Көмекші есімдер Көмекші етістіктер



Дата26.03.2023
өлшемі0,73 Mb.
#76180

Көмекші сөздер
Көмекші сөздер деп, нақтылы лексикалық мағыналары әр түрлі дәрежеде солғындап, я бүтіндей жоғалып, сөйлегенде (сөйлемде) жеке-дара тұлға есебінде қолданылмай, тек толық мағыналы (атаушы) сөздермен тіркесіп қана жұмсалып, оларға жәрдемші болып қызмет атқаратын сөздерді атаймыз.
Көмекші есімдер
Көмекші
етістіктер

Шылау туралы түсінік

Шылаулар:


Ш
Ы Л А
У С Ө
З Д Е Р
СЕПТЕУЛІК
ЖАЛҒАУЛЫҚ
ДЕМЕУЛІК
Ыңғайластық, қарсылықты,
талғаулықты, себеп-салдар,
шартты, ұштастырғыш,
айқындағыш
Атау, барыс, шығыс,
көмектес септікті меңгеретін
Сұраулық, күшейткіш, шектік,
болжалдық, болымсыздық,
нақтылау мәнді
Жалғаулықтар

Жалғаулық шылаулар өз ара тең бірыңғай сөздердің, бірыңғай сөз тіркестерінің және бірыңғай сөйлемдердің арасындағы әр қилы қатынастарды білдіреді. Толық мағыналы сөздердің, сөйлемдердің мағыналарын дәлелдеу, оларға қосымша мағыналық өң беру үшін жұмсалатын шылауларды жалғаулықтар дейміз.
Жалғаулықтар:
Салаластырғыш
жалғаулықтар бірыңғай
жеке сөздер мен сөз
тіркестерін және
бірыңғай сөйлемдерді
байланыстарады
Сабақтастырғыш
жалғаулықтар тек құрмалас
сөйлемдердің құрамдарындағы
жай сөйлемдерді бір-бірімен
жалғастырып байланыстырады

Ыңғайластық

Талғаулықты

және, әрі, мен, сонда, да, де та, те т.б.
Мысалы:
Қыста және көктемде күн суық болады

не, немесе, кейде, мейлі, я болмаса, яки т.б.
Мысалы:
Бұл істі я мен бітірем, я сен бітіресің

Салаластырғыш жалғаулықтар
Салаластырғыш жалғаулықтар

Қарсы-
лықты

Себептік

Салдарлық

Шартты

Айқында-ғыш

Ұштастыр-ғыш

бірақ, алайда,
дегенмен,
сонда да
Мысалы:
Оның ойлағаны болды, бірақ мәселенің басы шешіле қоймады

өйткені,
себебі,
сол үшін
Мысалы:
Ауылға бара алмай-мыз, себебі демалыс бітіп қалды

Сол себепті, сондықтан
Мысалы:
Ербол әннің сөзін ұнатты, сондықтан кейде әнге қосылып кетеді.

егер, егерде, әйтсе де, онда т.б.
Мысалы:
Егер ол келмесе, жоспар өзгереді

яғни,
демек
Мысалы:
Мен Магниткаға өткен күзде, яғни Талғатбектен бір жыл кейін келдім.

Ал, ендеше, ал ендеше, олай болса
Мысалы:
Мал-дүниенің иесі осы кісі, ендеше төрелігін әжем айтсын

Сабақтастырғыш жалғаулықтар:

Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет