Өркениеттер типологиясы
жүктеу/скачать 14,29 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Шпенглер
|
Өркениеттер типологиясы Өркениет: 1. жалпы философиялық мағынада: қоршаған ортамен алмасуды өзін-өзі реттеу арқылы оның тұрақтылығын және өзін-өзі дамыту қабілетін қамтамасыз ететін материя қозғалысының әлеуметтік формасы (ғарыштық құрылғы масштабындағы адамзат өркениеті); 2. тарихи-философиялық мағынада: тарихи процестің бірлігі және осы процесс барысындағы адамзаттың материалдық, техникалық және рухани жетістіктерінің жиынтығы (Жер тарихындағы адамзат өркениеті); 3. әлеуметтiктiң белгiлi бiр деңгейiне жетумен байланысты дүниежүзiлiк тарихи процестiң кезеңi (табиғаттан салыстырмалы дербестiкпен, қоғамдық сананың саралануымен өзiн-өзi реттеу және өндiру кезеңi); 4. уақыт пен кеңістікте локализацияланған қоғам. Өркениет типологиясы – адамзаттың мәдени-тарихи дамуының ең үлкен бөлінісінде қолданылатын әдістемелік ұғым, ол көптеген қоғамдарға тән ерекше белгілерді белгілеуге мүмкіндік береді. Типология төрт негізгі критерийге негізделген: 1) рухани өмірдің ортақ іргелі белгілері; 2) тарихи-саяси тағдырдың және экономикалық дамудың ортақтығы мен өзара тәуелділігі; 3) мәдениеттердің тоғысуы; 4) даму перспективалары бойынша ортақ мүдделер мен ортақ міндеттердің болуы. Осы критерийлер негізінде өркениеттің төрт негізгі түрін ажыратады: 1) табиғи қауымдастықтар; 2) өркениеттің шығыс типі; 3) Өркениеттің батыстық типі; 4) өркениеттің қазіргі түрі. Тойнби концепциясының орталығын анықтаушы белгілердің жиынтығымен сипатталатын жабық қоғам – өркениет ұғымы құрайды. Тойнбидің өркениеттерді жіктеу критерийлерінің шкаласы өте икемді, бірақ бұл критерийлердің екеуі тұрақты болып қалады – бұл біріншіден, дін және оның ұйымдасу формасы, екіншіден, аумақтық атрибут. Осы критерийлер бойынша Тойнби 21 өркениетті анықтайды. Олардың ішінде: египет, анд, қытай, миноан, шумер, майя, инд, эллин, батыс, православиелік христиан (Ресейде), қиыр шығыс (Корея мен Жапонияда), иран, араб, индус, мексикалық, юкатан және вавилондықтар. Шпенглер сегіз мәдениетті ажыратады: 1) Египет, 2) үнді, 3) вавилон, 4) қытай, 5) грек-рим, 6) византия-араб, 7) батыс еуропалық, 8) майя мәдениеті . С.Хантингтон мыналарды бөліп көрсетеді: африкалық, буддистік, батыстық, индуизмдік, исламдық, латынамерикалық, православиелік, син (қытайлық), жапондық өркениеттер. Данилевский мәдени-тарихи типтерді, төл өркениеттерді хронологиялық тәртіпте келтіреді: 1) мысырлық, 2) қытайлық, 3) ассириялық-вавилондық-финикиялық, халдейлік немесе ежелгі семиттік, 4) үнділік, 5) ирандық, 6) еврей, 7) грек, 8 ) римдік, 9) жаңа семиттік және 10) герман-романдық, немесе еуропалық. жүктеу/скачать 14,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|