Саркомер құрылысы жөнінде қазіргі түсінік
жүктеу/скачать 309,88 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Саркомер гистологиясының негізгі компоненттері төменде жинақталған
Саркомер құрылысы жөнінде қазіргі түсінік.Әліқұл МерейКөбек БалзияНұрмағамбетова ГүлсаяМұхамеджан СандуғашСаркомер - қаңқа бұлшықетінің, яғни қаңқа мен жүрек бұлшықетінің негізгі функционалды бірлігі. Қаңқа бұлшықеті - бұл ерікті қозғалыста қолданылатын бұлшықет түрі, ал жүрек бұлшықеті - бұл жүректің бөлігі. Саркомерді функционалды бірлік деп айту әр саркомерде жиырылуға қажетті барлық компоненттердің бар екенін білдіреді. Шын мәнінде, қаңқа бұлшықеті миллиондаған ұсақ саркомерлерден тұрады, олар әр бұлшықеттің жиырылуымен жеке қысқарады. Саркомердің бөліктері (құрылымы): Миофибрилдер; Миозин мен актин; Миофиламенттер. Миофибрилдер Бұлшықет талшықтары миофибриллалар деп аталатын жүздеген -мыңдаған жиырылғыш органеллалардан тұрады; Бұл миофибриллалар бұлшықет тінін құруға параллель орналасқан. Алайда, миофибриллдердің өзі полимерлер, яғни қайталанатын саркомерлер бірліктері. Миофибриллалар ұзын, талшықты құрылымдар болып табылады және бір -бірінің үстіне салынған ақуыз жіптерінің екі түрінен тұрады. Миофиламенттер Әрбір саркомер жоғарыда аталған ақуыздардың жуан және жіңішке шоғырларынан тұрады, олар бірге миофиламенттер деп аталады. Миозин мен актин Миозин - шар тәрізді басы бар қалың талшық, ал актин - бұлшықеттің жиырылу процесінде миозинмен әрекеттесетін жіңішке жіп. Берілген миофибрилдің құрамында әрқайсысының ұзындығы шамамен 3 микрон болатын шамамен 10 000 саркомер бар. Әр саркомер кішкентай болғанымен, бұлшықет талшығының ұзындығына бірнеше жинақталған саркомер кіреді. Саркомер функциялары Саркомердің негізгі қызметі - бұлшықет жасушасының жиырылуына мүмкіндік беру. Ол үшін саркомер нерв импульсына жауап ретінде қысқаруы керек. Қалың және жіңішке жіптер қысқармайды, керісінше бір -біріне айналады, нәтижесінде саркомер қысқарады, ал жіптер ұзындығы өзгеріссіз қалады. Бұл процесс бұлшықет жиырылуының жылжымалы талшықты моделі ретінде белгілі. Жіптің сырғуы бұлшықет кернеуін тудырады, бұл саркомердің негізгі үлесі екені сөзсіз. Бұл әрекет бұлшықеттерге физикалық күш береді. Бұл үшін қысқа ұқсастық - бұл ұзын баспалдақ біздің қажеттіліктерімізге байланысты металл бөлшектерін физикалық түрде қысқартпастан ұзартылуы немесе бүктелуі. Миозиннің қатысуы Жылжымалы жіп теориясына саркомердің ұзындығын қысқарту үшін миозиннің актинді тартуға қабілеттілігі қосылды. Бұл теорияда миозиннің шар тәрізді басы S1 аймағы деп аталатын аймақта актиннің жанында орналасқан. Бұл аймақ иілуге болатын топсалы сегменттерге бай және осылайша жиырылуды жеңілдетеді. Миозин мен актиба одағы Миозин мен актин біріккенде, олар «көлденең көпірлер» деп аталатын кеңейтімдер жасайды. Бұл көлденең көпірлер АТФ -тің қатысуымен (немесе болмауы) түзілуі және бұзылуы мүмкін, бұл жиырылуға мүмкіндік беретін энергетикалық молекула. АТФ актин жіпшесімен байланысқан кезде оны миозинмен байланысатын жерді ашатын жағдайға ауыстырады. Бұл миозиннің глобулярлы басына осы тораппен байланысып, көпір құруға мүмкіндік береді. Бұл байланыс АТФ фосфат тобының диссоциациялануына әкеледі, осылайша миозин өз қызметін бастайды. Содан кейін миозин энергияның төмен деңгейіне өтеді, онда саркомер қысқарады. Айқас көпірді бұзу және миозиннің келесі циклде қайтадан актинмен байланысуына мүмкіндік беру үшін басқа АТФ молекуласының миозинмен байланысы қажет. Яғни АТФ молекуласы жиырылу үшін де, босаңсу үшін де қажет. Гистология Электронды микроскоп микрографы. Бұлшықет талшығының саркомерінің компоненттерінің пайда болуы көрсетілген. Бойлық (төменгі) және көлденең қимасы (жоғарғы) Бұлшықеттің гистологиялық бөлімдері саркомерлердің анатомиялық ерекшеліктерін көрсетеді. Миозиннен тұратын қалың жіптер көрінеді және саркомердің А тобы түрінде бейнеленген. Актиннен тұратын жіңішке жіптер альфа-актинин деп аталатын Z дискісіндегі (немесе Z сызығындағы) ақуызға байланысады және I жолақ пен А тобының бір бөлігінде болады. Қалың және жіңішке жіпшелер қабаттасатын аймақ тығыз көрініске ие, себебі жіптер арасында бос орын аз. Бұлшықеттің жиырылуы үшін жіңішке және қалың жіптер қабаттасатын бұл аймақ өте маңызды, себебі бұл жіптің қозғалысы басталады. Жіңішке жіпшелер А жолақтарына толық таралмайды, тек А қалыңдығынан тұратын А белдеуінің орталық аймағын қалдырады. А тобының бұл орталық аймағы А тобының қалған бөлігінен сәл жеңіл болып көрінеді және Н аймағы деп аталады. Н аймағының орталығында М сызығы деп аталатын тік сызық бар, онда қосымша ақуыздар қалың жіптерді бір -біріне ұстайды. Саркомер гистологиясының негізгі компоненттері төменде жинақталған:Саркомер гистологиясының негізгі компоненттері төменде жинақталған:
жүктеу/скачать 309,88 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|