Іі а топ элементтері қаирдынов мансұР
жүктеу/скачать 2,11 Mb.
|
|
ІІ А ТОП ЭЛЕМЕНТТЕРІ ҚАИРДЫНОВ МАНСҰР II топтың негізгі топша элементтеріне Be-Бериллий, Mg-Магний, Ca-Кальций, Sr-Стронций, Ba-Барий, Ra-Радий жатады. Олар сілтілік жер маталдары деп аталады. Енді әрқайсысына тоқталып кетейік. Бериллий (Be, лат. Beryllium) - екінші топтың химиялық элементі, атомдық нөмірі 4. периодтық жүйенің екінші периоды. Қарапайым зат ретінде ол ашық сұр түсті салыстырмалы түрде қатты металл болып табылады, құны өте жоғары . Берилийдің алынуы ХІХ ғасырда бериллий қарапайым зат ретінде калийдің сусыз бериллий хлоридіне әсерінен алынды: Берилийдің алынуы Қазіргі кезде бериллийді фторидті магниймен қалпына келтіру немесе бериллий мен натрий хлориді қоспасының балқымасын электролиздеу арқылы алады. Берилий МАГНИЙ МАГНИЙ (ЛАТ. MAGNESІUM; MG) — ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ІІ ТОПТЫҢ ЭЛЕМЕНТІ, АТОМ НӨМІРІ 12, АТОМ М. 24,312. ТАБИҒАТТА ҮШ ИЗОТОПЫ БАР: 24MG, 25MG, 26MG. 1808 Ж. АҒЫЛШЫН ҒАЛЫМЫ Г.ДЭВИ (1778 – 1829) АШҚАН. ЖЕР ҚЫРТЫСЫНДАҒЫ МАССА БОЙЫНША МӨЛШ. 2,1%. ОЛ БАРЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАРЫНДА ЕКІ ВАЛЕНТТІ. МАГНИЙ КҮМІСТЕЙ АҚ, ӨТЕ ЖЕҢІЛ, БЕРІК МЕТАЛЛ; ТЫҒЫЗДЫҒЫ 1,74 Г/СМ3, БАЛҚУ T 650ӘС, ҚАЙНАУ T 1107ӘС. 1695 ЖЫЛЫ АНГЛИЯДАҒЫ ЭПСОМ МИНЕРАЛДЫ СУЛАРЫНЫҢ ТҰЗ, АЩЫ ДӘМІ МЕН КҮШТІ ӘСЕРІ БАР. ҒАЛЫМДАР ОНЫ «АЩЫ ТҰЗ», СОНДАЙ-АҚ «АҒЫЛШЫН» НЕМЕСЕ «ЭПСОМ ТҰЗЫ» ДЕП АТАДЫ. МИНЕРАЛДЫ ЭПСОМИТ МАГНИЙ СУЛЬФАТЫ КРИСТАЛДЫ ГИДРАТ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ ЖӘНЕ MGSO4, 7H2O ХИМИЯЛЫҚ ФОРМУЛАСЫНА ИЕ. ЭЛЕМЕНТТІҢ ЛАТЫНША АТАУЫ КИЕЛІ КАЛЬЦИЙ Кальций (лат. Calcium; Ca) — IV период, II топтың негізгі топшасының элементі. Реттік немірі 20, ендеше ядросында 20 протон мен 20 нейтроны бар (Аr=40), электрондарының жалпы саны да 20. Кальцийдің электрондық формуласы ls22s22p63s23p64s2, валенттілік электрондары 4s2 болғандықтан кальций косылыстарында II валентті. ККальций ақ түсті, жеңіл (р=1,55 г/см3), сілтілік металдардан қаттырақ зат, керосиннің астында сақталады. Атымдық нөмірі 20; атомдық массасы 40,08; балқу температурасы 842°С; қайнау температурасы 1495°С; тығыздығы 1,55 г/см2. Кальцийді 1808 жылы ағылшын ғалымы Г.Дэви ашқан. Түсі күмістей ақ, жеңіл металл, белгілі изотоптары 14, табиғи изотоптары 6. Негізгі минералдары: кальцит, ангидрит, гипс, флюорит, апатит, т.б. Стронций (лат. Strontium; Sr) — Менделеевтің Периодтық кестесінің 5-ші периодының ІІ-ші негізгі тобындағы химиялық элемент; сілтік-жер металлдар қатарына жататын химиялық белсенді элемент. Рет нөмірі - 38, атомдық массасы - 87,62. Стронцийдің төрт тұрақты изотоптары бар, көбірек таралғаны 88Sr (88,56%). Радиоактивті изотоптары жасанды жолмен алынған. Жер қыртысындағы салмақ мөлшері 3,4*-2%. Табиғатта қосылыс түрінде ғана кездеседі. Маңызды минералдары – целестин SrSО4 және стронцианит SrSО3. СТРОНЦИЙ Стронций - күміс түсті ақ, жұмсақ металл; тығыздығы 2,54 г/сm³ (20°С), балқу температурасы - 1 042 K, химиялық белсенді. Ауада қалыпты температурада тотығады. Металл еместермен көп мөлшерде жылу бөле қосылысады. Қосылыстарында +2 валентті. Оттекпен қалыпты жағдайда әрекеттесіп, тотық SrО түзеді. Ол сумен оңай әрекеттесіп гидрототыққа Sr(ОН)2 айналады. Стронций гидрототығы - түссіз кристалл, күшті негіз. БАРИЙ Жер қыртысындағы барий мөлшері 0,05% салмақпен; теңіз суында барийдің орташа мөлшері 0,02 мг/л құрайды. Барий белсенді, ол сілтілі жер металдарының кіші тобына жатады және минералдармен өте күшті байланысқан. Негізгі пайдалы қазбалар барит (BaSO4) және паитерит (BaCO3). Барий (лат. Barium, гр. barys «ауыр»; Ba) — химиялық элементтердің периодтық жүйесінің 6-шы периодының ІІ тобына жататын элемент, реттік нөмірі 56, атомдық массасы 137,34. Жерсілтілі элементтерге жатады. Табиғатта барит (Ba2SO4) және витерит (BaCO3) деген минералдары кездеседі. Барийді 1774 жылы Карл Шееле ашқан. РАДИЙ (ЛАТ. RADIUM; RA) — ХИМИЯЛЫҚ РАДИОАКТИВТІ ІІ-ТОПҚА ЖАТАТЫН, АТОМДЫҚ НОМЕРІ — 88, АТОМДЫҚ САЛМАҒЫ 226,0254, ҚҰРАМЫНДА САЛМАҚТЫК САНДАРЫ 213-ТЕН 230-ҒА ДЕЙІН ЖӘНЕ ЖАРТЫЛАЙ ЫДЫРАУ КЕЗЕҢДЕРІ 10"3 СЕКУНДТАН БАСТАП. 1600 ЖЫЛҒА ДЕЙІН СОЗЫЛАТЫН ИЗОТОПТАР БОЛАТЫН ЭЛЕМЕНТ. МАССАЛЫҚ САНЫ 226-ДАН ТҰРАТЫН РАДИЙ ИЗОТОПЫ МЕДИЦИНАЛЫ, ГАММА-ТЕРАПИЯЛЫ ЕМШАРАЛАР ЖҮРГІЗУ ҮШІН ПАЙДАЛАНАДЫ. ЖАЛПЫ СИПАТТАМА Екінші топқа бериллий, магний, кальций, стронций, барий, кальций элементтері кіреді. Оның ішінде кальций, стронций, барийді сілтілік –жер металдар деп атайды. Магний, кальций, стронций, барийді таза күйінде, 1808 жылы Дэви алған. Бериллийді1828 жылы, радийді1910 жылы Пьер және Мария Кюрилер алған. Бұл элементтердің сыртқы электрондық қабаттарында екі электрондары болады, оларды оңай беріп жіберіп, өзінің алдында тұрған бекзат газдардан аяқталған электрондық құрылысын қабылдайды. БИОЛОГИЯЛЫҚ РӨЛІ Магнийдің ағзада жетіспеушілігі миокард инфарктына алып келеді. Оның қанда аз болу себебі – стресстің немесе шаршағандықтың белгісі. Ол үлкен адамға күніне 300-500 мг мөлшерде қажет. Кальций адам ағзасында өте кең таралған макроэлемент, ол көп мөлшерде қаңқада және тісте кездеседі. Оның үлкен адамға қажет мөлшері 800-1000 мг, ал жас балага 600-900 мг-да қажет. Кальцийдің сіңірілуіне аспирин, қымыздық қышқыл әсер етеді. Сондай-ақ ағзаның кальцийді сіңіруіне магний қажет екені көрсетілген. Назарларыңызға рахмет жүктеу/скачать 2,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|