Құрамында дәрумендер бар ҚР дәрілік өсімдіктерінің фармакологиялық қасиеттері Орындаған: Сағымбай Марлен



Дата20.02.2022
өлшемі114,54 Kb.
#25925
түріҚұрамы

«Астана медицина университеті» КеАҚ

Фармацевтикалық пәндер кафедрасы

2 -хаттама

Тақырыбы: Құрамында дәрумендер бар ҚР дәрілік өсімдіктерінің фармакологиялық қасиеттері

Орындаған: Сағымбай Марлен

Тобы: 202 Фарм

Қабылдаған: Зарина Раульевна



Қазақша атауы: Қосүйлі қалақай

Орысша атауы: Крапива двудомная

Латынша атауы: Urtіca diоica

Сипаттамасы: Биіктігі 1 метрге жуық, сабағы төрт қырлы, түзу, жоғарғы жағында бұтақтары көп, жапырақтары жүрек тәрізді, ұш жақтары сүйірлеу, бір-біріне қарама-қарсы орналасады, сағақтары ұзын, шеттері ірі, ара тісті. Жапырақтары мен сабағы тиген жерді дуылдататын күйдіргіш түк басқан, гүлдері майда, көкшіл түсті. Бір өсімдікте аталық гүлдер өссе, екіншілерінде тек аналық гүлдер ғана өседі, сондықтан қалақайды "қос үйлі" деп атайды. Маусым айынан қыркүйекке дейін гүлдейді. Қосүйлі қалақай үй маңайында, жол жиегінде, бос алаңдарда, егістік жерлерде өседі.



Таралуы: Қоныржай және тропик аймақта 40-тан астам, Қазақстанда 3 түрі бар. Көлеңкелі, ылғалды жерлерде, орманда, бақта, жол бойында өседі. Қазақстандың барлық түрінің құрамында белок көп болады. Жемшөптік маңызды түрі — үйлі (лат. Urtica dioica) сондай-ақ Қазақстанның барлық жерінде кездеседі.Биіктігі 1 м-дей. Сабағы тік, жапырақтары өркенге қарамауылықарсы орналасады.

Жинау: Қалақай жинау күйік пен шамалы жарақаттануды болдырмау үшін бірқатар нұсқауларға сәйкес жүзеге асырылады. Өсімдікті медицинада, тамақ дайындауда және өмірдің басқа салаларында маңызды көптеген пайдалы сипаттамаларға ие. Өсімдікті емдік қасиеттерін жоғалтпау үшін ұзақ уақыт сақтауға болады. Жас қалақай көктемде, мамыр айында жинала бастайды. Жеке мақсаттар үшін (тамақ пен дәрі-дәрмектер үшін) жинау шілде айында аяқталады.

Кептіру: Кептіру үшін қалақай жинау мамыр айында басталады. Адамға тек жапырақтары қажет болуы мүмкін екеніне қарамастан, оларды сабақтарымен бірге кесіп алған дұрыс. Флора жапырақтары ластанбаған (олар паразиттерден болуы мүмкін), сондай-ақ түсі өзгермейтіндей етіп тексерілуі керек. Әрине, сау, солмаған жапырақтар қажет.

Химиялық құрамы: 100 г қалақай құрамында 41 мг темір, 1,3 мг мыс, 8,2 мг марганец, 4,3 мг бор, 2,7 мг титан, 0,03 мг никель бар; жапырақтарда — 8% дейін хлорофилл, қант, порфириндер, ситостерол, фенол қышқылдары, таниндер, фитонцидтер, уртицин гликозиді, органикалық қышқылдар.

Жанама әсері: Аллергиялық реакциялар, гиперкоагуляция мүмкін. Егер сізде нұсқаулықта көрсетілген жанама әсерлер байқалса немесе олар нашарласа немесе нұсқаулықта көрсетілмеген басқа жанама әсерлерді байқасаңыз, дәрігерге хабарлаңыз.

Қалақай гүлдері бар препараттарды қолдану ұсынылады:

-Дәрі жасау үшін оның жапырақтарын гүлдеген кезінде жинап алады.

-Құрамында С, К, В дәрумендері, пантотен қышқылы, уртицин глюкозиді, хлорофилл, құмырсқа қышқылы, фитостерин, каротин, кальций және тағы басқа заттар бар.

-Ғылыми медицинада қосүйлі қалақай өкпеден, жатырдан, ішектен, геморрой түйіндерінен, асқазаннан қан кеткенде дәрі ретінде қолданылады. Өсімдіктің құрамындағы хлорофилл денедегі зат алмасуын, жүрек пен өкпенің қызметін жақсартады. Қосүйлі қалақайды көптен жазылмай жүрген жараларды емдеуге, ағзадағы дәруменнің жетіспеуін және қанның құрамын қалпына келтіру үшін пайдаланады. Соңғы кезде өсімдікті диабетті емдеуге де пайдалана бастады. Бауыр және өт жолдарының созылмалы ауруларын қалақаймен емдеуге болады.

-Халық медицинасында қосүйлі қалақайдың жапырақтарымен ревматизмді, іштің қатуын, подаграны, бүйрек пен қуық ауруларын, өкпе туберкулезін, геморройды, дизентерияны емдейді. Тамыранан жасалған сулы тұнбаны бронх демікпесін, асқазан ауруларын емдеуге қолданады. Сонымен қатар дене сыртындағы жарақаттарды, іріңді жараларды, сүйектің қабынуын емдеуге де болады. Оны шемен ауруын емдеуге, дене қызуын басуға және жөтелге қарсы да пайдаланады.

Микроскопия: Устьица негізінен жапырақтың астыңғы жағында орналасқан және эпидермистің 3-5 жасушасымен қоршалған (аноцит түрі). Эпидермистің кейбір жасушаларында түйіршікті құрылымы бар ұзын-дөңгелек және ортасында кішкентай дақ бар – мөлдір аяғы – кристалды қосындылар (цистолиттер).

Дәрілік заттары:



Қалақай жапырағы , бүйрек пен қуық жолдарын емдеуде қолданады. Қалақай тамыры несеп көлемінің ұлғаюына ықпал етеді, зәрдің максималды ағымын арттырады және қалдық зәрдің мөлшерін азайтады.






Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет