Қан жасау және иммундық қорғау ағзаларының жіктелуі
Қызыл сүйек кемігі
Тимус
Лимфалық түйіндер
Көкбауыр
Лимфоидты тін
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Гемопоэз (haemopoesis) деп қанның дамуын айтады. Эмбрионалдық кезеңде өтіп, қанның тін ретінде дамуына әкелетін, эмбрионалдық
және
қалпына
қанның
келуі
гемопоэзді физиологиялық болып
табылатын, гемопоэзді постэмбрионалдық ажыратады.
Постэмбрионалдық гемопоэз қанның физиологиялық қалпына келу үдерісі (жасушалық жаңару), ол дифференцияланған жасушалардың физиологиялык бұзылуларының орнын басуды қамтамасыз ететін үдеріс болып табылады.
Миелопоэз түтікшелі сүйектердің эпифиздерінде және көптеген кеуекті сүйектердің қуыстарында орналасқан миелоидты тіндерде (textus myeloideus) жүреді. Бұл жерде қанның пішіндік элементтері: эритроциттер, гранулоциттер, моноциттер, қан табақшалары, лимфоциттердің ізашарлары дамиды.
Лимфопоэз лимфоидты тінде (textus lymphoideus) жүреді, оның тимуста, көкбауырда,
лимфа түйінінде орналасатын бірнеше түрлері болады. Оның
негізгі қызметі: Т- және В-лимфоциттердің және иммуноциттердің (плазмоциттердің және т.б.) түзілуін қамтамасыз ету болып табылады.
Қан жасау және иммундық қорғау ағзалары
Орталық қызыл жілік майы және тимус
Шеткері көкбауыр, лимфа түйіндері, бадамша, аппендикс,
лимфоидты тіндер
орталық ағзасы, онда бағанды
полипотентті
орналасады. қанның элементеріне
Бағанды барлығы бастама
гемопоэздің жасушалары жасушалар пішіндік
береді және
оның өзін-өзі жаңартуға қабылеті
болады.
Құрылысы бойынша осы жасушалар
кішкене лимфоциттерге ұқсайды және оларды иммуноцитохимиялық әдісі арқылы ажыратуға болады.
ТИМУС
Тимус (айырша, немесе зоб безі) − лимфоцитопоэздің және иммуногенездің орталық ағзасы. Сүйек кемігінің Т- лимфоциттер ізашарларынан тимуста Т- лимфоциттердің антигенге тәуелсіз дифференцировкасы жүреді. Т- лимфоциттер жасушалық иммунитеттің реакцияларын жүзеге асырады және гуморалды иммунитеттің реакцияларын реттеп отырады.
ЛИМФАЛЫҚ ТҮЙІНДЕР
Лимфалық түйіндер лимфа тамырлардың бойында орналасады, олар лимфоцитопоэздің және иммунологиялық қорғаныстың ағзалары. Олардың бойында
Т- және
В-лимфоциттердің
дифференцировкасы
антигенге
жүреді.
тәуелді Лимфа
түйіндерінде организмді бөгде
антигендерден қорғайтын жасушалық және гуморалдық иммунитеттің реакциялары жүзеге асырылады.
антигендерге
ол лимфа қан ағынына
қарсы
реакциялардың
ұйымдасуына
Көкбауыр гуморалды
және
түйіндерінде еніп кеткен қорғаныштық қатысады.
жасушалық
иммунитеттің қалыптасуында белсенді рөл атқарады. Онда Т- және В лимфоциттердің антигенге тәуелді дифференцировкасы жүреді.
Асқорыту түтігіндегі лимфоидті тінінде (бадамшалар, ішектің лимфоидті тіні) Т – және В – тәуелді аймақтары болады, және сондай-ақ олар гуморалды және жасушалық иммунитет реакцияларына қатысады.
ҚОРЫТЫНДЫ
Қан, лимфа және олар пайда болатын ағзалар, сондай-ақ қаннан дәнекер және эпителиалды тіндерге өткен қан жасушалары қан жүйесін қалыптастырады. Осы жүйе организмнің ішкі ортасы тұрақтылығының сүйемелдеуіне және генетикалық тұтастылықтың қорғауына қатысады.
Қан өндірілуі туралы қазіргі заманның түсініктері А.А.Максимовтың қан өндірілуінің унитарлы теориясына негізделінген, сол бойынша қанның барлық жасушаларының дамуы бағанды жасушадан басталады. Кейін оның қанның әртүрлі жасушаларына дифференциялануы жүзеге асады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
С.А.Ажаев. Гистология-1. 2 бөлімді оқулық. 2-бөлім: Жалпы гистология. – 2010.
Аяпова Ж.О. Цитология, эмбриология және гистология. Алматы, 2007.