Н. А. Назарбаева народу Казахстана


Ақпараттық технология саласында келешек маманның инновациялық біліктілігі



Pdf көрінісі
бет13/93
Дата10.01.2017
өлшемі35,33 Mb.
#1563
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   93

Ақпараттық технология саласында келешек маманның инновациялық біліктілігі 

Түйіндеме.  Ақпараттық  технологиялар  саласынла  қазіргі  талаптар  негізінде  маманды  дайындау 

аспекттері қарастырылады. Ақпараттық профильді маманының кəсіби біліктілігінің модельдеуіне тұжырымдар 

алынды. 

Түйін сөздер: инновациялық біліктілік, ақпараттық технологиялар. 

 

Zamanova S.K. 



Innovative competence of the future specialists in the field of information technologies 

Summary. Considered the aspects of the training of specialists in the field of information technology on the 

basis of requirements of modern requirements. Conclusions obtained by modeling professional competence of experts 

profile information.  

Key words: the innovative expertise and information technology.  

 

 



УДК 378.1 

 

Исмагулова Р.С. 

Қ.И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті 

Алматы қ., Қазақстан Республиасы 

irauzya@mail.ru 

 

БІЛІМ, ҒЫЛЫМ ЖƏНЕ ӨНДІРІСТІ ҰШТАСТЫРУ – ЖОҒАРЫБІЛІМ БЕРУ  



САПАСЫН АРТТЫРУДЫҢ КЕПІЛІ 

 

Аннотация.  Білім,  ғылым  жəне  өндірісті  ұштастыру – бұл  білім,  ғылым  жəне  өндіріс  ұйымдарының 

өзара  байланысқандағы  мүмкіндіктерін  ортақ  пайдалану,мамандарды  дайындауда,  біліктіліктерін  арттыруда, 

сондай-ақ  ғылыми-зерттеу  жұмыстарын  жүргізуде,  ғылыми  жобаларды  өндіріске  енгізуде  бірлесіп  еңбек  ету. 

Мұндай ұштастыру процестері еңбек етудің əртүрлі бағыттарын жəне əртүрлі формаларын қамтиды. 



Түйін сөздер: білім, ғылым жəне өндірісті ұштастыру, білім, өндіріс, ғылым кешені, өндіріс тиімділігі. 

 

Елбасымыз  Нұрсұлтан  Назарбаев  өзінің  Қазақстан  халқына  арнаған  биылғы 2014 жылғы 

«Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауында «...барлық дамыған 

елдердің  сапалы  бірегей  білім  беру  жүйесі  бар.  Ұлттық  білім  берудің  барлық  буынының  сапасын 

жақсартуда  бізді  ауқымды  жұмыс  күтіп  тұр»  деген  еді [1].Елбасымыздың  көреген  саясаты - 

жастардың  болашағын  гүлдендіру,  біліммен  қаруландыру,  халықаралық  аренада  еркін  қарым-

қатынасқа түсе алатын, сұранысқа  ие мамандарды дайындау, білімді, жан-жақты дамыған,  жетілген 

жастарға  сенім  арту,  кез  келген  мемлекетпен  бəсекеге  сай  тұратын  жас  мемлекетіміздің  іргетасын 

берік қалау.  

Жоғары  білім  ордаларының  ғылыми-зерттеу  университеттеріне  айналу  үдерісі  іске  асырылу 

кезеңінде  болашақтың  иелеріне,  еліміздің  болашағын  жасайтын  жастар  үшін  білім  берудің  ең 

жаңашыл, ең сапалы үлгілерін қолданысқа ендіру қолға алынуда. Білім сапасын көтеру мақсатындағы 

бұл өзгерістер жастарға білім алумен қатар ғылыммен айналысуға, алған білімдерін өндірісте қолдана 

білуге  жағдай  жасайтын  бірден-бір  жол  болып  табылады.  Ізденіске,  жаңашылдыққа  тарту  жолында 

ғылымның  берер  үлесі  мол  болғандықтан,  жас  буынның  жаңа  идеяларын,  жаңашыл  көзқарастарын 

ғылыми түрде негіздей отырып, оны өндірісте пайдалану - еліміздің экономикасын көтеруде маңызды 

рөл  атқарады,  əрі  зор  ықпал  етеді.  Қазіргі  таңда  көптеген  өндіріс  орындарында  білімді  де,  білікті 

мамандар  тапшы.  Өндіріс  орындарының  экономикалық  бəсекелестік  кезеңде  өнімділіктері  мен 

тиімділіктері білімді жəне білікті мамандардың қолында. 


 

 

71



Халықаралық  аренада  бəсекеге  сай  мамандардың  өсіп-жетілуі  қазіргі  таңда  жастарға 

жасалынып  жатқан  мүмкіндіктер  мен  беріліп  жатқан  білімнің  сапасына  байланысты.  Сондықтан  да 

білім,  ғылым  жəне  өндірісті  ұштастырусапалы  білімді,  əрі  білікті  маман  дайындаудың  негізгі 

қайнаркөзі болып табылады.  

Білім, ғылым жəне өндірісті ұштастыру – бұл білім, ғылым  жəне өндіріс ұйымдарының өзара 

байланысқандағы  мүмкіндіктерін  ортақ  пайдалану,  мамандарды  дайындауда,  біліктіліктерін 

арттыруда, сондай-ақ ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуде, ғылыми жобаларды өндіріске енгізуде 

бірлесіп  еңбек  ету.  Мұндай  ұштастыру  процестері  еңбек  етудің  əртүрлі  бағыттарын  жəне  əртүрлі 

формаларын қамтиды. 

Жалпы білім, ғылым жəне өндірісті ұштастыруды іске асырудың көптеген түрлері бар [2,3]:оқу-

ғылым  өндірістік  кешендер;филиалдар  жəне  базалық  кафедралар;ғылыми  оқу  жəне  инженерлік 

орталықтар;білім  алушыларды  жекелей  мақсатты  түрде  дайындау  жүйесі;технопарктер;білім 

алушылар мен мамандардың творчестволық ұжымдары. 

Əр  түрлі  жағдайларда  жəне  нақтылы  бір  білім  беру  мекемелерінде  ұштастырудың  бұл 

түрлерінің  əрқайсысыныңөзіндік  бір  ерекшеліктері  болады.  Бүгінде  жоғары  оқу  орындарының 

түлектеріне  қойылатын  талаптар  заманға  сай  өзгеруде.  Кəсіптік  біліктіліктер  мамандардың  ғылыми 

білім  деңгейіне  жəне  заман  талабына  сай  бəсекелестікке  қабілеттілігіне,  білім  деңгейін  үнемі 

көтеруіне жəне сол алған білімдерін өндірісте қолдана білу деңгейіне қарай анықталады. Қоғамның 

тез  əлемеуттік-саяси  жəне  экономикалық  өзгеру  кезеңінде  өндірістің  тиімділігін  арттыруды  тездету 

үшін  білікті  жəне  сапалы  білімді  мамандардың  қажеттілігі  өзекті  мəселенің  бірі  болып  отыр. 

Өндірістерді білікті жəне сапалы білімді мамандармен қамтамасыз  етуде мамандарды дайындаудың 

ең  негізгі  қайнар  көзі  жоғары  оқу  орындары  болып  табылады. Жоғары  оқу  орындары  мен  өндірісті 

байланыстырушы  ең  негізгі  буын  –оқу  кезеңінде  өтетін  кəсіптік  жəне  өндірістік  тəжірибе.  Білім, 

ғылым  жəне  өндірісті  ұштастырудың  түрі  болып  саналатын  білім-ғылым-өндірістік  кешендердің 

деңгейі  техникалық  жоғары  оқу  орындарының  білім  алушыларының  өтетін  өндірістік 

тəжірибелерінің деңгейін көрсетеді. 

Өндірістердегі жəне ғылыми мекемелердегі бөлімшелер мен базалық кафедралар білім, ғылым 

жəне  өндірісті  ұштастырудың  жоғарғы  сатысы  болып  табылады.  Бөлімшелер  мен  кафедралар 

өндірістің ғылыми-зерттеу базалары мен зертханаларын оқу үрдісінде тиімді пайдалануға мүмкіндік 

жасайды.  Мұндай  зертханалар  жоғары  оқу  орындарында  болмауы  мүмкін.  Білім  алушыларды  жаңа 

бағытта  дайындау  үшін  өндірістік  оқу  зертханалары  аса  қажет,  əрі  өндіріс  мамандары  мен  жоғары 

оқу  орындарының  оқытушыларын  ғылыми-зерттеу  жұмысын  жүргізу  барысында  бірігіп  еңбек 

етулеріне ықпал етеді.  

Іргелі  ғылыми-техникалық  мəселелерді  шешу  үшін  өндіріске  ғылыми  ұсыныстырды  енгізуді 

тездету  үшін,  зерттеу  тақырыбына  сай  мақсатты  түрдегі  ғылыми  инженер  мамандарды  дайындау 

үшін  ғылыми  оқу  орталықтары  құрылады.  Ал  инженерлік  орталықтар  жаңа  техникалар  мен 

технологияларды  жасап,  оларды  өндіріске  енгізу  мəселелерін  шешу  үшінқұрылады.  Мұндай 

орталықтардың  құрамына  конструкторлық  бюролар,  ғылыми-зерттеу  институттары  мен  жоғары  оқу 

орындары кіреді. Сондай-ақ жоғары оқу орындарының ішіндегі оқытушылар мен білім алушылардың 

творчестволық  ұжымы  білім,  ғылым  жəне  өндірісті  ұштастырудың  ішкі  түріне  жатады.  Білім 

алушыларды ғылым  жолына тартуда білікті оқытушылардың басшылық  етуі болашақ мамандардың 

сапалы білім алуларына, қабілеттерін дамытуларына барынша оң əсер етеді. 

Білім  алушыларды  жекелей  мақсатты  түрде  дайындау  жүйесі  білім  алушылардың  жеке 

қабілеттеріне,  икемділіктеріне  қарай  арнайы  маман  дайындауға  бағытталған.  Бұл  жоғары  оқу  орны 

мен өндірістің арасындағы келісім-шарт бойынша іске асырылады. 

Білім,  ғылым  жəне  өндірісті  ұштастырудың  ең  озық  түрінің  бірі – бизнес-инкубатор  жəне 

ғылыми-технологиялық  парктер  (технопарктер).  Экономикасы  дамыған  елдерде  алдыңғы  қатарлы 

жоғары  оқу  орындары  ғылыми-өндірістік  құрылымын  инновациялық  бизнес-инкубатор  жəне 

ғылыми-технологиялық  парктер  негізінде  құрған.Сонымен қатар, зерттеу орталықтарының  ғылыми-

техникалық  мүмкіндіктерін  барынша  тиімді  пайдалануға  бағытталған  аймақтық  ғылыми-өндірістік 

кешендер жасалынған. Мұндай кешендерде ірі кəсіпорындардың ғылыми-зерттеу бөлімдері, ғылыми 

зертханалары,  жоғары  оқу  орындарының  ғылыми-өндірістік  инновациялық  жəне  ақпараттық 

орталықтары 

орналастырылған. 

Ғылыми-өндірістік 

кешендерде 

ұжымдық 

байланыстар, 

келісімшарттар,  өзара  тəжірибелік  алмасулар  іске  асырылады.  Білім-ғылым-өндіріс  кешендерінің 

пайда болуы жоғары оқу орны деңгейіндегі ғылыми жобаларды өндіріске ендірумен ғана шектелмей, 

сапалы  деңгейдегі  мамандарды дайындауға  да  мүмкіндік  береді. Бұл  кешендер  білім-ғылым-өндіріс 

бағытына  бет  бұрудың  ең  тиімді  мүмкіндіктері  жəне  білім,  ғылым  мен  өндірісті  интеграциялауды 



 

 

72



ұйымдастыру  мəселелерін  шешудің  барынша  тиімді  жолы  болып  табылады.Мұндай  кешендер 

өзіміздің  ұлттық  жоғары  оқу  орындарымызда  құрылып,  қолдау  табуда.  Білім  алушы  жастарға  оң 

ықпалын  беруде.  Қазіргі  таңда  өз  жастарымыз  да  техникалық  ғылым  жолына  көптеп  бет  бұруда. 

Біздің  білім  алушыларымыз  өндіріспен  тікелей  байланыс  жасап,  өндірістік  тəжірибелерден  өтуде. 

Көптеген түлектеріміз сол өндіріс орындарында қалып, еңбек етуде. 

Қорыта келе, білім, ғылым жəне өндірісті ұштастырудың озық түрлерін жастарға білім беруде 

пайдаланудың тиімділігі аса зор екені көрінеді. Жас мамандардың өндіріс орындарына бейімделуіне, 

заманның  өзгеру  ықпалына  қарай  икемделе  білуіне,  өздерін-өздері  бəсекелестікке  төтеп  беруге 

дайындай  білуге  жол  ашады.  Бұл  озық  үрдістің  одан  ары  дамуы  үшін  əдістемелік  негіздерін, 

үлгілерін,  білім,  ғылым  жəне  өндірісті  ұштастырудың  түрлерінің  лайықты  сипаттамаларын  жасау 

қажет.  

 

ƏДЕБИЕТТЕР 



1.

 

Послание Президента Республики Казахстан Н.Назарбаева народу Казахстана. 17 января 2014 г. 



2.

 

Заварзин  В.И.  Подготовка  инженеров - оптиков  на  отраслевом  факультете // Вестник  МГТУ.  Сер. 



Приборостроение. 2000. № З.С. 124-127. 

3.

 



Заварзин  В.И.,  Гоев  А.И.Интеграция  образования,  науки  и  производства.  Российское 

предпринимательство № 4 (16). 2001.С. 48-56. 

 

REFERENCES 



1.

 

Message from the President of the Republic of Kazakhstan NursultanNazarbayev to the people of 



Kazakhstan. January 17, 2014  

2.

 



Zavarzin VI Training of Engineers - opticians at sectoral faculty // Herald Bauman. Ser. Instrument. 2000. № 

ZS 124-127.  

3.

 

Zavarzin VI, Goev AI Integration of education, science and industry. Russian Entrepreneurship number 4 



(16). 2001, pp 48-56. 

 

Исмагулова Р.С. 



Интегрирование образования, науки и производства – гарантия качественного образования 

Резюме. Интегрирование образования, науки и производства – это взаимоотношение образования, науки 

и  производства  во  взаимных  целях,  в  подготовке  кадров,  повышении  квалификации.  Совместное  проведение 

научно-исследовательских работ, внедрять научные результаты в производство. 

Ключевые слова: образование, наука ипроизводство, интеграция, качество образования, эффективность 

призводства. 

 

IsmagulovaR.S. 



Integration of education, science and production - to guarantee quality education 

Summary. Integration of education, science and industry - is the relationship of education, science and industry 

for mutual purposes, training, professional development. Joint conduct of scientific research, to introduce research 

results into production.  

Key words: education, science and manufacture, integration, quality of education, the efficiency of production. 

 

 



ƏОЖ. 378.147  

 

Итемирова А.С., Төлеу П.Ə  

Қ.И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық  университеті 

Алматы қ., Қазақстан Республикасы  

 

МАМАНДЫҚҚА ҚАТЫСТЫ МƏТІНДІ МЕҢГЕРТУДІҢ  МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ 

 

Түйіндеме. Бүгінгі таңда студенттер алатын ақпарат жан-жақты дамыған. Атап айтсақ, интернет желісі 

мен электронды поштаның өсуі, күнделікті тұрмыста қолданысқа енуі, студенттердің ойлау жүйесінің артуына, 

ақпараттарды  мол  қабылдауына  өз  əсерін  тигізіп  отыр.  Сондықтан  оқытушы  студенттермен  тығыз  қатынас 

орната  отырып,  шығармашылық  байланыста  болуы  керек.  Соңғы  жылдары  жоғары  оқу  орнында  қазақ  тілін 

мамандыққа сəйкес оқыту тілдің қолданыс аясын кеңейте түсті.  

Орыс  тілді  аудиторияда  студенттерді  қазақша  сөйлеуге  үйрету  ең  негізгі  өзекті  мəселеміз  болып 

табылады. 

Оқу  үрдісін  ұйымдастырудың  негізгі  жəне  басты  формасы – сабақ  екендігі  мəлім.  Мемлекеттік  тілді 

студенттерге үйретудің басты жолы қазақ тілі сабағын дұрыс ұтымды ұйымдастыру болып табылады. 

 


 

 

73



Қазақ  тілін  оқытуды  басқа  ұлт  өкілдерінің,  əсіресе,  студенттер  қауымының  ауызша  тілімен  қатар, 

мамандығына  байланысты  бағытталған  лексиканы  жазылым  əрекеті  арқылы  меңгертудің  орны  ерекше. 

Оқытушының  басты  міндеті-болашақ  маман  иелерінің  сөздік  қорын  мамандыққа  байланысты  лексикамен 

молайту, жазбаша тілдік қатынасты жүзеге асыру болып табылады.  



Түйін сөздер: мəтін, əдістеме, кəсібі, сөздік қор, мағлүмат, щқу үрдісі, ұтымды ұйымдастыру 

 

Бүгінгі заман талабына сай нарықтық экономика өркендеп отырған кезеңде студенттердің, яғни 



болашақ мамандардың ой-өрісінің жан-жақты бай болуы, тілді меңгеруде «қазақ тілі-қазақ халқының 

ана тілі» екендігін сезіне отырып, еліміздің экономикасын, мəдениетін дамытқан асыл мұра ретінде 

тани білуі қажет.  

Кез-келген  жағдайларда  қоғам  үшін  өте  пайдалы  іс  істеу  үшін  болашақ  маман  өз 

мамандығынан  бұрын,  адам  бола  білу  мамандығын  игеріп,  қазақ  халқының  тілін,  тарихын, 

мəдениетін бойына сіңіріп, оны жалғастырушы болып халыққа танылуы тиіс.  

Осы орайда студенттерге қазақ тілін оқыту – ең маңызды іс. Қазақ тілін оқыту процесінде тіл 

дамыту  жұмыстарын  жүзеге  асыра  білуі,  ойын  ашық  айтуы,  үйреніп  отырған  тілдің  өзіне  тəн 

дыбыстарын  дұрыс  айтып,  сөзді,  буынды  мəнерлеп  оқи  алатын  болуы  негізгі  талаптар  болып 

табылады.  

Оқытушы  өзіне  қажет  ғылыми-əдістемелік  шеберлікті  меңгеруі  тиіс.  Студенттің  психикалық 

қабілетін,  іскерлігін  ұтымды  жетілдіріп,  сабақты  нақты  дерекке  сүйене  отырып  тартымды  өткізсе, 

сөзсіз  мақсатына  жетеді.  Оқытушының  еңбегінің  жемісті  болуы  оның  біліктілігіне,  əдістемелік 

шеберлігіне  байланысты.  Оқытушы  өз  ісін  зерттеп  жаңашыл  əдіс-тəсілдермен  студенттердің  білім 

сапасын арттыруы керек.  

Күнделікті  сабақта  осы  міндеттерді  басшылыққа  алып,  студенттердің  сөздік  қорын  байытуға 

көңіл бөліп, сөйлем құрата білуге, байланыстырып сөйлеуге жаттықтырып жəне оның элементтерін, 

көрнекті  жəне  техникалық  құралдарды  пайдалануға  баса  мəн  бергені  тиімді.  Белгілі  бір  ғылым 

саласынан  толық  мағұлмат  алу  үшін,  терминдерді  игеру,  болашақ  маман-өз  ана  тілімен  қатар, 

мамандыққа  байланысты  сөздерді  үйреніп,  сөздік  қорын  байытуы  керек.  Оны  келешекте  қызмет 

барысында  қолдануы  олардың  білімді  де  іскер,  жан-жақты,  өз  мамандығын  жетік  меңгерген  терең 

білімді маман болуына аса қажет.  

Қазақ  тілін  орыс  тілді  студенттерге  оқыту  олардың  біліктілігі  мен  білімділігін,  ойлау 

мүмкіндігін жетілдіру мақсатына бағытталады. 

Мамандықтың қай саласы болмасын қоғамдағы қызметін тіл арқылы ғана жүзеге асыра алады. 

Тілді студенттердің болашақ мамандығымен байланыстырып оқыту тілді үйренуге деген ұмтылысты 

арттырудың маңызды тəсілі. 

Мамандыққа  қатысты  мəтіндерді  меңгергенде  студенттер  сөз  жүйесін  түсінеді,  əрі  сөздің 

орынды  қолданылуы  арқылы  ойды  толық  жəне  дəл  жеткізуге  қалыптасады.  Сонымен  қатар  өз 

мамандығына  байланысты  қызмет  ететін  сан  алуан  мағыналы  сөздерді  жете  түсініп,  талдап,  таңдап 

қолдана білуге үйренеді. Сол арқылы мамандығына қажетті терминдерді меңгеріп, оларды күнделікті 

қатынас құралы ретінде қолданудың қажеттілігін біледі. 

Мамандыққа  қатысты  мəтіндер  мазмұнын  нақты  дұрыс  түсінуін  қамтамасыз  етуге  арналған 

жұмыстың  түрлерін  белгілеу  қажет.  Мəтінмен  жұмыс  арқылы, оның  мазмұнын  ғана  емес, мəтіндегі 

тілдік құралдардың қолданысын есте сақтау, ойын, тілін дамыту жұмыстары да басты назарда болуы 

тиіс.  Мəтінді  оқытуда,  оның  мазмұнын  студент  нақты  түсіну  үшін  тақырыптың  ішкі  бөліктеріне 

студент көңілін аударуымыз қажет. Ол үшін мəтіндегі ішкі əр бөліміне жеке тақырып қойғызып, əр 

бөлікке сұрақтар қойып, оған жауап бергізу арқылы тірек сөздерді тапқызу жұмыстарын жүргіземіз. 

Мəтінде  тілдің  барлық  деңгейіне  қатысты  тілдік  тұлғалардың  бəрі  орын  алады.  Сондықтан 

мəтін арқылы тілдің грамматикасын оқытуға болады. Ал түрлі деңгейдегі тілдік тұлғалардың бəрінің 

түйісетін орны–мəтін. Сол себепті ол тіл оқытудағы басты тұлға болып саналады. 

Мəтін  арқылы  тілдік  қатынастың  барлық  түрі  үйретіледі.  Ол  мəтінді  оқыту  əрекетімен  бірге, 

мəтін  бойынша  əңгімелеу  арқылы  сөйлеу  əрекетіне,  мəтін  бойынша  сұрақ-жауап  арқылы  тілдесім 

əрекетіне, мəтін бойынша мазмұндама жазғызу арқылы жазу əрекетіне, мəтінді оқумен бірге тыңдау 

əрекетіне, мəтін туралы ойын жеткізе айту əрекетіне үйретіледі. 

Қазақ  тілін  оқытуда  мамандыққа  байланысты  мəтіндерді  меңгерту  маңызды.  Оның  мынадай 

себептері бар: 

–студентті мамандыққа байланысты мəтіндер қызықтырады; 

–мамандыққа қатысты қазақша терминдермен танысады, сол арқылы сөздік қорын байытады; 

–мамандыққа байланысты меңгерген сөздік қор қай салада болмасын қажет; 



 

 

74



–мамандыққа байланысты мəтін студентке мамандық жөнінен қосымша мағұлматтар береді; 

Мамандық бойынша берілетін мəтінге қойылатын талаптар мынадай: 

–мəтіндер аяқталған ойды білдіретін біртұтас мазмұнды болуы керек; 

–мəтін мазмұны студент шамасына лайықты, түсінікті болуы тиіс; 

–мəтінде мамандыққа байланысты сөздер болуы керек; 

–мəтін мазмұны студентті қызықтыратын тартымды, пайдалы мағұлматқа құрылуы тиіс; 

–мəтін тілі əдеби тіл нормасына сай болуы тиіс; 

–мəтін көлемі бір беттен аспағаны дұрыс; 

Жоғарыда  аталған  талаптарды  ескергенде  тіл  үйренушілердің  сөйлеу  тілін  қалыптастыруда 

мəтіндердің  орны  ерекше  болып  табылады.  Сөз  адамдардың  өзара  қарым-қатынас  жасауының  аса 

маңызды құралы. 

Қазақ  тілін  оқытуда  студенттерге  сөздің  мағынасын  жете  түсіндіру  өте  қажет.  Орыс  тілді 

студенттерге қазақша  сөйлеуге үйрету үшін  оларға  қазақ  тілінің белгілі  бір  шамадағы  сөздік  қорын 

меңгертіп,  сөздерді  дұрыс  айтуға,  сауатты  жазуға,  ауызекі  тілде  дұрыс  қолдануға  дағдыландыру 

керек. 

Студент мамандығына қатысты мəтінді меңгеруде техника тілін қазақша түсінуі керек. Ол үшін 



студенттің  сөздік  қоры  болуы  тиіс.  Олардың  өз  ойын  біреуге  жеткізе  білуі  тілді  оқытудағы  негізгі 

жұмыстардың  бірі.  Сабақ  барысында  мамандыққа  қатысты  мəтінмен  бірге  грамматика  да  қатар 

жүреді.  Тіл  үйренушілердің  қазақша  сөйлеу  тілін  мамандықтарына  сəйкес  жетілдіру  мақсатында 

лексика  басым  бағытта  меңгертіледі.  Студенттерді  мамандықтарына  бағыттап  оқыту – болашақ 

мамандардың қазақ тілін сауатты біліп шығуы үшін ұтымды тəсіл болып табылады. 

Мамандыққа қатысты тілді меңгертуде əдістемелік оқу құралдарының да басты орын алатыны 

белгілі. Онда мамандыққа бағыттап оқытудың жүйесі мен мақсаты белгіленіп, міндеті айқындалады. 

Өмір талабына сай мұндай əдістемелік оқу құралдарын мақсатқа сай толықтырып, жетілдіріп отырған 

дұрыс.  Сондай-ақ  тіл  үйренушілердің  талап-тілегі  ескеріліп,  оқытушы  өз  тарапынан  тəжірибесін 

байытып отырады. Бұл тілді үйретудің мақсатына жетудегі басты көмекші құрал болып табылады. 

Мамандығына  байланысты  орыс  тіліндегі  ғылыми  мəтінді  қазақшаға  аудару  жұмысы  тілді 

оқытуда  үлкен  қызмет  атқарады.  Жұмыстың  бұл  түрі  студенттің  қазақ  тілінен  алған  білімін 

тəжірибеде қолдануға жаттықтырады. Бұл өздік жұмыс. Студент мəтінді аударуды өзінше жасайды, 

оған  бұл  істе  сөздік  қана  көмектеседі.  Сөздік  арқылы  студент  өзіне  таныс  емес  сөздің  қазақша 

аудармасын  іздейді.  Мəтіндердегі  сөйлемдерді  қазақшаға  аударуда  студент  өздері  білетін  сөйлем 

модельдеріне сүйенеді. Сөйлем түрлерінің үлгілері студенттерге үйретілген жəне ол үлгілер бойынша 

сөйлем құрау дағдысы да бірсыпыра қалыптастырылған. 

Орыс  тіліндегі  мамандыққа  байланысты  ғылыми  мəтіндерді  қазақ  тіліне  аудару – студентті 

қазақша сөйлеуге апаратын жолдың бірі. 

Сонымен  бірге  орыс  тіліндегі  мəтінді  қазақ  тіліне  аударуы  студенттің  қазақша  сауатты  жазу 

дағдысын қалыптастырады. Ол жұмыстардың бəрі қазақша сөйлеуге жаттықтырады, қазақша сөйлеу 

дағдысын  қалыптастырады.  Оқытушы  студенттің  дұрыс  айтпаған  сөздерінің  дұрыс  айтылуын 

көрсетіп,  сөздерді,  сөйлемді  дұрыс  құрауға  жаттықтырады.  Сондықтан  мəтінді  баяндаудың, 

əңгімелеудің бұл реттегі пайдасы да зор. 

Сонымен  қатар,  қазақ  тілі  сабағында  өзі  оқитын  оқу  орнының  тарихына  арналған  жəне 

мамандығына  қатысты  мəтіндермен  жұмыс  жасап,  болашақ  мамандығына  құрметпен  қарауға 

тəрбиелеу ісі басты мақсаттарымыздың бірі. 

Қорыта  айтсақ,  мамандыққа  байланысты  мəтіндер  студентке  мамандық  туралы  қосымша 

мағлұмат  берумен  бірге,  студенттің  тілін  дамытып,  сөздік  қорын  байытады  да,  белсенді  сөздік 

қорына айналады.  

 

Итемирова А.С., Толеу П.А. 



Тескты о важности усвоение специальности 

Резюме.  В  статье  рассматриваются  тексты  о  важности  усвоения  специальности.  Главной  и  важной 

проблемой в русскоязычных аудиториях является обучение студентов  развитие речи на казахском языке.  

Главная  цель  обучения  специалиста–  пополнять  свой  профессиональной  запас  слов  на  казахском  языке. 

Открываются возможности в самостоятельном обучении. Лексические темы выбираются на основе грамматического 

материала отдельной специальности преподаватель ознакомляет с творчеством влиятельных ученых.  

Ключевые  слова:  текст,  методика,  профессиональный,  словарный  запас,  сведение,  учебный  процесс, 

организовать. 



 

 


 

 

75



Itemirova A.S., Toleu P.A. 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   93




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет