ҚР инклюзивті білім мен тәрбие беруді ұйымдастыру ерекшеліктері
жүктеу/скачать 67,96 Kb.
|
|
«ҚР инклюзивті білім мен тәрбие беруді ұйымдастыру ерекшеліктері. Инклюзивті оқыту – ерекше білім беруді қажет ететін балалардың жалпы білім беретін мектептердегі оқыту үрдісін сипаттауда қолданылады. Демек, инклюзивті оқыту негізінде балалардың қандай да бір дискриминациясын жоққа шығару, барлық адамдарға деген теңдік қатынасты қамтамасыз ету, сонымен бірге оқытудың ерекше қажеттілігі бар балаларға арнайы жағдай қалыптастыру идеологиясы жатыр. Қазақстан Республикасы білім беру саясатының құзырлы міндеті - білім беру сапасын көтеру және халықтың барлығы үшін сапалы білім алудың қолжетімділігін қамтамасыз ету болып табылады. Осыған орай, қазіргі таңда елімізде ерекше білім беруді қажет ететін балаларды жалпы білім беру жүйесіне енгізу басты міндеттердің бірі болып отыр. Бұған қазіргі таңда Қазақстанда ерекше білім беруді қажет ететін балалардың басқалармен теңдей білім алуға құқылы болуына кепілдік беретін "Бала құқықтары туралы Конвенция" (1989), білім алуда ерекше қажеттіліктері бар балаларға арнайы білім беру және жағдайын реттеу үшін "Саламандық декларация" (1994), 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік білім беруді дамыту бағдарламасы, ҚР «Білім туралы» Заңы дәлел. Еліміздің «Білім туралы» Заңында: «Мемлекет өз тарапынан ерекше білім беруді қажет ететін тұлғалардың дамуы мен білім алуын, сонымен қатар дамуындағы және әлеуметтік бейімделуіндегі бұзылыстарын түзетуін қамтамасыз ету және ата-аналардың балалардың мүмкіндігі мен ерекшеліктеріне орай қалауы бойынша білім беру мекемесін таңдау құқығы бекітілген», - делінген. Осыған байланысты мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзету арқылы қолдау туралы Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 11 шілдедегі Заңында дамуы ерекше білім беруді қажет ететін балалар психологиялық-медицина-педагогикалық кеңестің қорытындысына сәйкес, арнайы түзете оқыту мекемелерінде және мемлекеттік жалпы білім беретін мектептерде тегін оқуға құқылы екені айтылған. Дәл осы мемлекеттік бағдарламада аталмыш балаларды мүмкіндіктеріне қарай жалпы білім беру жүйелеріне енгізу, инклюзивті білім беруді жетілдіру қарастырылған. Тәуелсіздік жылдарының алғашқы күндерінен бастап еліміз өз ішіндегі жаңашылдықтарды басқа дамыған елдермен қарым-қатынас жасау арқылы дамытып келеді. Әлемдік жаҺандану үрдісі еліміздің экономикасына ғана емес, білім беру жүйесіне де оңтайлы әсерін тигізіп, білім беру жүйесіндегі талаптар мен міндеттерді күшейте түсті. Осыған орай, ерекше білім беруді қажет ететін балаларды оқыту мәселесі де ілгері қадам басып келеді. Қазіргі уақыттағы ерекше білім беруді қажет ететін балаларды оқыту мен тәрбиелеудегі қиындықтардың едәуір бөлігі білікті кадрлардың: арнайы педагогтардың, психологтардың, тәрбиешілер мен әлеуметтік педагогтардың тапшылығына, оларды даярлау деңгейінің жеткіліксіздігіне байланысты. Себебі, инклюзия мектеп өмірінің терең әлеуметтік аспектілерін қамтиды: кез-келген баланың білім беру қажеттіліктеріне бейімделген моральдық, материалдық, педагогикалық орта құрылады, оны ата-аналармен тығыз ынтымақтастықта, білім беру процесінің барлық қатысушыларының бірлескен командалық өзара әрекеттесуінде ғана қамтамасыз етуге болады. Мұнда тек «ерекше» ғана емес, сонымен бірге ең қарапайым баламен және сол бала үшін өзгеруге дайын адамдар жұмыс істеуі керек. Қазіргі таңда психологиялық-педагогикалық қолдау қызметінсіз инклюзивті білім беруді жүзеге асыру мүмкін емес. Психологиялық-педагогикалық қолдау қызметі – оқу-тәрбие үдерісінде әр баланың мүмкіндігі мен қажеттілігін ескере отырып, әртүрлі мамандардың жүйелі ұйымдасқан әлеуметтік, психологиялық, педагогикалық көмек көрсетуі. Психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету қызметінің әрбір маманының жеке-дамытушылық жұмысының басты мақсаты - баланың құрдастарымен бір сыныпта оқуға және өз мүмкіндіктеріне сәйкес оқу бағдарламасын меңгеруге көмектесу үшін барлық мүмкіндіктерді жасау. мамандардың міндеті дамытушы жұмысты өз әдістері мен тәсілдері арқылы, соның ішінде қысқартылған (бейімделген) білім беру бағдарламасын меңгерту үшін зиятының, сөйлеу, әлеуметтік-коммуникативтік және жеке дамудың жеткілікті деңгейін (міндетті емес нормативтік) қамтамасыз ету. Психологпен, логопедпен, әлеуметтік педагогпен жеке бағдарламалар жасаған кезде, психологиялық-педагогикалық жұмыстың жалпы принциптерінен (жас және жеке ерекшеліктерін есепке алу, іс-әрекеттік тәсіл және т. б.) басқа, келесі принциптерді ұстану қажет: -сыныптағы оқу қиындықтарын жеңуге жеке-дамыту жұмысының бағыттылығы. Логопед ең алдымен оқу пәндері бойынша бағдарламаны меңгеруге кедергі келтіретін сөйлеу дамуының бұзылыстарын түзейді. Психолог мектеп дағдыларын меңгеруге кедергі келтіретін психикалық функцияларының дамуы бойынша жұмыс істейді: жазу, оқу немесе есеп және т. б. Арнайы педагогтың міндеттері мектеп бағдарламасының қандай да бір бөлімдерін меңгерудегі проблемаларды толықтыру, оқушыны күрделі оқу материалдарын меңгеруге дайындау, оқу қызметінің құрылымдық компоненттерін қалыптастыру болады. -тұлғалық бағдар және жеке тәсіл: баланы тек проблемалары мен бұзылымдарына қарай емес, сонымен қатар өзінің қажеттіліктері мен уәждері, сондай-ақ даму үшін жеке ресурстары бар белсенді тұлға ретінде қабылдау. Мамандардың міндеті-баланың қажеттілігін ескеру және оқыту қиындықтарын жеңу мен дамуы үшін қолайлы жағдай жасау. Бағдарламаны жасау кезінде баланың әлсіз жақтарын ғана емес, сонымен қатар күшті жақтарын да ескеру, оның мүдделері мен қызығушылықтарына сүйену. Бұл приниципті іске асыру үшін бірқатар шарттарды сақтау қажет: бағдарламаның оқушы үшін қол жетімділігі; оның міндеттері баланың жақын даму аймағы ескеріле отырып қойылуы тиіс; оқу мен мінез-құлықтың қиындықтарын жеңуге ғана емес, оларды тудыратын себептерге де бағдарлануы. Оқытудың инклюзивті тәжірибесінің жолын таңдаған мектеп үшін ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар қандай да бір оқушыны оқытуда кедергілердің туындауының нақты себебі не болуы мүмкін екенін анықтау маңызды. Мектептердің қазіргі заманғы дайын еместігі жағдайында әр бала инклюзивті білім беру жағдайында оқи алмайды. Мүмкін, оқушы өзінің зияткерлік сипаттамаларына байланысты, тіпті бейімделсе де, жаппай бағдарламаны игере алмайды. Немесе оның қозғалтқышы мен сенсорлық бұзылысының ауырлығы соншалық, қарапайым мектеп оған қол жетімділік жағдайларын қамтамасыз ете алмайды. Сонда ғана мектептегі педагогикалық-психологиялық қолдау немесе ПМПК-ның шешімімен оқушының арнайы оқу бағдарламасын жүзеге асыратын және барлық қажетті мамандары бар басқа мектепке ауысуы туралы мәселені қарастыруға болады. Бұл мәселеде ата-аналар, олардың пікірі және баласын белгілі бір мектепте оқытуға деген ықыласы үлкен рөл атқарады. Олар «шешуші» сөз құқығына ие. Оқушының «сәулеттік» ортасындағы кедергілердің маңыздылығы айқын-қоршаған ортаның физикалық қол жетімсіздігі (мысалы, үйде және мектепте пандустар мен лифтілердің болмауы, үй мен мектеп арасындағы көліктің қол жетімсіздігі, жол арқылы мектепке өту кезінде дыбыстық бағдаршамдардың болмауы және т.б.). Бірақ адамдар арасындағы қарым-қатынаста туындайтын «кедергілер» одан да маңызды қиындықтар болып табылады. Әлеуметтік кедергілердің сыртқы, «сәулеттік» көрінісі жоқ, олар материалдық және қаржылық шығындармен тікелей байланысты емес. Оларды тікелей мектепте де, ата-аналар қауымдастығында да табуға болады. Ерекше білім беруді қажет ететін балаларға деген көзқарас, ең алдымен, білім беру процесінің ересек қатысушылары үшін күрделі мәселе болып табылады, себебі қоғамда мәдени дәстүр жоқ, мұндай адамдармен қарым-қатынас жасау және қарым-қатынас жасау тәжірибесі жоқ. Қорыта айтқанда, қазіргі таңда әр оқушыға жеке тұлға ретінде қарап, саналы тәрбие сапалы білім беру қоғам талабы болып табылады. «Бәріне бірдей мүмкіндік», «Сапалы білім - барлығы үшін» деген ұстанымды қолдаймын. Орындаған: Серік.Б.А жүктеу/скачать 67,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|