Ринолалия

РИНОЛАЛИЯ
Орындаған: А.Абишева 

.Ринолалия — жеке дыбыстардың дұрыс
айтылмауымен, сөйлеудің айқын бұрмалануымен
көрінетін сөйлеу бұзылысы. Тәжірибе
көрсеткендей, балаларда мұндай патологияның
болуы сөйлеу аппаратының құрылымындағы
ақаулармен байланысты. Ринолалия кезінде
баланың сөйлеуінде тән дыбыс бар, бұл
патология мұрынның резонаторлық
функциясының бұзылуын болжайды,
дыбыстардың деформациясы мұрын-жұтқыншақ
қуыстарындағы ауа ағындарының дұрыс
бөлінбеуіне байланысты пайда болады.

ДЫБЫСТЫҢ БҰЗЫЛУЫМЕН БІРГЕ
РИНОЛАЛИЯ БАЛАНЫҢ СӨЙЛЕУІНІҢ
ЛЕКСИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ГРАММАТИКАЛЫҚ
ДАМУЫНЫҢ КЕШІГУІНЕ ӘКЕЛУІ
МҮМКІН. ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ
СИПАТТАҒЫМӘСЕЛЕЛЕРДІҢ АЛДЫН АЛУ
ҮШІН БАЛАМЕН МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН
ЖҰМЫСТЫ УАҚЫТЫНДА БАСТАУ
МАҢЫЗДЫ 

конструкциясына қарай ашық және жабық ринолалия деп
ажыратады;
пайда болу себептері бойынша - органикалық және
функционалдық.
Түрлері және себептері
Ринолалия ауыз-жұтқыншақтың және мұрын қуысының
құрылымының бұзылуының түрі мен ауырлығына қарай
жіктеледі:
Ашық ринолалия — ауыз және мұрын қуысы арасындағы
сөйлеудің қалыпты дамуы үшін қажетті тосқауылдың болмауы.
Сөйлеу кезінде ауыз арқылы шығып, күштірек болуы керек ауа
ағыны таралады және бір мезгілде мұрын/ауыз арқылы шығады,
бұл мұрын резонансын тудырады.
Жабық ринолалия — мұрын арқылы ауаның дұрыс шығуына жол
бермейтін мұрын-жұтқыншақтағы кедергілердің болуы. Ақаудың
бұл түрі тағы екі кіші түрге бөлінеді - алдыңғы (анатомиялық
кедергі мұрын қуысында орналасқанда) және артқы (мұрын
қуысында орналасқан кезде).
Аралас ринолалия — алғашқы екі түрдің тіркесімі таңдай-жұту
сақинасы жеткіліксіздігі де, мұрын бітелуі де бар. Бұл жағдай бір
мезгілде мұрындықпен және мұрын дыбыстарының болмауымен
сипатталады.

«жырық таңдай», палатолалия;
«жырық ерін»;
«жұмсақ таңдайдың қысқаруы»;
жасырын таңдай жырығы;
жұтқыншақта кішкентай тілшенің болмауы;
кішкентай тілшенің екі жақтылануы;
тұмаудың, токсоплазманың және басқа инфекциялардың ерте кезеңдерінде жүкті әйелдің инфекциясы;
улы химикаттармен байланыс;
шылым шегу;
есірткі және алкоголь тұтыну;
стресс;
эндокриндік бұзылулардың болуы;
Органикалық ринолалия туа біткен немесе жүре пайда болуы мүмкін. Балаларда туа біткен түрі мына ауытқуларда
болады:
Туа біткен түрдегі аурудың органикалық түрі келесі жағдайларда кездеседі:

тамақтандыру кезінде кеуде сүтінің формуласы баланың мұрнынан ағып кетеді;
сызаттарға байланысты төменгі тыныс жолдарына ауа бірден түседі (бронхит, отит,
пневмония, эвстахит, салқын ауадан пайда болатын бронхит) ;
Әлсіз интеллектке ие – ЗПР, олигофрения, нистагмы, птозы, гиперрефлексия;
тілге дейінгі қалыптан тыс кезең: былдырлаудың болмауы, дыбыстардың дыбыссыз
артикуляциясы;
сөйлеу дамуының кешігуі;;
басқаларға түсініксіз сөйлеу;
дауыссыз дыбыстардың көпшілігі тіл түбірі көтеріліп, ұшы төмен түсіп, пассивті
болғандықтан дыбысқа ұқсайды;
айқын мұрынды дауысы тыныш әрі тұнық;
дислексия және дисграфия түріндегі жазу бұзылыстары;
сөздік қорының жеткіліксіз қалыптасуы;
саналы жастың басында ұялшақтық қарым-қатынастан қорқу.
Көріністері мен белгілері
Әдетте диагноз қою қиын емес. Органикалық ашық форма былайша көрінеді:

 ТҮЗЕТУ
ФУНКЦИОНАЛДЫҚ РИНОЛАЛИЯ ҚОЛАЙЛЫ БОЛЖАМҒА ИЕ
- ЛОГОПЕДИЯЛЫҚ САБАҚТАР БАРЛЫҚ КЕМШІЛІКТЕРДІ
АНЫҚТАУ ҮШІН ЖЕТКІЛІКТІ. ОРГАНИКАЛЫҚ ДИАГНОЗ
ТҮРІНЕН АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ, ОНЫ ЖОЮ ӘЛДЕҚАЙДА
ҚИЫН, КӨБІНЕСЕ БАРЛЫҒЫ ОПЕРАЦИЯНЫҢ САПАСЫНА,
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЛОГОПЕДИЯЛЫҚ КӨМЕКТІҢ
ЗАМАНАУИЛЫҒЫ МЕН КҮРДЕЛІЛІГІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ.