Жоспар: Мәдениет тілі: мәні мен жіктелуі
жүктеу/скачать 23,56 Kb.
|
|
Дәріс 2 Мәдениет тілі Жоспар: 1. Мәдениет тілі: мәні мен жіктелуі 2. Тілдер классификациясы 3. Семиотика және герменевтика 4. Мәдениеттегі символ 1.Кең мағынада мәдениет тілі деп адамдардың бір-бірімен коммуникативті қарым-қатынасқа түсуіне, мәдениет кеңістігінде байланыс орнатуға мүмкіндік беретін құралдар – белгілер, формалар, мәтіндер түсініледі. Мәдениет тілі де шындықты, шынайылықты түсінудің әмбебап формасы болып табылады, оған жаңадан пайда болған немесе бұрыннан бар бейнелер, қабылдаулар, ұғымдар және осылар тектес басқа да семантикалық конструкциялар (мағынаны тасымалдаушылар) ұйымдастырылады. Мәдениет қарым-қатынас жүйесінсіз, ақпарат алмасусыз, белгілі бір құбылыстар мен оқиғалар туралы келісілген идеяларсыз өмір сүре алмайды. Жинақталған тәжірибе мәдениетте оның сақталуын және таралуын қамтамасыз ететін әртүрлі таңбалық жүйелердің көмегімен жүзеге асады. Белгілер жүйесі немесе тар мағынада мәдениет тілдері нақты қызмет ету процесінде оқшауланбай, өздігінен болмайды. Мәдениет кеңістігі – бір-бірінен ерекшеленетін және ұйымдастырудың әртүрлі деңгейлерінде орналасқан таңбалық (тілдік) құрылымдардың иерархиялық реттелген бірлігі. Мәдениет тілі - ішкі құрылымы (кез келген түрлендіру кезінде өзгермейтін тұрақты қатынастар жиынтығы), оның элементтерін қалыптастыру, түсіну және пайдаланудың айқын (формальды) немесе жасырын ережелері бар және оны жүзеге асыруға қызмет ететін мәдениет объектілерінің жиынтығы, коммуникативті және аударма процестері (мәдени мәтіндерді шығару). Мәдениет тілі бұл ұғымның кең мағынасында адамдардың бір-бірімен коммуникативті қарым-қатынасқа түсуіне, әлеуметтік-мәдени кеңістікте бағдарлануына мүмкіндік беретін құралдарды, белгілерді, формаларды, мәтіндерді білдіреді. Мәдениет тілін түсіну және оны меңгеру адамға мәдениетті қабылдауға, сақтауға және жеткізуге мүмкіндік береді, оған мәдени кеңістікке жол ашады, демек, тіл мәдениет жүйесінің өзегі, оның негізгі құрылымдық элементі деп атауға болады. Мәдениет тілі - жаңа және бұрыннан бар ұғымдарды, бейнелерді, идеяларды ұйымдастыруға ықпал ететін шындықты түсінудің әмбебап түрі. Мәдениет тілі адамдардың өзара қарым-қатынасында, осы тілдің ережелерін қабылдаған қауымдастықтың ішінде ғана қалыптасады және өмір сүреді. Мәдениет тілін меңгеру – әлеуметтенудің және аккультурацияның негізгі элементі. Мәдениет тілін зерттеуді семиотика (мәдениет тілінің таңбалық көрінісін талдау), лингвистика (табиғи тілдерді талдау), мәдени семантика (мағынаны білдіру құралы ретінде мәдениет тілін зерттеу) жүзеге асырады. Мәдениет тіліндегі белгілердің (алфавит, лексика) және оларды біріктіру ережелерінің (грамматика, синтаксис) жиынтығы әрқашанда шекті, сондықтан шындық пен мағына құбылыстарының сан алуандығына қатысты шектелген. Тілдегі мағынаны бекітіп, оның мағынасы формалдануды ғана емес, сонымен қатар метафорацияны, белгілі бір бұрмалауды, таңбалаушының таңбаланғанға тартылуын білдіреді. Бұл жағдай ақпаратты бір тілден екінші тілге аудару кезінде шиеленісе түседі және бұрмалану неғұрлым маңызды болса, бұл тілдердегі мағына (сілтеме) принциптері соншалықты ерекшеленеді. Мәдениеттер арасындағы диалог көбінесе аударманың сәйкессіздігінен кедергі келтіреді, онда мағыналар мен реңктер жоғалады. Мәдениет тілінің қызмет етуіндегі тағы бір маңызды сәт – түсіну. Қарым-қатынас (белгілер алмасу) кезінде сөзсіз белгілі бір түсінбестік (жеке тәжірибенің айырмашылығына, тілмен танысу дәрежесіне және т.б.), бастапқы мағынаны бұрмалайтын түсіндіру (қайта ойлау) сәті болады. Түсінуші әрқашан түсінілетін нәрсе туралы белгілі бір түсінікке ие болады, белгілі бір мағынаны күтеді және белгілерді осы идеяға сәйкес түсіндіреді (бұл мәселе этнометодологияда, герменевтикада қарастырылады). Мәдениеттің әрбір тілі, әдетте, белгілі бір мағынада берілген нақтылық немесе адам әрекетінің өз саласына, сондай-ақ нақты таңбалық жүйеге - тілдің экспрессивті құралына сәйкес келеді. Кез келген тілде сөйлеу құрылысын анықтайтын нормалар бар. Бір тілде сөйлейтін адамдар бір-бірін түсінуге қабілетті, өйткені олар бірдей нормаларды ұстанады. жүктеу/скачать 23,56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|