Түрік қағанаты ыдырап, екіге бөлінуі нәтижесінде пайда болған ерте ортағасырлық түркілер мемлекеті (603 – 704). Түрік қағанатында саяси-әлеуметтік қайшылықтардың шиеленісуі, оның дербестікке ұмтылған жеке бөліктерінде оқшаулану үрдісінің күшеюі, Шығыс және Батыс қағанаттарының құрылуына алып келді.
.
.
Батыс Түркі қағанаты «ежелгі үйсін жерлеріне» ірге тепті, демек, оның аумағы ендік бағытта Қаратаудың шығыс баурайынан Жоңғарияға дейінгі жерді алып жатты. Аумағы 3.500.000 км2 алып жатты.
Қағанаттың әлеуметтік жағдайы Қаған қағанаттың бірінші басшысы, билігі шексіз мұрагерлік жолмен беріліп отырады. Одан кейінгі билік қаған сайлаған ұлықтың, қолына берілді. Қағанаттың жоғары лауазымдар қаған руынан шыққан ақсүйектер өкілдерінің қолында болған. Оларда ябғу, шад, елтебер сияқты атақтар беріліп отырған. Қарапайым халықты «кара будундар» деп атаған.Алым-салық төлейтін, ауыртпалықты көп көтеретін осы халық еді. Түрік қоғамында «татсыз түрік болмайды» деген теңсіздікті білдіретін тіркес бар. Мұнда «тат» сөзі құл деген мағынаны білдіреді. «Күлтегін» жазуында «Бек ұлдарын құл болды, Пәк кыздарың күн болды» деген жолдардан да түрік қоғамында құлдықтың болғандығын аңғарамыз.
Шаруашылығы Шаруашылық-экономикалық жағынан алғанда, қағанат екі негіздің — мал шаруашылығын көшпелі әдіспен жүргізуге негізделген қоғамның және бұл кезде феодалдық қатынастар едәуір дамыған отырықшы-егіншілік қоғамның ұштасуы болды.Бұл кезде феодалдық қатынастар Византия мен сасанилер Иранында дамыған болатын. Соғыс және сауда бәсекелестігіне қарамастан (бәлкім, соның арқасында да болар), феодалдық қоғамдық қатынастар Кавказ өңірінің Хазар патшалығының көшпелі ортасына, тиректер мен Алтайдың ертедегі түркілері жеріне өтіп ұлғая түсті.
