Сабақтың тақырыбы: Сабақ пен тамыр. Ксилема және флоэма. Сабақтың мақсаты



бет1/3
Дата14.11.2022
өлшемі3,83 Mb.
#50070
түріСабақ
  1   2   3

Биология 7 сынып
7.3А: Өсімдіктердегі заттардың тасымалдануы
Сабақтың тақырыбы: Сабақ пен тамыр. Ксилема және флоэма.
Сабақтың мақсаты:
  • заттардың тасымалдануына қатысатын органдарды тану
  • сабақ пен тамырдың ішкі құрылысын зерттеу
  • сабақ және тамыр құрылысы мен қызметтерінің өзара байланысын сипаттау
  • ксилема және флоэма элементтерінің құрылысын салыстыру

Казахский

Русский

English

Сабақ

Стебель

Stem

Тамыр

Корень

Root

Заттардың тасымалдануы

Транспорт веществ

Transport of substances

Тамыр жіпшелері

Корневые волоски

Root hairs

Гүлдер

Цветы

Flowers

жемістер

Плоды

Fruit

эпидермис

Эпидермис

Epidermis

ксилема

Ксилема

Xylem

Флоэма

Флоэма

Phloem

Арнайы пәндік лексика
мен терминология:

Казахский

Русский

English

Сабақ

Стебель

Stem

Тамыр

Корень

Root

Заттардың тасымалдануы

Транспорт веществ

Transport of substances

Тамыр жіпшелері

Корневые волоски

Root hairs

Гүлдер

Цветы

Flowers

жемістер

Плоды

Fruit

эпидермис

Эпидермис

Epidermis

ксилема

Ксилема

Xylem

Флоэма

Флоэма

Phloem

Тамырлар/ сабақтар/ тамыр жіпшелері …………………………………..болып табылады.
Тамырлар/сабақтар/тамыр жіпшелері… болып табылады/бар
бекітілу үшін/мүмкіндіктер/қамтамасыз ету/
… сақтау/жасап шығару/тасымалдау
Мысалы, тамырлар топырақта бекітілуді қамтамасыз ету үшін тармақталған.
Алдымен оларға тән сипаттамалық белгілерді сипаттап жазайық.
Олардың ұқсастықтары неде?.
флоэма сияқты, ксилема да болып табылады/бар
Олардың айырмашылықтары неде?.
Олар қалай айрықшаланады?
Ксилема болып табылады/болып табылмайды
бар / жоқ
… алады / алмайды
ал флоэма болып табылады / болып табылмайды бар / жоқ
… алады / алмайды
ксилеманың құрылысы флоэмадан айрықшаланады, өйткені ксилема тірі/өлі ұлпалардан тұрады және оның жуан/жіңішке жасушалық қабығы бар..
Диалогтар/жазбалар үшін пайдалы
тұрақты тіркестер:
  • Өсімдіктердегі заттарды тасымалдауға қатысатын негізгі мүшелерді атаңыз?
  • Сабақтың құрылысы туралы не білесіңдер?
  • Тамырдың ішкі құрылысы туралы не білесіңдер?
  • Тамыр жіпшелерінің қызметі қандай?
  • Су мен минералды заттар өсімдіктің бойында қалай тасымалданады?

  • Ағзалық заттардың тасымалдануына қандай жасушалар қатысады?

Тамырдың ішкі құрылысы
Тамыр (лат. radix) — Тұқымды және жоғары сатыдағы споралы өсімдіктердің (мүктен басқасы) топыраққа бекіп, одан су, қоректік зат сіңірген, оларды бірқатар бастапқы өзгеріске түсіретін, зат алмасуда пайда болған кейбір заттарды бөліп шығаратын негізгі вегетативті орган.
Тамырдың бөлімдері

Тамырдың ішкі құрылысы

Тамыр оймақшақшасы

  • Тамыр оймақшасы тамыр бөліміне кірмейді. Тамыр ұшындағы өсу нүктесінің сыртын қаптап тұрады.
  • Оймақша жасушалары тірі. Сыртқы қабатындағы жасушалары топырақтағы кедергілерге үйкеліп, зақымданып түлеп түседі.
  • Оның орнына жаңа жасушалар түзіліп ұдайы жаңарып отырады.
  • Тамыр оймақшасының сыртқы қабатындағы жасушалар шырышты зат бөледі. Ол зат тамыр ұшындағы жаңадан пайда болған нәзік жасушаларды жарақаттанудан қорғайды.
  • Тамырдың топырақтағы қозғалысын жеңілдетеді.
  • Тамыр оймақшасы тамырдың бөліну аймағының сыртын қаптап қорғап тұрады.

Бөліну аймағы атқаратын қызметіне қарай сыртқы, ортанғы, ішкі болып үш қабаттан тұрады.
  • Ең сыртқы қабатындағы жасушалар тамырдың мөлдір өңі мен оймақшасын түзеді.
  • Ортанғы қабатынан алғашқы қабық, ішкі қабаттан орталық цилиндр түзіледі.
  • Жасушалары дамылсыз бөлініп, басқа бөлімдерінің қалыптасуына себепші болады

Бөліну аймағы

Созылу (өсу) аймағы

Созылу (өсу) аймағы

  • Созылу (өсу) бөлімінің жас жасушалары бөлінбейді.
  • Ұзыннан созылып, ұзарып, тамыр ұшының топыраққа терең енуіне әсер етеді.
  • Алғашқы өткізгіш ұлпалар осы бөлімде түзіледі.


  • Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет