Жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
жүктеу/скачать 5,06 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2012 ж. 2013 ж. 2014ж.
- 2014ж. стационарлық 94,266 107,15 118,3 136,326 160,598 ауысу - 8,9 11,5 12,0
- 2012 ж. 2013ж. 2014ж.
- + ұлғаюы барлығы барлығы - азаюы
- 11.04.04-кесте. Атмосфералық ауаны бақылау қызметінің негізгі көрсеткіштері [11.04.04.]. Көрсеткіш 2011 ж. 2012 ж.
11.04. АТЫРАУ ОБЛЫСЫ 2014 жылға жалпы көрсеткіштер S субъектісі, мың га 118,6 Халқы мың адам 581,5 ЖӨӨ, млрд.тг. 4 023,4 2011 жылдан бастап 2014 жыл аралығындағы негізгі экологиялық көрсеткіштер Көрсеткіш 2011 ж. 2012 ж. 2013 ж. 2014ж. ЖӨӨ бірл. шығарындылардың қарқындығы, тн/млрд.тг 31,0 40,0 39,0 27,1 Атмосфераны ластағыш заттардың тұрақты көздерден шығарылуы, мың тн. 107,4 133,1 138,4 109,1 ҚОҚ шығындар, млрд.тг. 42 540,5 35 606,5 60 535, 7 73 531, 2 ЖӨӨ бірл. қалдықтардың пайда болу қарқындығы, мың/млрд.тг. 9,64 6,82 5,97 5,16 Пайда болған қалдықтардың жалпы саны, мың тн. 33 247 22 448 21 785 20 754 Облыс әлемдік мұхиттан төмен деңгейде орналасқан аумағының басым бөлігі негізінен Каспий маңы ойпатының кең шегінде жатыр. Қазақстанның батысында жартылай шөлейтті және шөлейтті аймақтарда орналасқан өзгертілмеген немесе біршама көтеріңкі жазықтар бар. Шекарасының ұзындығы солтүстіктен оңтүстікке қарай 350 шақырым, батыстан шығысқа қарай 600 шақырым. Атырау қаласы Атырау облысының облыс орталығы болып табылады. Халық саны 263,9 мың адамды құрайды және (облыстың барлық халқы 45,4%) «әлемдік мұхит» деңгейінен -25 - 26 метр төмен тұр. Батысында Ресей Федерациясының Астрахань облысымен шектессе, солтүстігінде Батыс Қазақстан, шығысында Ақтөбе облысы мен оңтүстік – шығысында Маңғыстау облысының Үстірт платосының солтүстік бөлігіне дейін және Каспий теңізі суларымен ұласады. Облыста барлығы 204 елді мекен, оның ішінде: 2 қала, 13 кент, 178 село мен ауыл, 11 темір жол разъезді мен станциялар бар. Облыс бойынша қала елді мекеннің үлесі – 49,1%, селолық – 50,9%-ды құрайды. Облыс бойынша орташа алғанда 1 шаршы шақ аумақта халықтың тығыздығы 4,9 адамды құрайды. Аумақтың рельефі - Каспий теңізі жағалауларынан елеусіз көтерілетін толқынды жазық болып келеді. Каспий маңының маңызды алқап бөлігі тізбекті және шағыл құмдардан (Нарын, Тайсойған, Қарақұм), басым бөлігі сор топырақтардан тұрады. Облыстың солтүстік-шығысын Орал асты борлы шатқал тау сілемдері алып жатыр. Климаты континенталды, қуаң. Жазы құрғақ, ұзақ, ыстық, қысы аз қарлы, суық. Орташа температура қаңтарда -8, -110С, шілдеде +24, 250С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 100-200 мм. Атырау облысының аумағындағы Жайық – Каспий бассейні бойынша ірі 4 өзен бар, олардың жалпы ұзындығы – 1002 шақ және ұзындығы – 384 шақ құрайтын 14 кіші өзен бар, оның ішінде: ұзындығы 10 шақ дейінгі – 7 өзен, жалпы ұзындығы 48 шақ; 200 шақ дейінгі -7 өзен, жалпы ұзындығы 300 шақ; 200-ден 500 шақ дейін 1 өзен ұзындығы 212 шақ; 500 шақ-нан жоғары – 3 өзен жалпы ұзындығы 790 шақ. Атырау облысында жалпы су айдыны 60,31 шаршы шақ 98 көл бар, сонымен қатар ұзындығы 740 шақ құрайтын Каспий теңізінің Солтүстік – Шығыс бөлігі. Өзен бойын жағалай талды, теректі тоғайлар кездеседі, оның көпшілігі тұзды. Атырау облысының аумағында сонымен қатар, ірі төрт топтық су құбырлары бар, олардың ішіндегі «Астрахань - Маңғышлақ» топтық су құбыры бассейн аралық маңызға ие. Су құбырының қуаттылығы тәулігіне 55 мың текше метрді құрайды, жалпы ұзындығы – 1041 шақырым, құбырларының диаметрі 1220 мм. Су құбырының суын пайдаланудағы негізгі мақсат мұнай кен орындарына техникалық су жіберу, сонымен қатар Атырау және Маңғыстау облыстарының шалғай орналасқан елді мекендерін сумен қамтамасыз ету. Топырақ қабатының және өсімдік таралу сипатына байланысты аумақ 4 аймаққа бөлінеді: теңіз маңы, өзен маңы-алқапты, жартылай шөлейтті-дала және құмды аймақ. Облыста топырақтың құрамы бойынша құмды және шөлді даланың нашар жетілген құмды топырағы, сонымен бірге сор және сортаңды болып келеді. Жайылмалық топырақты қоспағанда, табиғи дренажды, негізінен аллювиальды шөгінділерінен құралған, өзінің физикалық, физико-химиялық қасиеттері бар (су және ауа өткізгіштігі және т.б.) облыс аумағында кең таралған сор және сортаңды, қышқылды-сілтілі қасиеті бар, өсімдіктің тұрақты өсуіне жарамсыз мелиоративтік шараларсыз гумусы болады. Өзен бойының жайылмалық топырағы орман жолағының күтімі нәтижесінде кеңеюі мүмкін. Атырау облысының аумағында 3 ерекше қорғалатын табиғи аумақ бар: Каспий теңізінің солтүстік бөлігі мемлекеттік қорғау аймағы 700 мың, га., Құрманғазы ауданы аумағындағы Каспий теңізінің жағалау аймағында орналасқан Новинский мемлекеттік табиғи (зоологиялық) қорығы, жалпы ауданы 45 мың га., Ақжайық мемлекеттік табиғи резерваты, Атырау қаласы және Махамбет ауданы аумағында орналасқан, жалпы ауданы 111,5 мың.га. 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 102 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . Жалпы көрсетілген аумақтардың ауданы облыс көлемінің 7,2%-ын құрайды. Облыс бойынша аудандарды қоса алғанда барлық бекітілген аңшылық алқаптар 2430,2 мың га құрайды, олар Атырау облыстық аңшылар мен балық аулаушылар қоғамына бекітілген. Аңшылық алқабы құрамына кірген резервтік қор 3569,6 мың га (бірге алынған барлық аудандар) құрайды. Орал-Каспий аймағының экологиялық жүйесі бірегей баланстандырылған табиғи кешеннен тұрады. Каспий теңізінде бекіре тұқымдастар және басқа да ұсақ балық түрлері, итбалықтар, теңіз мысығы және тағы басқалары тіршілік етеді. Жайық өзенінің сағасында және теңіз жағалауында үш жүзден астам құс түрі тіршілік етсе, оның ішінде 100-ден астамы сол жерде тұрақты тіршілік етіп ұя салады, 76 түрі қыстайды, 26 түрі Қызыл кітапқа енгізілген. Нақ осы жерде қанаттылардың біздің планетаға көшу жолының бірден бір сібір-шығысафрика деп аталатын маршрут басталады. Сүт қоректілердің отыз сегіз түрі бар, біршамасы қабан, жанат тәріздес иттер, қасқыр, түлкі, орқоян, ондатр тәрізділер. Сүт қоректілердің төрт түрі Қызыл кітапқа енгізілген. Мұнда жиырмадан астамы сирек кездесетін 400-ден астам түрі тіршілік етеді. Облыс бойынша мемлекеттік орман қоры – 52 449 га құрайды, яғни облыстың барлық аумағының 0,4%-ын құрайды. Орманды қорғаумен, сақтаумен және орман шаруашылығымен Атырау, Индер және Құрманғазы орман қорғау және жануарлар дүниесі мемлекеттік мекемесі айналысады. Жыл сайын орман мекемелермен 215 га алаңдарға орманды қалпына келтіру жұмыстары жүргізіледі. Оның ішінде 60 га отырғызу және 150 га орманды табиғи жаңартуға көмек көрсетеді. [11.04.1] бұл облыс аумағының 0,4 %-ы [11.04.1]. 11.04.01. АТМОСФЕРАЛЫҚ АУАНЫҢ ЛАСТАНУЫ Атмосфераға ластағыш заттардың шығарындылар көлемі 2014 жылы 172,598 мың тоннаны құрады (160,598 мың тонна стационарлық, 12,0 мың тонна ауысу көздерінің), бұл 2013 жыл көрсеткіштерімен салыстырғанда 24,27 мың тоннаға артық (136,326 мың тонна стационарлық, 12,0 мың тонна ауысу көздерінің). Шығарындылардың көбеюі шығарынды көздері санының көбеюіне сонымен қатар, көптеген компаниялардың жөндеу мен күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізуіне байланысты байқалады. Мұнайгаз секторы мен энерго-коммуналдық шаруашылық кәсіпорындарынан шығатын ластағыш заттар шығарындылары Атырау облысының атмосфералық ауа жағдайының біршама кері ықпалын тигізеді. Тұрақты көздер шығарындыларының ингредиендтік құрамына талдамасы, 2010 жылға ластағыш заттардың жалпы көлемінің едәуір бөлігі күкіртті ангидрид (43,0 мың/тонна), көміртек тотығы 19,8 мың/тонна, қалғандары азот тотықтарын (9,1 м/т) көрсетіп отыр. 2011 жылы басым бөлігі көміртек тотығының үлесіне 20,4 мың/тонна болды (2012 жылы 7,94 мың/тонна), азот тотығы да жылма –жыл артып және 2012 жылы 13,75 мың/тоннаны құрады, ал 2013 жылы 21,68 мың тоннаны құрады, бірақ 2014 жылы 14,556 мың тоннаны құрады. 1. «Теңізшевройл» ЖШС: 2014 жылдың 12 айында өндірілген мұнайдың көлемі – 26,67 млн/тоннаны құрады, бұл 2013 жылдың 12 айымен салыстырғанда 1,6 пайызға азайған. Сонымен қатар өндірілген құрғақ газдың көлемі 2014 жылы – 8,1 млрд. текше метрді құрады, бұл 2013 жылға қарағанда 1,42 пайызға аз. 2014 жылдың 12 айында жеке қажеттілігіне пайдаланылған газдың көлемі -1,33 млрд текше метр, бұл 2013 жылмен салыстырғанда 2,2 пайызға аз. 2013 жылмен салыстырғанда мұнай және газ өнімдерінің өндіріс көлемі азаюына байланысты, шығарындылар көздерінің саны да азайды. 2. Норт Каспиан Оперейтинг Компани Б.В. (Аджип ҚКО компаниясы). 2013 жылғы мәліметтермен салыстырғанда шығарынды көлемінің артуы, Солтүстік-Каспий жобасының іске қосуға дайындық пен пайдалануға қосу кезеңінде болып тұрғанымен түсіндіріледі. 3. «Атырау» МГБ Интергаз ОрталықАзия АҚ. Газ тасымалдаудың тәртібіне байланысты, өткен 2013 жылмен салыстырғанда 2014 жылы көлемі 20 пайызға артты. 4. «КазТрансОйл» АҚ БФ Атырау мұнай басқармасы. АМҚБ: Резервуар паркі арқылы мұнайдың аз өтуіне байланысты, Атырау МҚБ бойынша шығарындылар көлемі 1972,667 тоннаға азайған. МҚБ-нан ластағыш заттар көлемінің 19,9486 тоннаға азаю себебі, мұнай қыздыру пештерінде газды 2013 жылмен салыстырғанда 1455 мың текше метрге аз пайдаланылған. 5. «Ембімұнайгаз» АҚ. 2013 жылмен салыстырғанда шығарындылар көлемінің азаюы 2014 жылға жаңа ШРШ жобасының жасақталуымен түсіндіріледі. 6. «Атырау мұнай өңдеу зауыты» ЖШС: Технологиялық пештер мен ЖЭО зауыттық қазандықтарда жаққан отынның жалпы үлесіндегі сұйық отын үлесінің ұлғаюынан, 2013 жылмен салыстырғанда атмосфераға ластағыш заттар шығарындыларының артуы байқалып отыр. 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 103 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 11.02.1-сурет. Ластағыш заттардың құрамы бойынша атмосфераға жалпы шығарындылар (тн.)[11.04.2.] 11.04.01- кесте. Атмосфераға ластағыш заттардың шығарылуы мың тонна Көз түрі 2010 ж. 2011 ж. 2012 ж. 2013ж. 2014ж. стационарлық 94,266 107,15 118,3 136,326 160,598 ауысу - 8,9 11,5 12,0 - 11.04.02-кесте. Тұрақты көздерден шығарылатын атмосфералық ауаға көбірек таралған ластағыш заттар Атауы 2010 ж. 2011 ж. 2012 ж. 2013ж. 2014ж. Барлығы, мың тонна 94,266 107,15 118,3 136,326 160,598 Оның ішінде: Күкіртті ангидрид 43,0 16,9 17,85 22,67 32,197 Көміртек тотығы 19,8 20,4 28,34 30,54 - Азот тотығы 9,1 10,9 13,75 21,68 14,556 11.04.03-кесте. Атырау облысында ірі табиғат пайдаланушылардың стационарлық көздерінен атмосфераға ластағыш заттар шығарындыларының салыстырмалы талдауы (тонна есебімен)] Кәсіпорын атауы 2013 ж. 2014 ж. + ұлғаюы барлығы барлығы - азаюы «Теңізшевройл» ЖШС 63485,0 60129,0 -89 Аджип ҚКО 20595,5 3740,0 -19 «Ембімұнайгаз» ӨФ» АҚ 7578,0 11558,0 +101 «ҚазТрансОйл» Атырау мұнай басқармасы 12203,0 10215,0 -83 «АМӨЗ» ЖШС 3278,0 3631,0 +109 Атырау МГБ Интергазорталықазия АҚ 11157,0 11936,0 +107 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 104 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 11.04.04-кесте. Атмосфералық ауаны бақылау қызметінің негізгі көрсеткіштері [11.04.04.]. Көрсеткіш 2011 ж. 2012 ж. 2013 ж. 2014 ж. Апаттық төгінділер және ластағыш зат шығарындылары, мың. тонна 0.420 0.15 0,6 1,0544158 Зиян мөлшері, мың теңге 14182354.8 21579995.1 16686127,487 1977185,2 Табиғат қорғау заңнамасын бұзғандығы үшін кәсіпорындардың, цехтардың, агрегаттардың, нысандардың өндірістік қызметін тоқтату - - 18 3 Табиғат қорғау заңнамасын бұзғандығы үшін өндірілген айыппұлдар, мың теңге 1 111 243.619 2 328 240.4 1 315 199,826 11840139,4 Табиғат қорғау заңнамасын бұзғандығы үшін талап етулер 7 058 825.74 14 303 348.3 15 757 645,220 15165876,2 11.04.02. СУ РЕСУРСТАРЫ Атырау облысындағы барлық өзендер қармен қоректенетін өзендер қатарына жатады. Олар үшін қыстағы түскен қар мөлшері неғұрлым жоғары болса, соған байланысты көктемдегі су деңгейінің көтерілуі де осы сипатта болады. Осы кезде жылдық ағыстың басым бөлігі қалыптасады, содан кейін судың деңгейі күрт төмендейді және өзендер жаңбырлармен немесе грунттық қоректену тәртібіне көшеді. Атырау облысындағы барлық өзендер Ресей мемлекетімен және көрші орналасқан Ақтөбе облысының транзиттік ағыстарына ие. Транзиттік ағыстары негізінен Каспий теңізіне құлайды, ал Ембі, Ойыл, Сағыз өзендерінің ағыстары сорлар мен құмдарға сіңіп жоқ болады. Қиғаш өзені жалпы ұзындығы 200 шақырымды құрайтын Шарон, Кобяково және басқа да көптеген ұсақ өзен ағыстарына ие. Шарон өзенінің су ресурстары тұрмыстық шаруашылыққа, өнеркәсіп қажеттіліктеріне және ауыл шаруашылығында қолданылады. Ірі тұтынушы «Қазтрансойл» АҚ – ның Батыс бөлімшесі болып табылады, ол Астрахань – Маңғышлақ топтық су құбыры арқылы 1000 шақырымнан астам жерде орналасқан елді мекендерді, Атырау және Маңғыстау облыстарының өнеркәсіп ұйымдарын сумен қамтамасыз етіп отыр. Ембі өзені өзінің ағыстарын Ақтөбе облысының аумағында қалыптастырады. Ембі өзенінің жалпы ұзындығы 635 шақырым, оның ішінде Атырау облысының аумағында 212 шақ құрайды. Су сапасы тұрмыстық ауыз су ретінде пайдалануға жарамсыз, сондықтан да суды негізінен ауыл шаруашылығында малдарды суаруға және ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруда пайдаланылады. Сағыз өзені ағыстары Ақтөбе облысының аумағында қалыптасады. Сағыз өзенінің жалпы ұзындығы 480 шақырым, оның ішінде 212 шақырымы Атырау облысының аумағында ағып жатыр. Сағыз өзені тек көктем мезгілінде қар еріп су тасу кезінде ғана көп сулы болады. Ал жаз мезгілдерінде құрғап, кеуіп қалады. Сағыз өзенінің суы да ауыз су ретінде пайдалануға жарамсыз. Негізінен өзен суын ауыл шаруашылық дақылдарын суаруда және мал суаруда пайдаланады. Ойыл өзені өз ағыстары Ақтөбе облысында қалыптастырады. Ойыл өзенінің жалпы ұзындығы 682 шақ, оның ішінде Атырау облысындағы ұзындығы 278 шақырым жерді алып жатыр. Атырау облысының негізгі өзендерінің жалпы ағыстарының мөлшері 2014 жылы 11,533 текше шақырымды құрады, яғни өткен жылмен салыстырғанда 0,848 текше шақырымнан жоғары және Атырау облысы бойынша орташа жылдық ағыстың 49,4 %, олардың ішінде Жайық өзені бойынша орташа ағыс 7,406 текше шақ құрады, өткен жылға қарағанда 0,64 текше шақырымнан жоғары және орташа жылдық ағыстың 78,3 пайызын, Ембі, Сағыз, Ойыл өзендері бассейндері бойынша 0,245 текше шақырым құраса, өткен жылдан 0,15 текше шақырымға төмендеп кеткен және орташа жылдық ағыстың 182,4 пайызы, Еділ өзені бассейні бойынша (Қиғаш) жылдық ағыс 3,88 текше шақырымды құрайды және орташа жылдық ағытын 29 пайызын құрайды [11.04.1.]. Жер асты сулары. Облыс бойынша 21 жер асты су кен орындары бар, оның негізгі бөлігі Қызылқоға, Жылыой және Құрманғазы аудандарында. Барлау жұмыстарын жүргізу кезінде жер асты суларының жалпы қоры тәулігіне 170,815 текше метр, жылына 62 347 475 текше метрді құрады. 11.04.05-кесте. Атырау облысы бойынша негізгі өзендердің 2005 – 2014 жылдардағы жылдық ағыстары[11.04.1.] 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 105 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 16,385 млн. текше метр жалпы алынған Атырау облысы бойынша жер асты суларының көлемі: тұрмыстық шаруашылық қажеттіліктеріне – 0,2322 млн. текше метр; өндіріс қажеттіліктеріне – 16,1528 млн. текше метр. Үлкен экологиялық қауіп көзі Атырау қаласының сол жақ бөлігіндегі 1945 жылы салынған «Тухлая балка» булану алқабы, оған тәулігіне шамамен 60 мың текше метр ағынды сулары жіберіледі. Қазіргі уақытта тұндырғыда құрамында мұнай өнімдері, фенол, хлоридтер, аммоний тұзы, ауыр металдары бар шамамен 50-70 млн. текше метр ластанған сұйық қалдықтар жиналған. Булану алаңы 26 шаршы шақырымға жетті, жинауыштың едәуір бөлігі қалыңдығы 30 см болатын мұнай өнімдерінің қабатымен жабылған, фенолдың мөлшері 80 ШЖК-ны құрайды. Булану алаңдарының Жайық өзенінің арнасына жақын орналасуы, сулардың өзенге қарай гидравликалық еңіс болуы, жинауыш табанының гидро оқшаулағышының болмауы Жайық өзенінің осы компоненттермен жер асты сулары арқылы ластануына әкеп соқтырады. Мұнай кен орындарының Каспий акваториясына жақын орналасуы, олардың көптеген бөлігі су басқан жағдайда болуы қоршаған ортаны мұнаймен және мұнай өнімдерімен ластануының алдын алуда өз алдына өткір мәселе болып отыр. «Қазгидрометеоорталығы» РМК бөлімшелерімен жүзеге асырылатын жерүсті сулары бассейнінің сапасына бағалау негізіне салынған негізгі деректі материал жерүсті суларының мемлекеттік монитрингісінің нәтижесі болып табылады. Атырау облысы бойынша жер үсті су объектілеріне ластағыш заттардың төгінділері 2014 жылды төгінді алқабы сулардың 27 751,3 мың текше метр көлемінде [11.04.1.]. жүктеу/скачать 5,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|