Монография \ 3 «санат» а л м п и 1мп &5,O0 L
api6ip, казак елещ нщ силлабикалык сипатын T im i де езгерте алмайды. Бул — 6ip
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
| 6api6ip, казак елещ нщ силлабикалык сипатын T im i
де езгерте алмайды. Бул — 6ip. Екшшщен, сырт кезге буын емес екпшге иек арткан секшдешп, эр тармагын эр турл1 буыннан курайтын айшыктар бурын кез керш, кулак еспмеген нэрселер емес, казак поэзиясында баягыдан бар нэрсе. Демек, дэстурл1 нэрсе! Бул занды, ейткеш бул дэл осылай белгш 6ip дэстурд1 жалгамаган болса, жацалык ретшде орын тебе де алмас едь Мына шумактарга караныз: Будырайган ею шекел1 (9) Муздай улкен кебел!, (7) Айдаса крйдьщ кесем1, (8) Сей лесе, кызыл тшдщ шешеш (10) Устаса, кдшаганньщ улкен курыгы (12) Кдлайлаган касты орданьщ сырыгы... (12) (Крзтуган). Тогай, тогай, тогай су (7) Тогай кондым, емнбен. (7) , Толгамалы ала балта крлга алып, (12) Топ бастадым, еынбен. (7) (Доспамбет). Кек коякньщ кос кулагын тундырган, (11) Кегшдардщ жез кднатын сындырган, (11) Тегеурщщ болат тешрдщ (9) Тегеурив езщсщ. (7) (Шалгез). Таудан мунартып ушкан, тарланым, (10) Саган усынсам к°лым жетер ме? (10) Арызым айтсам втер ме? (8) Арыстаным кеп болды-ау, (7) C a F a H да менщ арманым! (8) (Махамбет). M iH e , осылардын; 6api тармак Menuiepi эр Typni болганмен, екп1нге емес, буынга непзделген; тоникалык 266 олендер емес, силлабикалык, елендер. Ойткеш бул елец- дердеп ыргакгы буыннан буынга аттап, кешш журген ай- нымалы екпш емес, буын-буындарды бунакка топтап, тэр- TinKe келйрш журген дауыс толкындарынын сокпа- сокдасы белгшеп тур. Муны айткднда, йз силлабикалык елецнщ буынга байла- нысты кейб1р ерекшелгктерше назар аударумен 6ipre, казак поэзиясын бурьш-сонды мазмунды пшнн жагынан гурлен- д1рген, байыткдн жацалыкгардыц 6api баягыдан бар достур- дщ занды жалгасы, баскэ жактан ауысьш келген емес, ез топырагынан есш-внген, жасанды емес, табиги кубылыс екенш антарткымыз келедь Бул жайды елец туралы келел1 зерттеушде профессор 3.Ахметов жан-жакгы далелдейда. Ол, мэселен, еленда шыгармадагы эр жолдыц буын саны 61рдей болып келмеуш силлабика зацынан шыгып, тоника тэрпбше тусу деп карамайды. Оган кереп — эр тармакгагы буын саны емес, сапасы: “ Кдзак поэзиясыныц тубегеши клд 1 р-кдсиетш — елец с езшщ ыргагын, пшйн уйлесш1 мен ундеетшн” 3.Ахметов эр тармакгагы узынды-кыскэлы буын мелшершен емес, сол “буындардыц жол шинде топтасу” табигатьшан 1здеЩц. Бул ете дурыс. Кдзак олендне айта калгандай тамаша реформа жасаган акын — Абай. Б.Кенжебаевтьщ аныкгауы бойынша, “Абай 17 елецнщ шумагын, уйкдсын жандша, езшше кдыстьфды”. BipaK ол езшщ осы реформасы аркылы казак еленщщ силлабикалык сипатъш езгертп ме? Жок, езгерткен жок, Кдзак еленщщ шумагын, уйкасын гана емес, буыньш да турлендаре тура, осыныц бэрш оныц табиги топырагьшан жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|