«ГОМЕОСТАЗ ЖӘНЕ ЭКСКРЕЦИЯ» МОДУЛІ БОЙЫНША ФИЗИОЛОГИЯДАН
№ 1 ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚ, БОӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Тақырыбы: Тақырыбы: Ағзаның ішкі сұйық ортасы. Қан, тін сұйықтары. Қан плазмасы, физика-химиялық қасиеттері. Гомеостаз туралы түсінік.
ХАТТАМАЛАРДЫ ТОЛТЫРУ:
№1 тапсырма: «Дене сұйықтықтары» кестесін толтыру:
Дене сұйықтарына жатады:
|
Ересектердің дене салмағының %-ке шаққандағы көлемі
|
Баланың дене салмағының %-ке шаққандағы көлемі
|
1 Қан
|
Дене салмағының 6-8% құрайды
|
1 жаста-9-13%
5-7 жаста -7-8%
|
2 Қан плазмасы
|
5-6,5% құрайды
|
6-7,5% құрайды
|
3 Лимфа
|
2-3%құрайды
|
2% құрайды
|
4 Интерстециальді сұйықтық
|
15% құрайды
|
15-16% құрайды
|
5 Жасуша сыртындағы сұйықтық
|
20-25% құрайды
|
25-30% құрайды
|
Трансцеллюларлы сұйықтық
|
1-3 %құрайды
|
3-3,5% құрайды
|
2 тапсырма: «Қан мөлшері мен құрамы» тақырыбындағы сызбанұсқаны толтыру.
ҚАН МӨЛШЕРІ МЕН ҚҰРАМЫ
Қанның жалпы мөлшері дене салмағының ___%-ын
немесе ___ л құрайды
ФОРМАЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРІ 42-48_%
ПЛАЗМА _52-58____%
ЭРИТРОЦИТТЕР
Ерлерде: __(4,5-5,1)*1012/л ___ л
Әйелдерде: _(3,7-4,7)*1012/л _________ л
ЛЕЙКОЦИТТЕР (4-9)*109/л
ТРОМБОЦИТТЕР 180-320)*109/л.
ГЕМАТОКРИТТІК КӨРСЕТКІШ ДЕГЕНІМІЗ ________________________________________________________ .
ерлерде: 0,40 – 0,48 л/л
әйелдерде: 0,36 – 0,42 л/л
____________ л/л
әйелдерде: _______________ л/л
№3 тапсырма: «Қан плазмасының құрамы» кестесін толтыру.
Су__90-92%
|
Құрғақ зат__8-10%
|
Органикалық заттар __7-9%
|
БейОрганикалық заттар __1____%
|
Азотты заттар
|
Азотты заттар
|
Азотты заттар
|
Белоктар – 60-80 г/л
|
Билирубин – 8-20 ммоль/л
|
Na+ - натрий - 130-150 ммоль/л
|
Альбумин – 35-45 г/л
|
Липидтер – 4,0-8,0 ммоль/л
|
K+ - калий - 3,0-8,0 ммоль/л
|
Глобулин – 20-35 г/л
|
Холестерин (жалпы) – 3,0-7,0 ммоль/л
|
Ca+ - кальций – 2,5-2,75 ммоль/л
|
Фибриноген – 3-5 г/л
|
Глюкоза – 3,3-5,6 ммоль/л
|
Cl - - хлор – 95-110 ммоль/л
|
Қалдық азот - 14,3-28,6 ммоль/л
|
|
Mg – магний – до 1 ммоль/л
|
Мочевина – 3,0-8,0 ммоль/л
|
|
|
|
|
|
№4 тапсырма. «Қанның физико-химиялық көрсеткіштері» кестесін толтыру.
Қасиеттері
|
Қалыпты көрсеткіш
|
Клиникалық құндылығы
|
Ересектер
|
Балалар
|
Түсі
|
Веналық қан-күңгірт қызыл түсті Артериялық қан-ашыққызыл түсті
|
Веналық қанкүңгірт қызыл түсті Артериялық қан-ашыққызыл түсті
|
Қанның түсі қызыл қан клеткасының ішіндегі гемоглобиннің әртүрлі газдармен және басқа химиялық заттармен әрекеттесіп, тиісті қосылыстар түзетініне байланысты. Мысалы, артериялық қанның ашық қызыл түсі қанда оксигемоглобиннің болуына (гемоглобин мен оттегінің HHBO қосындысы), ал веноздық қанның қою түсі карбогемоглобиннің (гемоглобин мен гемоглобиннің қосындысы) болуына байланысты. көмірқышқыл газы HHвСО).
|
Дәмі
|
Тұзды
|
Тұзды
|
Тұздың концентрациясы құрамында көп мөлшерде NaCl болуына байланысты
|
Иісі
|
ауыр,
темірлі иіс
|
ауыр, темірлі
иіс
|
Адамға иіс тигенде 2 гемоглобин иісті газбен қосылып карбоксигемоглобин (НІНГВСО) түзіледі де, қанның түсі (қызыл күрең (таңқурай түсті) тартады. Күкіртсутек (HS) әсерінен сульфгемоглобин түзілсе қан қарайып кетеді. Гемоглобиннің оттегімен тұрақты қосындысы метгемоглобин қосындысынан қан қоңыр түске боялады.
|
Меншікті салмағы
|
1,050-1,060 болады. Плазманың м. с.-нан (1,025-1,035) жоғары, бірақ эритроцит тығыздығынан (1,090) төмен болады.
|
Едәуір басым болады(1,060-1,080).
|
Меншікті ауырлық негізінен қандағы эритроциттердің санына байланысты. Бұл тұрақты көрсеткіштердің бірі, бірақ кейбір физиологиялық және патологиялық жағдайларға байланысты өзгереді. Мысалы, адам бірнеше апта бойы тауда болса, қандағы эритроциттер саны м/с артады. артады. Жаздың өте ыстық күндерінде адам қатты терлеп, артық салмақ қосады. Тынымсыз еңбек пен мол терлеу кезінде қанның меншікті салмағы 1070-1077-ге жетеді. Қанның ұюы көбінесе ішек инфекцияларында байқалады. Жиі құсу немесе диарея қандағы судың мөлшерін азайтуы мүмкін. Адам қан кеткенде оның қан тамырлары интерстициальды сұйықтыққа толып, қан жұқарады, яғни оның тығыздығы төмендейді.
|
Тұтқырлығы
|
Қанның тұтқырлығы әдетте судың тұтқырлығынан 4-5 есе артық. Плазманың тұтқырлығы 1,7-2,2.
|
Жаңа туған нәресте денесінен су көп мөлшерде сыртқа шығады,
осыған орай оның қаны қойылып, эритроциттер саны көбейеді де,
қан тұтқырлығы 10,0-14,8-ге жетеді, бірақ 5-6 күннен кейін 8,6-8,8-ге
дейін төмендеп, бір ай өткен соң есейген баланікімен теңеледі
|
Ол қан түйіршіктері мен плазмадағы ірі молекулалы заттардың деңгейіне байланысты. Қан тұтқырлығы қанның қойылуына не сұйылуына қарай әрдайым өзгеріп отырады. Қанның бұл қасиеті қан |түйіршіктерінің, плазма белоктарының әсіресе глобулиндердің мөлшеріне байланысты.
|
Осмостық (итерме) қысымы
|
290-310 мосм/л.
Адамның осм.қысымы NaCl ерітіндісінің 0,9%-на тең.Егер қан жасушаларының осм.қысымы өз қысымынан төмен ерітіндіге түссе,су жасушаға оны ісісндіріп, жарып жіберетіндей дәрежеде кіреді. Сондықтанда адамға сұйықтық құйған кезде яғни көп қан кеткенде изотоникалық ерітіндіні пайдалану керек
|
Жартылай өткізгіш мембрана арқылы ерітіндіні өткізетін итерме күш осмостық қысым деп аталады. Ол жарғақтың екі жағындағы (бетіндегі) ерітінділерде еріген электролиттер мен молекулалар санына,олардың арасындағы айырмашылыққа байланысты. Ерітіндінің осмостық мөлшері мен осмостық қысымының аз-көптігі еріген бөлшектердің химиялық тегіне емес, жалпы санына байланысты, еріген заттардың иондар саны неғұрлым көп болса, оның осмостық қысымы соғұрлым жоғары болады. Қанның осмостық қысымы онын кату температурасы арқылы анық- талады. Әдетте қанның қату температурасы Д (депрессия көрсеткіш) 0,56° -0,58°C. Осм.қысымның тұрақтылығы қан және тін иондарымен судың арақатынасындағы механизмдерді қамт.етеді. судың артығын өзіне сіңіріп,бүйрек,тер без,өкпеге жеткізіп, эритроцит тасымалдаушы болады.
|
Жартылай өткізгіш мембрана арқылы ерітіндіні өткізетін итерме күш осмостық қысым деп аталады. Ол жарғақтың екі жағындағы (бетіндегі) ерітінділерде еріген электролиттер мен молекулалар санына,олардың арасындағы айырмашылыққа байланысты. Ерітіндінің осмостық мөлшері мен осмостық қысымының аз-көптігі еріген бөлшектердің химиялық тегіне емес, жалпы санына байланысты, еріген заттардың иондар саны неғұрлым көп болса, оның осмостық қысымы соғұрлым жоғары болады. Қанның осмостық қысымы онын кату температурасы арқылы анық- талады. Әдетте қанның қату температурасы Д (депрессия көрсеткіш) 0,56° -0,58°C. Осм.қысымның тұрақтылығы қан және тін иондарымен судың арақатынасындағы механизмдерді қамт.етеді. судың артығын өзіне сіңіріп,бүйрек,тер без,өкпеге жеткізіп, эритроцит тасымалдаушы болады.
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
