Жерді фауналық аудандастыру 1 Фауналық аймақтар жүйесі
жүктеу/скачать 252,86 Kb.
|
|
ЖЕРДІ ФАУНАЛЫҚ АУДАНДАСТЫРУ 7.1 Фауналық аймақтар жүйесі Жер шарын аудандастырудың ұзақ тарихы бар. 1858 жылы П. Склэтер фауналық аудандастырудың классификациясын ұсынды (3-сурет). 3-сурет – Фауналық аудандастыру классификациясы 1876 жылы А. Уоллес П. Склэтердің фауналық аудандастыруын қабылдап, Үндістан аймағын Шығыс деп атай бастады. Бұл классификацияны қазір көптеген адамдар қабылдады, бірақ бірнеше рет қайта қаралды. Фауналардың тарихи байланыстарын көрсететін жоғары дәрежелі бөлімшелерді құру әрекеттері болды. Сонымен, 1890 жылы А. Бленфорд облыстарды үш топқа біріктірді: - Арктогея; - Оңтүстік Америка; - Австралиялық. Р. Лидеккер бұл топтарға патшалық дәрежесін берді. Соңғы екі патшалық кейіннен сәйкесінше Неогей және Нотогей деп аталды. 1957 жылы Арктогеяны Ф. Дарлингтон Магагея деп өзгертті. Зоогеографиялық аймақтардың бұл жіктелуі жиі қолданылады [2, б. 137]. Аудандастыру жүйесін жетілдіру мен негіздеуде омыртқалы жануарлардың фаунасы туралы материалдарға сүйенген В. Гептнер, И. Пузанов, Н. Бобринский үлкен үлес қосты. Омыртқасыздар фаунасы туралы білімге сүйене отырып, О. Л. Крыжановский мен И. К. Лопатин фаунаны аудандастыру схемаларын ұсынды [12, б. 92]. Ұзақ уақыт бойы зоогеографиялық аудандастыру схемалары түрлер мен тұтас фауналық кешендердің таралу ареалын зерттеуге негізделді, ал фауналар арасындағы айырмашылықтар олардың қалыптасуының тарихи жағдайларымен түсіндірілді. Зоогеографиялық аудандастыруда салыстырылған фауналардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын көрсету, олардың санын анықтау және әртүрлі фауналар алып жатқан аумақтар арасындағы шекаралардың қай жерде қиылысатынын анықтау міндеті қойылады. Фауна эволюциясының белгілі бір орталығы зоогеографиялық аймаққа және одан да көп патшалыққа сәйкес келеді. И. И. Пузанов (1949) облыс тармақтарын құруда шешуші критерий қазіргі климаттық ерекшеліктеріне байланысты биоценоздардың таралуының қазіргі типі емес, фаунаның тарихы, оның белгілі бір эволюциялық орталыққа жатуы шешуші критерий болуы керек деп есептеді. Төменгі фауна эволюциясының орталықтары ретінде облыс тармақтары белгілі биотоптары бар бірнеше экологиялық аймақтарды қамтуы мүмкін. Провинциялар мен аумақтарды бөліп алғанда түрлердің статистикасы, яғни олардың климаттық аймақтар мен ландшафттарға бөлінуі негізгі критерий болуы мүмкін. Бұл аймақтардың шекаралары көп бөлігінде губерниялар мен округтер дәрежесіндегі зоогеографиялық бөлімшелердің шекарасы қызметін атқаратын болады. Осылайша, әртүрлі масштабтағы зоогеографиялық аудандастыру ымыраға келу негізінде жүзеге асырылады: жоғары деңгейлі аймақтар фаунаның тарихын ескере отырып анықталады, ал төменгі категориялар негізінен экологиялық болып табылады [2, б. 137]. Фауналық аудандастырудың ең жоғары категориясы патшалық болып табылады. Көптеген ғалымдар сүтқоректілер фаунасының көнелік дәрежесімен сипатталатын төрт патшалықты ажыратады: 1) Нотогея; 2) Неогея; 3) Палеогея; 4) Арктогея (5-кесте) [12, б. 92]. 5-кесте – Жерді фауналық аудандастыру классификациясы
жүктеу/скачать 252,86 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|