Үлкен Террор туралы Қазақ жазушыларына жарияланған амнистия
жүктеу/скачать 53,4 Kb.
|
Үлкен Террор
|
Жоспар Үлкен Террор туралы Қазақ жазушыларына жарияланған амнистия Атылғандар тізімі Үлкен террор-1937 жылдың 30 шілдесінде басталып, 1938 жылдың соңғы айына дейін үздіксіз жалғасқан 17 айдың ішінде жүзінде жүргізілген сталиндік жазалау саясаты Үлкен Терррор кезінде жаппай жазалау саясаты жүргізіліп, «күмәнді» азаматтарға РСФР Қылмыстық кодексінің 58-бабының 1-ден 11 ші тармақтары бойынша айып тағылып,ату жазасына кесілді.Демограф М.Тәтімовтың дерегі бойынша осы уақытта 66 мың адам жапа шегіп,22 мың азамат атылып,44 мыңы түрмеге қамалды. Кеңес мемлекеті әбден орныққан соң азамат соғысында қарсы шыққан қарсыластарына амнистия жариялағаны белгілі. «Халық жаулары», «ұлтшылдар», «исламшылдар», «түркішілдер», «Англияның» немесе «Жапонияның шпиондары» деп айыпталған ата-апаларымыздың бәрі де ұлттың сүт бетіне шығатын қаймақтары еді. «Тазарту» жүргізу туралы бұйрықты Сталин 1937 жылдың ақпан-наурыз айларында болған ОК пленумында сөйлеген «Троцкийшілер және басқа да екіжүзділерді құрту бойынша партиялық жұмыстардың жетіспеушіліктері» атты баяндамасында берген. Осындағы сөздерінде ол «түп орнымен құрту», «көздерін жою» деген сөздерді нақты атайды. Бұл негізінен, қызмет басында жүргендер мен көзі ашық, көңілі ояу, сауаттылар мен білімділерді, соның ішінде ақын-жазушылар мен өнер адамдарын құртуға бағытталды. Зиялы қауыммен қатар дін өкілдерін де түп орнымен құрту мақсат етілді. Осы пленумда сөйлеген 73 адамның 56-сы атылған. Ол ол ма, мұның алдында, 1934 жылы болған 17 съездің делегаттары және съезд сайлаған ОК-і құрамының 78 пайызының көзі жойылған. Осы күні көптеген ғалымдар Сталиннің «Үлкен террорды» жасау себебі неде деген сауалды өздеріне қойып, оның ғылыми негізін іздеп әлек. Мәселен, ресейлік бір топ ғалымдар бұл Сталиннің 1928 жылғы «таптық күресті үнемі күшейте беру керек» деген сөзін іске асырудан туған деп санайды. Тарихшы Ю.Жуков террордың себебін 1936 жылы қабылданған КСРО-ның Конституциясынан іздейді. Осы Конституцияға сәйкес 1937 жылдың желтоқсанында сайлау болатын, Сталин соның алдын алып, қарсыластарының өтіп кетуінен сақтанғандықтан жасады дейді. Бұл, әрине, ақылға сыймайтын дәлел. Өйткені 1937 жылы Сталин өзінің барлық ашық қарсыластарын құртып, тірілерін үнін шығара алмайтын халге жеткізген. Сайлауда тек өз кандидаттарын ғана өткізетін жеке дара билік иесі болатын. Сондықтан осылар қарсыласады-ау деген күдікпен осыншалық террор жасауға негіз жоқ еді. Осы науқанда КСРО бойынша алғанда екі жылдың әрбір тәулігінде орта есеппен 1200-1300 адамды атып отырған. [1] [2]
1.Солтүстік Қазақстан облысы - 650, 300, 950; 2.Оңтүстік Қазақстан облысы - 350, 600, 950; 3.Батыс Қазақстан облысы - 100, 200, 300; 4.Қостанай облысы - 150, 450, 600. Бұдан бөлек, тағы үш облыс көрсетілді. Ал Алматы облысында жоспар 200, 800, 1000 адам болған. Қазақстан БКП(б) ОК бірінші хатшысының бос орнына келген армян Левон Мирзоян жоғарыда көрсетілген лимитті көбейту жөнінде Сталиннің атына 3 қазанда, 14 қарашада, 1 және 14 желтоқсанда шифровка жазған. Бұл хатында Мирзоян: "Бірінші категория бойынша ату жазасына 2500 адам кесілді, бірақ Қазақстанда Кеңес өкіметіне қарсы шығушылар әлі де көп, сондықтан, Қазақстан үшін лимитті көбейтуіңізді сұраймын", - деген. Осындай хаттардан кейін 4 айда аяқталу керек болған репрессия 11 айға созылып, Қазақстанда 25000 астам адам ату жазасына кесіліп, 103 мыңнан астамы әр түрлі түзеу лагерлеріне жіберілді.Большевик көсемдерін мұндай қуғын-сүргінге жетелеген не нәрсе? Тарихшылар қазір мұның бірнеше нақты себебі бар екенін айтып отыр. Біріншіден, тұрғындардың бірқатар бөлігін мемлекет үшін тегін жұмыс күшіне айналдыру қажеттігі туды. Өйткені, елде атқарылуға тиісті жұмыстар өте көп еді де, олар үшін төленетін ақша жеткіліксіз болды. Екіншіден, бір адамның жеке билігін күшейте түсу үшін осындай қатыгез қадам жасалды. Жаңа идеология үшін жаппай табынатын адамдар керек-тін. Үшіншіден, тоталитарлық қоғамның қанаушылық қарымы мен ауқымын кеңейту бағыты назарда ұсталды. жүктеу/скачать 53,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|