Орындаған: Иемберді Инабат Мақала Қашықтықтан оқыту заман талабы ма?

1. 
   Кіріспе
   
2. 
   Негізгі бөлім
   

• 
  Қашықтықтан оқытудың артықшылықтары
  
• 
  Қашықтықтан оқытудың кемшіліктері
  

3. 
   Қорытынды
   

Қазіргі уақытта Қазақстанда білім жүйесінде жаңа ақпараттық технологиялар кеңінен қолданыла бастады. Ақпараттық технологияларды және компьютерлік желі арқылы жаңа білім әдістерін пайдалану кеңейтіліп келеді. Жаңа ақпараттық технологияларды білім жүйесінде қолданудың ең маңызды факторы негізгі қозғаушы күші — адам. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру жүйесі оқытушылар мен студенттер арасында, өзара студенттер арасында жұмысқа қатысты кез келген форматтағы файлдармен алмасуды қолдайды. Moodle жүйесінде сабақ дайындау және өткізуде оқытушы құрамына глоссарий, ресурс, әр түрлі тапсырмалар, форум, wiki, сабақ, тест, webinar, аудиодәрістер және т.б. курс элементтерінің жиынтығын пайдаланады.

Қазіргі заманда білім жүйесінің заман талабына, уақыттың сұранысына қарай ғарыштап дамуы, әрбір педагогтан сабақты ғылыми жобада жасауын талап етеді. Сабақты ғылыми жобада жасай білген мұғалім оқушы жүрегіне жол тауып, оның сабаққа деген қызығушылығын арттырып, мұғалім мен оқушы арасында түсінушілік пайда болады. Мұғалімнің коммуникативті дамуы: оқушыларды тыңдау, олардың көзқарасын түсіне білу, сын жасай білу, әңгіме, ұйымдастыра білу керек. Әрбір мұғалімнің бойында шартты рефлекциялық қасиеттер қалыптасуы керек: балаларды оқытуды өзінің тәсілін жұмысында қолданып, қиын жағдайларда шешімін тауып, шыға білу керек. Қашықтан оқыту курсы осыған бағытталған. Бірақ бұл оқу бағыты барлық жерде және әрдайым шешім бола алмайды. Оның басты себебі еліміздегі техникалық және әлеуметтік жағдайдың әр түрлі болуы.

Даму үстіндегі мемлекет болғандықтан бұл проблема әрдайым басты назарда болып отыр.Қашықтан оқыту біздің елімізде кең таралуы жайлы айту әлі ертерек, толыққанды қашықтан оқыту туралы айту үшін оқу орындарында және оқушының үйінде де жақсы техникалық және программалық құралдар болуы тиіс. Оның үстіне байланыстың сапасы жоғары болуы тиіс, бізде ол жағы әлі әлсіздеу. Білім Министрлігінің тарапынан қашықтан оқыту формасының әрекетіне қатысуында жетіспеушілік бар. Аз уақыт ішінде, яғни 2 ай көлемінде болған қашықтан оқыту әдісі өзінің нәтижелерін беруде:

• 
  техниканың жетіспеушілігі;
  
• 
  интернет желісінің дұрыс жұмыс жасамауы;
  
• 
  байланыс аппараттарының сапасыздығы;
  
• 
  тым көп ақпарат;
  

• 
  Мұғалімдердің, ата-аналардың және оқушылардың пікірлері бойынша материалды оқытудың осындай түрінде өзіндік білім алудың үлкен рөл атқаратынын көрсетеді. Яғни, мұғалімдердің қадағалауынсыз, уақыт бойынша ешқандай бақылау және шектеу жоқ. Бір жағынан, бұл артықшылық - уақытты тиімді пайдалануды, материалды жақсы меңгеруді үйренуге болады. Сонымен қатар, кейбіреулердің ешкімнің қадағалауынсыз тез, оңай үйреніп алатындығы да бар. Ол оқушыларды "өзегі бар" деп айтуға болады. Екінші жағынан қашықтықтан оқыту жинақтылықты, ұйымдастыруды талап етеді.
  
• 
  Қазірдің өзінде аталған артықшылықтарды бөліп алуға болады, яғни оқушылар қашықтықта оқу барысында сабақтан қалуды немесе басқа да себептермен қалдырмауға мүмкіндік береді емеспе. Мысалы, егер оқушы ауырып қалған кезде. Тек компьютерді қосса болды, виртуалды конференцияға қосылады және сабаққа қатыса алады және бұл денсаулыққа зиянсыз. Сонда сабаққа қатыспау болмайды. Иә, интернетпен, кейде әртүрлі іркілістер орын алады, бірақ оларды тексеруге болады. Қашықтықтан оқыту тіпті ұзақ ауру кезінде немесе мектепке барудың мүмкін еместігі кезінде және басқа оқушылардан қалып қалмауға көмектеседі.
  
• 
  Тағы бір артықшылығы, әдетте көзге көріне бермейтін қиыншылық - бұл жайлы жағдайда оқыту. Көп жағдайда балалар мектепке барудан бас тартады. Олар өздерін ыңғайсыз, жайсыз сезінеді. Мұндай жағдайда оқыту мен сөйлеудің ешқандай да бір нәтижесі бола алмайды. Ал егер үйде болса сабақты жақсы қабылдар еді, ондай болса қашықтықтан оқыту - тамаша таңдау. Ол өздігінен білім алуға мүмкіндік беріп қана қоймай, әрдайым байланыста қалуға мүмкіндік береді, бірақ ешқандай ыңғайсыздық тудырмайды. Расында, кішкентай оқушылар үшін ата-аналар әлі де бұл жағдайда қадағалауы керек. Олар әлі шоғырлана алмайды және өздігінен білім алумен айналыса алмайды. Мүмкін, қашықтықтан оқыту орта және жоғары мектепке жақын. Өз қызметін саналы түрде бақылай алатын және не істеу керек екенін біледі. Егер мектептерде қашықтықтан білім беру жүйесі ұсақ-түйекке дейін ойластырылса (балаларды қалай бақылау, тестілеу жүргізу және т. б.), онда мұндай нысан жетістікке жетіп қоймай ең жоғары нәтижелер беретіні анық. Әйтпесе, қашықтықтан оқыту балаларды білім беру процесінен одан да алшақтатып жіберуі мүмкін.
  
• 
  Теледидар мен интернет -платформалардағы сабақтар өте үлкен көмек көрсетіп жатыр. Өте қарапайым, қолжетімді және ақпаратталған. Кері байланыс алу және беру оңай.
  
• 
  Білім алудың осындай түрінің ең басты артықшылығы-бұл ыңғайлылық. Қандай себептерге байланысты болмасын - уақыт пен іс-әрекет еркіндігі немесе уақытты үнемдеу болсын, үйрету және үйрену оңай және ыңғайлы. Әсіресе, мұғалімдер үшін бұл нұсқа ең қолайлы. Өз шаруаларымен айналыса отырып, сабақ кезінде қосымша жұмыс істеуге болады. Иә, қашықтықтан білім беру жүйесін соңына дейін пысықтау маңызды. Бірақ, мұндай тәсіл барлық оқушылар үшін де, мұғалімдер үшін де қолжетімді болады деген шындықты жоққа шығармайды!
  

Теңгерімсіз даму. Интернеттің көмегімен ғана аяқталатын қашықтықтан білім беру Қазақстанның кейбір ауылды аймақтарында қашықтықтан білім беруді дамытуда қалалық аймақтарына қарағанда басымдығы жоғары.Сондықтан, елге біріздендіру үшін тиісті саясатты қалыптастыру қиын, соның салдарынан қашықтықтан білім беру стандартталған емес. Сонымен қатар, жақында қашықтықтан білім берудің мәртебесі туралы сауалнамада есеп беру кезінде студенттердің біліктілігі жоқ екендігі анықталды, ал кейбір оқушылар онлайн-оқытудың шарттарын көрсетпеді, бұл синхронды емес оқыту мен оқуға, тіпті оқытуды тиімсіз ұйымдастыруға әкеледі.

Оқу-әдістемелік ресурстардың көшірмесі. Заманның даму қажеттіліктеріне сай болу үшін көптеген мектептерде оқыту жұмысына онлайн біліммен ұштастыра үлкен мән беріледі.Кейбір білікті мектептер желілік қашықтықтан білім беруді дамыта бастады, бірақ әр мектептің қашықтықтан білім беруді дамытуда көптеген проблемалары бар.Соның бірі Бір аспект - оқыту ресурстарының қайталануы. Оқытуды басқару жүйесін қоспағанда, көптеген мектептер қашықтықтан оқытуды жүзеге асырған кезде, әр курс жаңадан дамып келеді.Бұл тек үлкен қаражатты ғана емес, сонымен қатар көптеген адам күштерін қажет етеді. Қазіргі уақытта көптеген желілік қашықтықтан білім беру кәсіпорындармен бірлесіп құрылды.Кәсіпорындар қаражат пен технологияны қамтамасыз етеді, ал мектептер мұғалімнің күші мен мұғалімнің бақылауын қамтамасыз етеді.Мектептің бұл түрі негізінен маркетингтік мінез-құлық түрі болып табылады, пайда әкеледі және ауқымды жеңілдіктерге назар аударады. Бұл жағдайда пилоттық мектептер дербес жұмыс істейді және ынтымақтастық оңай емес, бұл оқыту ресурстарында қайталануларға әкелуі мүмкін.

Кәсіби таланттардың болмауы. Қашықтықтан білім беру моделінің дәстүрлі күндізгі білім беру моделінен айтарлықтай өзгешелігінің себебі, негізінен лектор мен оқушының уақыт пен кеңістікте синхрондалмағандығында. Осындай жаңа онлайн білім беру жүйесі кезінде дәстүрлі күндізгі педагогиканың артықшылықтарын қашықтан оқытуға қалай ауыстыру керек, бұл шешімін күткен мәселе. Қазіргі уақытта желілік технологияны жетік білетін және мұғалімнің қабілеті жоғары адамдар көп емес, сондықтан дәстүрлі білім беру режимінің желілік оқытуға өту эволюциясы алға басқан жоқ.

Оқытудың әртүрлілігі жетіспейді. Желілік технологияны жетік білетін және оқыту шеберлігі жақсы таланттарды оқытудың жетіспеушілігі желілік оқытудағы маңызды курстық бағдарламалардың сапасына жанама түрде әсер етеді, нәтижесінде желілік оқыту модельдерінің әртараптандырылуына жол берілмейді.Мұндай оқыту студенттердің кейінгі білім алуына кері әсерін тигізеді , Бұл студенттердің оқуға деген белсенді жұмылдыру қабілетін әлсіретеді, оқушылар оқыту мазмұнын терең түсінбейді, бұл оқыту сапасына тікелей әсер етеді.

Интернеттегі қашықтықтан білім беру өз кемшіліктерін жасырады. Қазіргі уақытта адамдар мультимедиялық желілік қашықтықтан білім беру туралы түсініктері жеткіліксіз, бірақ тек үстірт танымға ие, осы жаңа білім беру моделін соқыр түрде қабылдайды, ал қашықтықтан білім беру де қоғамның үздіксіз ілгерілеуін елемейді. Ақпараттық технологиялар мен электронды ақпараттық өнімдердің дамуы біздің жұмыс және оқу әдісімізді өзгертеді, жаңа модельдер ескілерін біртіндеп алмастырады. Ол бұл қашықтықтан білім беруге мән бермейді, сонымен қатар қоғамдық құбылыстарды оқытуды жаңартуға және дәстүрлі мектептердің тәжірибесін көшіруге біріктірмейді. Мысалы, оқулықтарға келетін болсақ, онлайн-оқу материалдарының оқулықтарының көпшілігінде дәстүрлі білім беру мектептеріндегі оқулықтар әлі күнге дейін қолданылады, ал кейбіреулері қажетсіз оқулықтар болып табылады. Интернеттегі білім әлі ескі мектептегі білім беруді көшіру және қою үшін мультимедияны қолданады және өзінің бірыңғай логикалық құрылымын таппаған сияқты. Ұзақ мерзімді перспективада онлайн-қашықтықтан білім берудің әлсіздігі тиімді түрде шешілмейді, ал онлайн-қашықтықтан білім беруді қолайсыз жағдайға қалдырады.

Онлайн-қашықтықтан білім беруде шынайы сезім жетіспейді. Қашықтықтан білім берудің объектілері өте кең және нақты оқыту тобы жоқ.Дәстүрлі оқытумен салыстырғанда қашықтықтан білім беруде контекстілік жетіспейді. Контекстілік деп аталатын бұл іс-шараны мағынасыз қалдыру үшін студенттермен біріктірілген нақты оқыту сахнасына негізделген оқыту әрекеттерін білдіреді. Бұл қазіргі кездегі қашықтықтан білім берудің үлкен кемшілігі болып табылады.Эмоциясыз бұл оқыту модулі өзгертіліп, тапсырмаларды қосымша эмоцияларсыз қайталап, механикаландырады. Қашықтан білім беру онлайн-қарым-қатынасқа қол жеткізе алатындығына қарамастан, оны әрқашан экраннан алшақтататыны және адамның эмоциясын анықтау қиын болатындығы шындық.Сондықтан адамды бақылап, түсіну ұзақ уақытты алады, өйткені біздің бетпе-бет келгеніміз суық Экранда біз оқушыны мұқият бақылап отыра алмаймыз.Бұл шектеумен оқытушының оқушы туралы әсері тек дөрекі болады.Осылайша, оқыту әдісін әр адамның айырмашылығына қарай құрастыруға және өзгертуге болмайды. Одан да маңызды, эмоцияның өзі білім берудің маңызды бөлігі болып табылады, оны онлайн-білім беруде қол жеткізу мүмкін емес немесе қиын.

Сонымен қатар, қашықтан оқытудың зиянды жақтары жетерлік бірақ бұл толықтай алып тастауға себеп емес! Зиянынан бөлек пайдасын да көре білген дұрыс сияқты. Әр істен жақсылық іздей білген жөн. Дәл осы оқиғаларға байланысты, яғни COVIT-19 вирусының таралуына байланысты қашықтан оқыту таптырмас әрі жалғыз шешім болды. Оқып жүрген студенттер, магистрант, оқушылар бәрі бос уақыттарын отбасымен өткізу мүмкіндігін алды. Сонымен қатар үйде отырып ақ тапсырмаларды орындап, дәріс берушімен байланысы алды. Бұл жетістіктердің бәрі ел экономикасының дамып келе жатқанын көрсетеді. Қиын қыстау уақытта ел қамын жасап, қол жетімді шешімдер қабылдағанына біз қуаныштымыз.

• 
  Жамал Манкеева (1950) - доктор филологических наук, профессор
  
• 
  Карлыгаш Нурмухаметова (1966) - кандидаттық филологический наук, ассоциированный профессор департамента филологии (руководитель департамента) Костанайского государственного педагогического университета им. У. Султангазина
  
• 
  Наталия Важева (1948) - кандидаттық педагогикалық шеберлік, ассоциацияланған профессор кафедрасы