Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық

Университеті

Тақырыбы:Географиялық алаң онда орындалатын жұмыстар

Орындаған:Сырайыл А

Қабылдаған:Исалиева Н

Тобы:1301-39

Бастауыш сыныпта дүниетану сабақтарын ұйымдастыру және өткізу үшін географиялық алаңның да өзіндік ролі жоғары. Географиялық алаңда географиялық ұғымдарды кеңейту, түрлі аспаптарда жұмыс істеу дағды-сын қалыптастыру мақсатында яғни практикалық сабақтар ұйымдасты-рылады.

Географиялық алаң шамамен 10х10 көлемді алатын алаң. Оны биіктігі 1 м-ге баратын қашамен қоршайды, қашаның бір бөлігін түрлі түске (мысалға, ақ пен қара) кезектестіріп бояйды да, өлшеуіш қаша ретінде пайдаланылады. Алаңға арналған орынды мүмкіндігінше ашықтау жер-ден таңдайды. Оның дәл ортасында тіктегіші бар, биіктігі 1 м вертикаль таяқ (гномон) орнатады. Оның көмегімен күннің түсу уақытын, көкжиек бағытын анықтайды. Талтүстегі сызықтың көрсетуін пайдалана отырып, алаңда көкжиектің негізгі және аралық тұстарын көрсететін жолдар төсеуге болады.

Ауа райын бақылау үшін метрологиялық дүңгіршек (будка) орнатып, оның ішіне термометр қояды.

Желдің бағытын анықтау үшін биіктігі 10 м бағанаға флюгер орнатады (алаң ашық жерде орналаспаса, флюгер мектеп шатырына бекіті-леді).

Географиялық алаңда өлшем учаскесі бөлініп, онда деци- метрлерге бөлінген текше метр орнатылады. Қар жамылғысының қалыңдығын анықтау үшін ұзындығы 1,5-2 м, ені 8-10 см қар өлшейтін рейка қолданы-лады. Рейканың бет жағы ақ түске боялады да, 1 см сайын бөлінеді.

Бастауыш сынып оқушылары географиялық алаңда бақылау жүргіз-ген кезде мұғалімнің басшылығымен қарапайым құралдармен (термометр, флюгермен) жұмыс істеу дағдысын қалыптастырулары, күннің көкжиектен биіктігін анықтау үшін тал түсте сызықты өлшеуді үйренулері (гномонмен); табиғат құбылыстарын (бұлттылық, жаңбыр, қар, қырау, тұ-ман т.б.) бақылауға және түсіндіруге үйренулері, бірнеше жылғы дерек-терді талдай білулері, өз жерлеріндегі ауа райының ерекшеліктерін қо-рытып және тани білулері; жақын маңдағы заттарға дейінгі қашықтықты көзбен өлшей алулары; көкжиектің негізгі және аралық тұстары бойынша еркін бағдарлай білу біліктігі қалыптасады. Жел бағытын, ауа температурасын, жауын-шашын көлемін анықтайтын құралдармен жұмыс жасай білуге машықтанады.

Бұлардан басқа жайдақ және тік баурайлы, төбесі айқын көрінетін үйілген төбе моделін; басталатын жері, сағасы, салалары жақсы көріне-тін жылғалары мен жасанды су қоймаларын жасауға орын бөліну керек. Географиялық алаңда жұмыстың нәтижелі болуы мұғалім тарапынан тікелей қадағалауынан туындайды.

Географиялық алаңда жүргізілетін бақылаулардың негізгі мақсаты-оқушылар бастауыш сыныпта зерттейтін табиғат құбылыстарының өзара байланыстары мен заңдылықтарын анықтау болып табылады. Сонымен бірге, географиялық аспаптар мен құралдарда жұмыс істей алу сауытты-лығын қалыптастыру.

Оқу-тәжірибе үлескесін ұйымдастыру. Әрбір мектептің маңында ар-найы жер бөлініп, онда оқу-тәжірибе үлескесі ұйымдастырылады. Онда бастауыш сыныптарға арналған мөлтектер бөлініп беріледі. Әрбір сынып өз мөлтегінде жұмыс істейді.

Табиғат бұрышындағы жабық өсімдіктер оның тұрақты тұрғындары болып табылады. Өсімдіктердің топтық бөлмеге сән беру үшін, олардың өсуі мен дамуына әсер ететін факторларды білу және ескеру маңызды. Жабық өсімдіктерді орналастыру кезінде табиғи және климаттық жағдай-лардың әсерінен қалыптасқан биологиялық сипаттамаларын ескеру ке-рек.Тропикалық өсімдіктер – Лиана, Эпифит, экзотикалық орхидеялар жарықты көп қажет етеді, бірақ тікелей күн сәулесін жақсы көрмейді, себебі оларға жоғары ылғалдылық қажет, бірақ ауа температурасының күрт өзгеруі жағымсыз. Олардың тыныштық кезеңі жоқ және олардың өсуі үздіксіз жалғаса береді.

Субтропикалық өсімдіктер – Аспидистра, Сенполия және т.б. тұрақ-ты суаруды қажет етеді, ауа температурасының ауытқуына үйреншікті, тыныштық кезеңі бар.Шөл өсімдіктер – Кактустар, суккуленттер өте аз суды пайдала-нады, жарық күн мен жылуды жақсы көреді, ауа температурасының өзге-руін жеңіл көтереді, тыныштық кезеңі бар.Бөлме өсімдіктерін орналастырғаг кезде олардың саулығы жарық, жылу, ауа ылғалдылығы мен суаруға байланысты екенін есте сақтау қажет.

Тыйым салынады:

Ауа температурасының күрт ауытқуына жол беру – жапырақтар құрғап түседі.

Өсімдіктерді жылыту жүйелерінің жанында орналастыру – ол жерлерде температура жоғары және ауаның ылғалдылығы төмен.

Кіреберістер мен желдеткіш тесіктері жанында орнату – өсімдіктер үшін өтпелі жел .

Бөлме өсімдіктерін табысты өсіру үшін топырақ қоспаларын дұрыс таңдау қажет. Бақшадағы үйде өсімдіктерді қоректендіру және өңдеу тек биологиялық заттармен жүргізіледі, олар балалар үшін қол жетімсіз бөлек шкафта сақталуы тиіс.
Коллекция бөлімінің жалғасы тәжірибе бөлімен ұштасады. Мұнда жерсіндіру жұмыстары, вегетативті көбету тәсілдері және түрлі агротех-никалық шаралар ұйымдастырылады.

Мектеп маңындағы оқу-тәжірибе үлескесі білім мен тәрбие беруде үлкен маңызға ие. Тәжірибе алаңындағы жұмыстар оқушылар бойында практикалық дағдылар мен машықтар қалыптасуға, еңбекке баулуға үлкен септігін тигізеді. Тәжірибе алаңында күзгі және көктемгі топырақты өңдеу, арамшөптермен, зиянды бунақденелілермен күрес жолдарын, тұқымдарды себу тәсілдерін, өсімдіктерді көбету жолдарын, олардың өнуін, өсуін бақылау, күтіп баптау жолдарын үйренеді.

Географиялық алаңда жұмыстың нәтижелі болуы мұғалім тарапынан тікелей қадағалауынан туындайды.

Географиялық алаңда жүргізілетін бақылаулардың негізгі мақсаты-оқушылар бастауыш сыныпта зерттейтін табиғат құбылыстарының өзара байланыстары мен заңдылықтарын анықтау болып табылады. Сонымен бірге, географиялық аспаптар мен құралдарда жұмыс істей алу сауытты-лығын қалыптастыру.

Табиғаттың бұрышын ұйымдастырудың негізгі міндеттері экологиялық білім беру, тіршілікке құрмет қалыптастыру болып табылады. Таби-ғаттың бұрышындағы сабақта жұмыс істеу кезеңдері. Әдістер мен әдістердің ерекшелігі.

Бүгін экологиялық білім беруден гөрі, шұғыл әрі маңызды міндет жоқ. Экология (грек оикосынан – үйден, отаннан + логотиптен – концепциядан, оқытудан).

Оның негізгі және бастапқы мағынасында ол биологиялық пәндердің бірі болып табылады, ол жердегі мекендейтін организмдердің көптеген олардың арасындағы, қоршаған ортанын да байланыстарын зерттейді.

Экологиялық тәрбие – бұл мектепке дейінгі педагогиканың жаңа саласы, оның теориялық және практикалық дамуы қазіргі уақытта жүзеге асырылуы. Халықтың экологиялық мәдениетін қалыптастыру, оны қа-лыптастырудың басталуы баланың алғашқы жеті жылына келеді.