Шешендік толғау

Шешендік толғау

Айнабекова Бекзат

Толғау – шешеннің ішкі толғанысы. Толғаныс өмір жайы, дүние, дүние  сыры, адамдар қатынасы, анық мәні, т.б. түйінін шешуі күрделі  мәселелерге арналады. Қазақ дүниемтанымындағы дүние, оның мәні, сыры не деген  сұрақтарға жауап басқа халықтар мәдениетіндегіндей жазбаша  хатқа түспеген. Дүние сырын шешу өлеңмен, жырмен айтылады.  Бұның өзі қазақ би, шешендерінің даналығын, ақындығын, терең  ой иелері екендіктерін көрсетеді. 

• Толғау – шешеннің ішкі толғанысы. Толғаныс өмір жайы, дүние, дүние  сыры, адамдар қатынасы, анық мәні, т.б. түйінін шешуі күрделі  мәселелерге арналады. Қазақ дүниемтанымындағы дүние, оның мәні, сыры не деген  сұрақтарға жауап басқа халықтар мәдениетіндегіндей жазбаша  хатқа түспеген. Дүние сырын шешу өлеңмен, жырмен айтылады.  Бұның өзі қазақ би, шешендерінің даналығын, ақындығын, терең  ой иелері екендіктерін көрсетеді. 

Би, шешендер – тек жұрт ал­ дына шығып, уағыз айтушы немесе әдемі, ойын жүйелі сөйлеуге үйретуші ғана емес, таным сырларын шешуші, тағлым мәнін жеткізуші де. Шешеннің орны, бидің қызметі – қазақ елінде тек сөйлеуші емес, билеуші, шешім айтушы сондай­ақ, жұртқа таным сырларын, саясат ісін, қоғамдық­әлеуметтік өзгерістер мәнінің түйінін ашатын жан ретінде қадірлі. Шешендік толғаулар осындай зор қызметтер атқаруымен маңызды. Толғау – қазақ қарақалпақ, ноғай халықтарында бар. Толғаудың жоғарыда атанған қызмет, мән­маңызына қарай қырғыздар «санат­насыят ырлар», құмықтар «ойлы қырлар» дейді.

• Би, шешендер – тек жұрт ал­ дына шығып, уағыз айтушы немесе әдемі, ойын жүйелі сөйлеуге үйретуші ғана емес, таным сырларын шешуші, тағлым мәнін жеткізуші де. Шешеннің орны, бидің қызметі – қазақ елінде тек сөйлеуші емес, билеуші, шешім айтушы сондай­ақ, жұртқа таным сырларын, саясат ісін, қоғамдық­әлеуметтік өзгерістер мәнінің түйінін ашатын жан ретінде қадірлі. Шешендік толғаулар осындай зор қызметтер атқаруымен маңызды. Толғау – қазақ қарақалпақ, ноғай халықтарында бар. Толғаудың жоғарыда атанған қызмет, мән­маңызына қарай қырғыздар «санат­насыят ырлар», құмықтар «ойлы қырлар» дейді.