Шектер теориясы Функцияның нұктедегі шегі туралы ұғым Функциялық тәуелділікпен қатар функцияның шегі туралы ұғым математикалық анализдегі күрделі де, маңызды да ұғым.
Анықтама:Алдын ала берілген 0 саны бойынша саны табылып , айнымалы χ-тың
теңсіздігін қанағаттандырытын барлық мәндері үшін
Теңсіздігі орындалса, онда саны функциясының аргументі саны ұмытылғандағы шегі деп аталады. Оны былай жазып көрсетуге болады:
Мұндагы «limite» деген француз сөзінен алынған ,қазақ тілінде шек деген ұгымы береді.
теңдеуін дәлелдейік .
Дәлелдеуі. Бұл теңдіктен , ,функциясының 1 нүктесиндегі шегі 5 . Анықтама бойынша кез келген 0 саны үшін немесе , осыдан . Аныктамадағы 0 саны бойынша табылатын .
Анықтама. Егер кез келген 0 саны бойынша саны табылып ,
Теңсіздігін қанағаттандыратын барлык тер үшін
Теңсіздігі орындалса ,онда саны функциясының аргументі ке ұмтылғандағы шегі деп аталады .
Осы анықтамадағы функция шегін былайша жазып корсетуге болады:
.
Анықтаманың геометриялық мағынасына тоқталайық.
теңсіздігінен + теңсіздігін аламыз және бұл теңсіздіктер тенсіздігін қанағаттандыратын барлық тер үшін орындалатын .
теңдігін дәлелдейік .
Дәлелдеуі. Аныктама бойынша , кез келген 0 саны үшін теңсіздігі орындалатын аргумент мәндерін анықтауымыз керек . Осы теңсіздіктен , , , .
Шексіз аз шамалар туралы ұғым Анықтама. Егер функциясының , немесе ұмтылғандағы шектері нольге тең болса , яғни
0 0
Теңдіктері орындалса , онда шексіз аз шама деп аталады.
Шексіз аз шаманы табиғатынан аз шама деп түсінбеу керек , аргумент өзгеруіне байланысты нүктесине мейілінше жақын орналаскан, немесе аргументтің мәндері шесіз өкен жағдайда ) функцияның шегі нольге тең шама.
Шексіз аз шаманың анықтамасын -тілінде берейік.
Анықтама.Егер қүнарсыз аз 0 сны бойынша саны табылып
теңсіздігін қанағаттандыратын барлық теңсіздігі орындалса ,онда функциясын үмтылғанда шексіз аз шама деп атайды.
Анықтама. Егер қүнарсыз аз 0 саны бойынша саны табылып , теңдігін қанағаттандыратын барлық үшін теңсіздігі орындалса ,онда функциясын ұмтылғанда шексіз аз шама деп атайды.
1-есеп. функциясы шексіз аз шама екенін дәлелдейік.
Дәлелдеуі. 0 санын алайық. .
Анықтамадағы: .
сонда теңсіздігін қанағаттандыратын барлық үшін . Демек , үмтылғанда шексіз аз шама.
сандарының мағыналарын түсіну үшін санына әртүрлі мәндер беріп көрейік.
Егер онда . Яғни аргумент мына теңсіздігін қанағаттандыратын мәндері ,-0,02 үшін немесе теңсіздіктері орындалады.