№4 Педагогтың мимикалық және пантомимикалық мәнері

223
2) Не вербальды қарым-қатынас рөлі. 
3) Педагогтардың мимикасы мен пантомимикасына үлкен талап. 
2. Өзінің не вербальдық іс-әрекетін анықтау үшін жаттығу. 
Жаттығу мақсаты– ақырыппен жұмыс барысында мотивациялық 
жеке жұмысты күшейту. 
1-жаттығу. Сәлемдесу. Жеке қарым-қатынасты жеткізе отырып, 
жолдастарымен не вербальды амандасу. Сараптама іс-әрекеті ойлау 
және қабылдау сәйкістігіне байланысты құралады. 
2-жаттығу. Пәнді жеткізу. Бұл кімге ұсынылса, сол сәйкесінше 
әрі қарай жалғастыра беру керек. 
3-жаттығу.  Ойластырылған  сөздер.  Топ  2  тармаққа  бөлінеді. 
Әр  топ  абстрактылы  немесе  белгілі  бір  затты  бейнелейтін  сөздер 
ойластырады. Бұл ойын не вербальдық іс-әрекет құралын анықтауға 
көмектеседі. 
4-жаттығу.  Терезелер.  Бір-біріне  қарама-қарсы  сөздер.  Бірақ, 
сіздің оған аса бір маңызды сөзді жеткізуіңіз керек. Бірақ, серіктеспен 
әңгіме мазмұны туралы келіспей отырып, шыны арқылы жеткізіп 
қана қоймай, жауап алуға тырысу керек. Сонымен қатар, ақпаратты 
жеке жеткізу үшін жеке қарым-қатынасты білуге эмоционалдық іс-
әрекеттің әсеріне назар аудару маңызды. 
5-жаттығу.  Телетакт.  Белгілі  ойларға  өзінің  қарым-қатынасын 
жеткізу  үшін  өзінің  ішкі  сезіміңді  телефон,  теледидар,  телеграф 
т.б.  арқылы  жеткізуге  болады.  Студенттер  қол  ұстасып,  шеңбер 
құрады.  Жүргізуші  бір  ақпаратты  жеткізуге  тырысады.  Берілетін 
ақпарат жөнінде ойлай отырып, қол алысу арқылы жеткізуді талап 
етеді.  Жүргізуші  берілетін  ақпаратты  ойластырады,  содан  кейін 
сол ақпаратты қол алысу арқылы жеткізуге тырысады. Ақпаратты 
алған  адам  асықпай,  қол  алысу  көршісіне  жеткізеді,  содан  кейін 
сол  ақпараттың  берілуі  жүргізушіге  жеткенге  дейін  жалғасады. 
Жүргізуші  ақпараттың  түсінігінің  қабылдануына  келіседі  немесе 
қарсылық  білдіреді.  Содан  кейін  әркәм  кезекпен  қабылданған 
және берілген ақпараттарын айтады. Берілген ақпараттың алынған, 
өзгертілген жерлері білініп, сарапқа түседі. 
6-жаттығу.    вербальдық  емес  іс-әрекет  арқылы  адамның 
эмоциялық  іс-қимылын  анықтау.  В.  А.  Лабунский  кітабында 
ұсынылған  адамның  қуаныш,  қорқыныш  эталондарын  анықтауға 
болады. Оңай болуы үшін белгілі бір жағдайды елестету керек. 
7-жаттығу.  Эмпатия  арқылы  эмоциялық  жағдайын  анықтау. 
Суреттер беріледі. Берілген жағдайда өзіңді қоя отырып, адамның 

224
жағдайын  түсіне  білу.  Якопсон  кітабында  берілген  суреттерді 
пайдалануға болады. 
8-жаттығу.  Бұл  кім?  Топтағы  бір  студенттің  алдын-ала  не 
вербальдық мінез-құлқын жазу. Сабақ барысында кім екенін айтпай 
отырып, оқып беру. Топ өз арасында талқылап, кімге қатысты екенін 
білуге  тырысады.  Тапсырманы  мұғалім  мен  оқушыны  салыстыра 
отырып, қиындатуға болады. 
9-жаттығу. Айналар. Студенттер жұптасып жұмыс істейді. Оның 
ішінде біреуі жүргізуші. Оның міндеті – берілген жағдай жөнінде 
құрастыру. Екіншісі оның бейнесі болып табылады. Айна тек қана 
аяқ-қолдың  дененің  қимылының  өзгеруін  көрсетіп  қана  қоймай, 
адамның  көңіл-күйінің  өзгеруін  де  көрсетеді.  Мимикалық  және 
пантомимикалық негіздерінің дамуының жаттығулары. Әуел баста 
жаттығу үшін азғантай тапсырмалар беріледі. 
10-жаттығу.  Сабақ  барысында  берілген  тапсырманы  сезім 
ретінде қабылдауға болады. 
11-жаттығу.  Жалпы  мимикалық  әсер  ету.  Жаттығу  барлығына 
бір  уақытта  жүргізіледі.  Берілген  жағдайлар  мұғалімдермен  бірге 
отырып шешіледі: Сабақ басталды. Сіз стол басында отырсыз. Есік 
ашылды.  Кіріп  келген  адамға  назар  аударады:  –  талапты  түрде: 
«жылдам  отыр»;  –  таң  қалып:  «күткен  жоқпын»;  –  ызаланып: 
«басқаға назарыңды аудартып отырсың»; – сұрап: «бір нәрсе болды 
ма?»; – сынай отырып: «кедергі жасайсың»; – қуанышпен: «бітті-
ау» т.б. 
12-жаттығу.  Жеке  реакцияны  көрсету.  Алдыңғы  жаттығуларға 
қарағанда  бұл  жаттығу  аудиторияда  орындалады.  Ситуация 
жағдайы  оңайтылған  творчествалық  қарым–қатынасты  талап 
етеді. Студенттер кезекпен мұғалім рөлін ойнайды. Барлық топтың 
ішінде  мақсатты  топ  таңдалып,  аудиторияға  таныстырылады. 
Тақтаға жазыңыз: – таң қалу: «Не болды?»; – сын айту: «Кім тағы 
жұмыс істей бастады?»; – үнсіз: «Мен тыныштық күтемін»; – ашу: 
«Бізде  осындай  маңызды  шаруа  болып  жатқанда  қалай  шулауға 
болады?». Студенттер әсері тек сырттай болмас үшін ішкі сезімнің 
органикалық қарым-қатынасы ретінде студенттерге мұндай әсерді 
түсіндіруді  ұсыну  пайдалы.  Таңдалған  әсер  ету  нұсқасын,  ойша 
сынып  бейнесін  толықтыру,  өзінің  ішкі  сезімін  монолог  ретінде 
жеткізе біледі. 
13-жаттығу. Ақпаратта жеке жеткізу. Студенттер жиі есептерді 

225
үлестірмелер  арқылы  жеке  орындайды.  Үлестірмедегі  берілген 
жұмыс: 1) Сіз сабақ басталуымен қанағаттаныңыз. 2) Сіз сыныпқа 
кіресіз. Бұл айқай-шу. Сіз мұны күтпегендіктен таң қалып тұрсыз. 
3) Сіз сыныпқа кіресіз. Бұл сіздің сүйікті ұжымыңыз. Сіз сабақты 
жақсы өтесіз. 4) Сіз сыныпқа кіресіз. Бұл сыныппен жұмыс істеу 
әзірге қиын түсіп отыр. Сіздің бірінші мақсатыңыз оқушылардың 
басын біріктіру. 
14-жаттығу.  Невербальдық  іс-қимылдың  түсіндірмесі  –  бұл 
творчествалық  деңгейінің  бекітілуі.  Студенттерге  белгілі  бір 
мектептерде әртүрлі жағдайлар туындағанда, өз ойымен шеше білу, 
жұптасып жұмыс істеу содан кейін аудитория қосылады. Мысалы, 
жағдай: «білімді тексеру». 
3.  Модульдеу.  Ішкі  монолог.  Пән  материалынан  басқа  бағытта 
кету жағдайына мұғалімнің көзқарасы. Бұл таң қалу және түсініксіз 
көзқарас, алынған жауаптарға қызығушылықпен қарау және болжау. 
Эмоциялық сезімнің негізгі механизмін анықтау болып – эмпатия 
сезімталдық  болады.  Монологты  құрастырып,  оны  аудиторияға 
ұсыну.  Оған  дайындауға  М.  О.  Кисбельдің  әдебиеті  көмектеседі. 
Студенттің қарым-қатынасы қоршаған ортаны тұрақты толыққанды 
түсіндіруді көрсетеді. Студенттің жұмысы олардың ішкі сезімдерін 
толыққанды  жеткізе  білу  мен  анықталады,  ойша  және  сыртай 
кейіпкердің сезімін жеткізе біледі. 

жүктеу/скачать 1,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: