БАӨЖ АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР
ЖОҒАРЫ ЖҮЙКЕ ІС-ӘРЕКЕТІ ФИЗИОЛОГИЯСЫ БОЙЫНША
ТАҚЫРЫБЫ: Шартты және шартсыз рефлекстер. Қыртыстық тежелу, түрлері.
ЖЖІӘ түрлері.
№1 тапсырма. «Шартты қарашық рефлексінің пайда болуы» зертханалық
жұмысын орындау әдісімен танысып срақтарға жауап беріңіз.
Жұмыстың жасалу жолдары: Зерттелушіге бір көзін алақанмен жұмып,
екі көзін
кезектестіре, көзін ашып жұму кезінде жарыққа қарашық рефлексінің бар екеніне көз
жеткізеді (көз жұмулы кезінде қарашық үлкейеді, ал экранды шетке ығыстыру кезінде
– тарылады).
Осыдан кейін сөздік тітіркендіргішке шартты қарашық рефлексін қалыптастыруға
кіріседі.
Зерттелетін адамға «көзіңнің қарашығын ұлғайт» деп бұйрық берген соң,
бір көзін
алақанмен жабады. Осы кезде оның екінші ашық көзінің қарашығының ұлғайғанын
көреміз (көз қарашығы реакциясы). Біраздан кейін тәжірибие қайталанады. Бұйрық
осылайша
бірнеше рет, әдетте 5-6 рет қайталанса, тұрақты шартты рефлекс пайда
болады. Демек, көз қарашығы тек сөз әсерінен ғана ұлғаяды.
Егер рефлекс пайда
болмаса, шартты (сөз) және шартсыз (алақан) сигналдарын тағы бірнеше рет ұштастыру
қажет.
Пайда болған шартты рефлексті қосымша 3-5 сәйкес сөздермен көздің
қараңғылануымен бекіту қажет.
Сұрақтар:
1. Рефлекс қалыптасу үшін шартты және шартсыз тітіркендіргіштердің ұштасуын
неше мәрте қайталау қажет?
Рефлекс қалыптастыру үшін 5-6 рет қайталауы қажет.
___________________________________________________________________
2. Шартты тітіркендіргіш ретінде қандай сигнал қолданылды?
Зерттелетін адамға «көзіңнің қарашығын ұлғайт» деп бұйрық берген соң, бір көзін
алақанмен жабады.Шартты тітіркендіргіш сигнал бұл жерде: сөз болып
табылады.
___________________________________________________________________
3. Шартсыз тітіркендіргіш ретінде қандай сигнал қолданылды?
Шартсыз тітіркеніш ретінде алақан сигналы қолданылды.
_____________________________________________________________
4. Рефлекстің қалыптасқанің қалай білуге болады?
Зерттелетін адамға «көзіңнің қарашығын ұлғайт» деп бұйрық берген соң, бір көзін
алақанмен жабады. Осы кезде оның екінші ашық көзінің қарашығының ұлғайғанын
көреміз .Осыны 5-6 рет қайталаса шартты рефлекс қалыптасады.
___________________________________________________________________
5. Шартты қарашық рефлексіне рефлестік доғаның схемасын салыңыз.
