Ароматты сулар (латын тілінен - Aquae aromaticae) құрамында эфир майлары бар сулы немесе сулы-спиртті ерітінділер. Ароматты сулардағы эфир майларының концентрациясы 0,1% аспайды.
Құрамында ауыр металдар мен айқын тығыз шөгінділер болмайды.Ароматты сулар дəрілік препараттар ретінде жəне фармацевтикалық технологияда дəм мен иіс беру үшін қосымша заттар ретінде пайдаланылады.
1г бұрыш жалбыз майы 1 л дейін тазартылған су
1г Фенхель майы
1 л дейін тазартылған су
кориандрдың ірі ұнтақталған
жемістері 1 бөлік
1 бөлік спирт
10 бөлік шығарылғанға дейін
су буы жеткілікті бөлігі
12 бөліктен тұратын ащы Бадам тұқымы 20 бөлік тазартылған су
3 бөлік 96% этил спирті
Хош иісті сулар екі əдіспен алынады:
эфир майлары бар өсімдік материалын су буымен айдау
эфир майын суда немесе спиртте еріту арқылы.
Көбінесе су буымен айдау термиялық тұрақсыз, Ұшпа, температурада ыдырайтын заттарды қайнату үшін қолданылады. Алынған дистилляцияның құрамын, олардың буларының ішінара қысымына байланысты компоненттердің құрамын есептеуге болады.
Көбінесе су буымен айдау термиялық тұрақсыз, Ұшпа, температурада ыдырайтын заттарды қайнату үшін қолданылады. Алынған дистилляцияның құрамын, олардың буларының ішінара қысымына байланысты компоненттердің құрамын есептеуге болады.
І. Дәрілік өсімдік шикізатын ұсақтауІІ. Шикізатты майсыздандыруІІІ. ЭкстракциялауIV. Вакуум-буландыруV. Ерітіндіні тазарту
Ароматты сулардың өндіріс технологиясы
Бөлшектерінің өлшемі 0,5-0,8 мм шамасына жететіндей етіп, валды кескіштерде (өндірістік) немесе келіде келісап көмегімен (зертханалық) ұсақтайды;
Дәлдікке көз жеткізу мақсатында арнайы №1-2 сито көмегімен тексереді.
Шикізатты майсыздандыру
Көбінде егер эфир майы өсімдіктің дәндерінде болған жағдайда дәндерін майсыздандыру арқылы орындалатын үдеріс.
Өйткені дәндерде гидрофобты қосылыстар кей жағдайда 30% мөлшерден де асқан түрде кездеседі.
Майсыздандыруға қажетті қосылыс хлороформ. Шикізат пен хлороформ 1:10 қатынаста болуы тиіс.
Май толық беткі бөліке шыққанға дейін орындалады.
Тұндыру уақыты: 3 сағат. Бөлме температурасы жағдайында жүргізіледі.
Технология:
Ұсақталған ДӨШ және тазартылған су араластырып, кері айдағыш кубка саламыз Тұндырамыз (Бұл кезде ферментация үдерісі орын алады) Қоспаны кубта жалын арқылы немесе бу көмегімен қайнатамыз Барботер (бу генераторы) көмегімен қайнау барысында қалыптасқан асқын буды шығарамыз ДӨШ эфир майы кері мұздатқышта конденсацияланады. Бу күйінен сұйық күйге өткен конденсат пайда болады Конденсатты қабылдағышта жинақтаймыз. Қабылдағыштағы конденсат май және су түрінде жинақталады(май тығыздығы судан төмен)
Қорытынды:
Барлық хош иісті сулар жоғарғы жағына толтырылған бөтелкелерде, салқын жерде сақталуы керек. Олардың бүлінуінің белгілері-бұлдырлық пен қабыршақтың пайда болуы, шырышты дəм мен жағымсыз иіс. Хош иісті суларды қолданыстағы нормативтік құжаттаманың талаптарына сəйкес дайындайды жəне сақтайды. Барлық хош иісті сулар жоғарғы жағына толтырылған бөтелкелерде, салқын жерде сақталуы керек. Олардың бүлінуінің белгілері-бұлдырлық пен қабыршақтың пайда болуы, шырышты дəм мен жағымсыз иіс.