальных особенностей, зна-

180
_______________________________________________________________________
Қазақстанның ғылымы мен өмірі – Наука и жизнь Казахстана                                                           
Science and life of Kazakhstan. №6 (42) 2016
ние психологии коммуникативного акта, владение 
риторическими  приемами,  стилистическими  ре-
сурсами языка.
Внедрение  компетентностного  подхода  к  пла-
нированию  и  реализации  образовательной  де-
ятельности  по  подготовке  специалиста  в  сфере 
юриспруденции  предполагает  ориентацию  учеб-
но-воспитательного  процесса  на  формирование 
профессиональной компетентности студентов.
 Компетентность выпускника юридического фа-
культета - это его готовность и способность успеш-
но  применять  приобретённые  знания,  умения  и 
опыт  в  профессионально-юридической,  органи-
зационно-управленческой  и  социально-правовой 
деятельности.  Система  компетенций  выпускника 
должна  определить  структуру  и  содержание  ос-
новных  образовательных  программ  -  перечень  и 
объем изучения общепрофессиональных и специ-
ально-профессиональных дисциплин.
При  формировании  коммуникативной  компе-
тентности  особо  важными  являются  способность 
к  познавательной  деятельности  и  саморазвитию, 
социально-личностные  компетенции  (ответствен-
ность,  толерантность,  владение  современными 
технологиями общения и получения информации, 
освоение  культуры  социальных  отношений),  об-
щенаучные  компетенции  (знание  основ  юриспру-
денции),  общекультурные  компетенции  и  компе-
тенции в сфере профессиональной деятельности.
Профессиональная  компетентность  юриста 
как  особый  тип  организации  профессиональных, 
социальных,  культурологических  знаний  и  уме-
ний,  личностных  качеств  представляет  собой  об-
щее  интеллектуальное  развитие  личности,  фор-
сированность  базовых  компонентов  умственного 
опыта, механизмов эффективной переработки ин-
формации,  позволяющих  объективно  оценивать 
требования  конституции  страны,  государства, 
общества,  действующих  законов  и  решений  вы-
шестоящих  органов  и  максимально  эффективно 
решать  профессиональные  задачи.  Говоря  о  цен-
ностно-ориентационном  аспекте  профессиональ-
ной  компетентности,  следует  иметь  в  виду,  что 
характер современной юридической деятельности 
проходит в условиях демократического, правового 
государства, рыночных отношений, требующих от 
правоведа профессионализма во всем спектре про-
фессиональной  и  межличностной  деятельности, 
эмоционально-психологической 
устойчивости, 
адекватной  оценки  любых  ситуаций  и  самооцен-
ки.  Современный  юрист  -  это  личность,  индиви-
дуальность,  активный,  открытый,  толерантный 
член  коллектива,  нравственный,  ответственный  и 
дисциплинированный исполнитель, с четкой граж-
данской позицией.
Профессиональная  компетентность  юриста 
состоит из следующих компонентов: мотивацион-
ный,  профессиональный,  духовно-нравственный, 
личностно-смысловой,  ценностно-содержатель-
ный,  коммуникативный,  индивидуально-творче-
ский, когнитивный, информационный
Формирование  коммуникативной  компетент-
ности  юриста  позволяет  сказать,  что  професси-
ональная  деятельность  юридического  работни-
ка  отличается  повышенной  коммуникативной 
ответственностью,  в  связи  с  чем  способность  к 
полноценному  общению  с  другими  людьми,  вза-
имодействие и сотрудничество с ними выступают 
важнейшим  компонентом  профессионально-ю-
ридической  культуры  специалиста.  Клиентами 
юридических  служб  как  правило  являются  люди, 
оказавшиеся в трудной жизненной ситуации, с ко-
торыми  ему  необходимо  устанавливать  контакт, 
создавать  ситуацию  максимальной  открытости, 
расположить  человека  к  себе,  добиться  довери-
тельных отношений [4].
Коммуникативная  компетентность  рассма-
тривается как умения и навыки владения языком, 
позволяющие  успешно  решать  основные  задачи 
общения  и  самореализации  юриста  в  професси-
онально-личностном  плане.  В  коммуникативной 
компетентности  юриста  выделяются  две  состав-
ляющие - общая культура речи и профессиональ-
но-ориентированная речь. В первой составляющей 
находят место такие умения и навыки, как грамма-
тическая  правильность,  следование  современным 
нормам употребления разных уровней языка, вла-
дение механизмами построения и перефразировки 
высказывания,  владение  всеми  видами  речевой 
деятельности.  Вторая  составляющая  объединяет 
такие конкретные способности, как владение тех-
нологиями профессионально-юридического обще-
ния, знания и умения использования психологиче-
ских  законов  установления  контакта,  соблюдение 
норм  профессионально-речевой  этики,  умение 
владеть своими эмоциями.
Определены этапы становления коммуникатив-
ной компетентности студентов-юристов:
-интерактивный  (готовность  к  продуктивному 
взаимодействию,  адекватная  реакция  на  нестан-
дартные обстоятельства);
-мировоззренческий  (толерантность,  восприя-
тие диалога, умение прогнозировать развитие си-
туации и собственное поведение).
Список использованной литературы:
1.  Турсынова  Ж.  Ж.  Формирование  профессио-
нальной  компетентности  студентов  в  условиях  про-
изводственной  практики  на  основе  информационных 
технологий//Автореф.дисс. на соис. канд.пед. наук, Ка-
раганды, 2008.
2.  Кобликов  A.C.  Юридичекая  этика:  Учебник.- 
М.,2008.- 122 с.
3. Леонтьев A.A. Язык, речь, речевая деятельность.- 
М.,1994,- 314 с.
4. Таова А. А. Формирование коммуникативной ком-
петентности студентов - будущих юристов в образо-
вательном  процессе  современного  вуза.  Владикавказ, 
2011. С.173

181
_______________________________________________________________________
Қазақстанның ғылымы мен өмірі – Наука и жизнь Казахстана                                                           
Science and life of Kazakhstan. №6 (42) 2016

жүктеу/скачать 4,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: