Химиялық тепе теңдік
Тура реакцияның жылдамдығы кері реакцияның жылдамдығы кері реакцияның жылдамдығына тең болатын күйді химиялық тепе теңдік деп атайды. Химиялық реакциялардың көпшілігі қайтымды, яғни бір уақытта қарама-қарсы бағытта жүреді, қайтымсыз реакциялар соңына дейін жүреді. Тікелей және кері реакциялар бірдей жылдамдықпен жүретін жағдайларда химиялық тепе-теңдік пайда болады.
Тікелей және кері реакциялар жылдамдықтарының қатынасы әсер етуші массалар заңына сәйкес реактивті заттардың концентрациясының қатынасына байланысты, атап айтқанда:
Тікелей реакция жылдамдығы: V1 = k1 ∙ C(Н2) ∙ C(I2).
Кері реакция жылдамдығы: V2 = k2 ∙ C2 (HI)
Тепе теңдік жағдайдың ерекшеліктері:
Өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін процесстер нәтижесінде тепе теңдіктің орнығуы,
Гиббс немесе Гельмголц энергияларының өзгермей минималды шамада болуы.
Химиялық тепе-теңдік кезінде түзу және кері реакциялар жылдамдығы V1=V2 (тепе-теңдікті орнату шарты) тең болғандықтан, онда:
немесе:
Берілген температурада k1 және k2тұрақты болғандықтан, олардың қатынасы тұрақты болады. Оны K арқылы белгілей отырып, біз:
немесе:
тепе-тең концентрациялар.
К - химиялық тепе-теңдік константасы деп аталады, ал берілген теңдеу қолданыстағы массалар заңымен (Гульдберг-Вааге).
Химиялық тепе-теңдік динамикалық тепе-теңдік деп аталады, яғни тепе-теңдік кезінде тікелей және кері реакциялар жүреді, бірақ олардың жылдамдығы бірдей.
Тепе-теңдікке әртүрлі факторлардың әсері.
