Курстың аталынуы «Басқару теориясының математикалық негіздері»
жүктеу/скачать 180,33 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Байбатшаев Мұхит Шабданұлы. 1 -ші дәріс Басқару теориясының негіздері 1 Кіріспе. Басқарудың негізгі ұғымдары
|
Курстың аталынуы «Басқару теориясының математикалық негіздері» Көлемі 3- кредит Дәрістер 2 кредит, практикалық сабақтар 1 кредит. Оқытушы : Техника ғылымдарының докторы, автоматика және басқару кафедрасының ассоциярланған профессоры Байбатшаев Мұхит Шабданұлы. 1 -ші дәріс Басқару теориясының негіздері 1 Кіріспе. Басқарудың негізгі ұғымдары Ежелгі заманнан бері адам өз мақсаттары үшін табиғат объектілері мен күштерді қолданғысы келді, яғни оларды бақылау үшін. Жансыз заттармен (мысалы, тасты басқа орынға жылжыту), жануарлармен (жаттығулар), адамдармен (басқарушы - бағынышты) басқара аласыз. Заманауи әлемдегі көптеген басқару тапсырмалары техникалық жүйелермен мысалы вагондармен, кемелермен, ұшақтармен, станоктармен байланысты. Мысалы, кеменің бағытын, ұшақтың биіктігін, қозғалтқыш жылдамдығын, тоңазытқыштағы немесе пештің температурасын ұстау керек. Егер бұл тапсырмалар адамның қатысуынсыз шешілсе, онда оларды автоматты басқару туралы айтылады. Басқару теориясы «қалай басқару керек?» сұрағына жауап беруге тырысады. XIX ғасырға дейін ешқандай басқару ғылымы болмады, бірақ алғашқы автоматтандырылған басқару жүйесі (мысалы, жел диірмені желге қарай бұрылуды«үйретілінген») болды. Басқару теориясын дамыту өнеркәсіптік революция кезеңінде басталды. Алдымен ғылымдағы бұл бағытта механиктер реттеу мәселелерін шешуге бағытталған, яғни жылдамдықтың, температураның, техникалық құрылғылардың ,мысалы, бу қозғалтқыштарындағы қысымды сақтау. Осыдан бастап «автоматты реттеу теориясы» деген түсінік қолданыла басталды. Кейінірек басқару принциптері тек технологияда ғана емес, сонымен қатар биология, экономика, әлеуметтік ғылымдарда да қолданылды. Кибернетика ғылымы кез-келген табиғат жүйесінде бақылау және ақпаратты өңдеу үдерістерін зерттейді. Оның бір бөлімі, негізінен техникалық жүйелермен байланысты-автоматты басқару теориясы деп аталынады. Классикалық реттеу мәселелерінен басқа, ол сондай-ақ басқару заңдарын оңтайландыруға, бейімделуге (адаптациялауға) қатысты. Кейде «автоматты басқару теориясы» және «автоматты реттеу теориясы» синонимдер ретінде пайдаланылады. Мысалы, заманауи шетелдік әдебиетте тек бір термин – control theory ( бақылау теориясы) қолданылады. жүктеу/скачать 180,33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|