Сөж тақырыбы: Тұлға дамуындағы стресс. Типологиялық ерекшеліктер. Психологиялық денсаулық ұғымы Орындаған: Балабек Жасұлан Әбдірахманұлы Тексерген
жүктеу/скачать 94,54 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырыбы: Тұлға дамуындағы стресс. 2. Типологиялық ерекшеліктер. 3. Психологиялық денсаулық ұғымы Орындаған: Балабек Жасұлан Әбдірахманұлы Тексерген
- Муса Құндыз Мусақызы Алматы, 2023ж
|
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті Факультеті «Экономика және бизнес жоғарғы мектебі» Кафедрасы «Менеджмент К1» СӨЖ Тақырыбы: Тұлға дамуындағы стресс. 2. Типологиялық ерекшеліктер. 3. Психологиялық денсаулық ұғымы Орындаған: Балабек Жасұлан Әбдірахманұлы Тексерген: Муса Құндыз Мусақызы Алматы, 2023ж Жоспар
2. Типологиялық ерекшеліктер кеңінен жалпылама тоқталу. 3. Психологиялық денсаулық ұғымы жалпы қандай мағына береді. 4.Қорытынды Стресс-ағзаның тітіргендіргішке қайтаратын жауабы. Адамдар көбінесе стрессті ашуланғанда, аштықта, суықта, ыстықта, ауырғанда және жабайы жануарлармен күрескенде, олардан қашқанда алады. Бірақ жер бетінде тіршіліктің пайда болғанына мыңдаған, миллиондаған жылдар болса да адам ағзасының қиын және экстремальді жағдайларға жауап қайтаруы өзгермеген. Стресс биологиялық қабылдау және жауап қайтаруға бейімделген.Стресті физикалық тұрғыда реакция бермеуіміз керек.Жұмыстағы ұрыс-керісті, емтихан алдындағы үрейді, жолдағы жүргізушінің қажуын, әртістің сахнаға шығардағы қобалжуын еске түсірсек жеткілікті. Қажу мен демалудың арасындағы ритмнің бұзылуы әдетте көпке, 1жылға созылатын жанұядағы ұрыс керіс және басқа да жағымсыз тітіргендіргішке әсерінен адам ауруға шалдығады және биологиялық бейімделе алмайды. Тек қана бұл жағдайларда ғана емес басқа жағдайларда да стресс алуы мүмкін. Мысалы жалғыздық, іш пысу, изоляция кезінде болады.Дамыған индустриальді елдерде көбінесе негативті стресс кездеседі. Мысалы алсақ конвейерде жұмыс жасау, автоматтардың автоматизациялануын мұқият бақылауда сондай ақ, майда жұмыстарда яғни жүйке жүйесіне тиетін жұмыстарда стресс алады. Адам көп уақыт стрестік жағдайда жүрсе қауіпті ауруға шалдығуы мүмкін.Стресс бұл- тек ауру мен зақымдалу ғана емес ол жаттығу мен шынығу құралы болып табылады. Стресс адамның психикалық, физикалық тұрғыда денсаулығына зиян келтіреді.Стресс адамда ишемиялық аурулардың тууына әкеледі, мәселен жүрек ауруы, гипертониялық ауруы, диабет, асқазан жарасы және он елі ішек жарасы, язвалық колит, бронхиальді астма, тері аурулары, әртүрлі иммундық және аллергиялық бұзылыстар пайда болады. Адам организмінің адаптациялық мүмкіндігі шексіз емес.Стресс адамға қайғы мен ауру әкелгенімен қоса экономикалық және моральдық зиян келтіреді. Стресс және прогресс соңғы кездерде бірге айтылады. Әрбіріміздің өмірімізде өмірінің күрт өзгеріп, бірден қоршаған орта әділетсіз болған кездері болған шығар. Ондай кездерде адамдар өмірден түңіліп, әлденедей келеңсіз жағдайларға дейін баруы мүмкін. Стресс ең күшті және ең әлсіздердің жолында тұрады. Стресс кейбіреулерге қатты әсер етуі мүмкін, ал кейбіреулер онымен тіпті өмір сүреді. Стресс - бұл өзіне тән емес жағдай немесе дененің оған әсер ететін әртүрлі қолайсыз факторларға реакциясы. Шағын стресстік жағдайлар адамға қажет, өйткені олар адамның өміріндегі одан әрі қолайлы өзгерістерде маңызды рөл атқарады. Бұл стресстік жағдай кезінде адамның қанына адреналиннің шығарылуымен, сондай-ақ адамға осы немесе басқа мәселені шешуге ықпал ететін басқа биохимиялық реакциялармен байланысты. Оң әсерден басқа, стресс теріс салдарға ықпал етуі мүмкін. Адам үнемі стресстік жағдайларға тап болған кезде, оның денесі күш-жігерін яғни энергиясын қатты жұмсайды, бұл оның тез сарқылуына әкеледі. Барлық органдар шиеленісті күйде болғандықтан, олар қайталама қолайсыз факторларға, мысалы ауруларға көбірек бейім. Бұл психологиялық ыңғайсыздықтың бір түрі, ол басу, қысым және шиеленіс сезімдерінен тұрады. Ол өзін көптеген жолдармен көрсете алатын психологиялық проблема; олардың кейбіреулері тек біздің денемізге қатысты. Шағын дозаларда бұл пайдалы болуы мүмкін, мысалы, спорт немесе оқу үлгерімі сияқты салаларда. Екінші жағынан, егер ол өте көп мөлшерде пайда болса, бұл барлық физикалық және психикалық проблемаларды тудыруы мүмкін. Стрестің ұзақ мерзімді әсері туралы бірнеше зерттеулер көрсеткендей, бұл инфаркт, инсульт, жара, депрессия және мазасыздық сияқты психологиялық проблемалармен ауыру ықтималдығын арттырады. Сондықтан соңғы онжылдықтарда психикалық денсаулық саласында бұл мәселені түсінуге және оны шешудің жолын іздеуге тырысуда. Стресстік сезімнің негізгі себебі - белгілі бір жағдайға тап болу үшін қажетті ресурстардың жоқтығына сену. Адам өздерін қабілетсіз сезінетін стандарттарға жету керек деп есептегенде, бұл мәселе күшейе бастайды. Алайда оның пайда болуына немесе пайда болмауына әсер ететін көптеген басқа факторлар бар.Психологтар стресстік жағдайларды диагностикалау және күйзеліске бейім тұлғалық қасиеттерді анықтау әдістерін әзірледі. Мұнда ең сенімді сынақтардың кейбірі берілген. Психологиялық күйзеліс елеулі ішкі немесе жиі болатын сыртқы факторларға - қақтығыстарға, мүдделерді бұзуға, басқалардың әділетсіздігіне және тағы басқа әсерлерге жауап ретінде пайда болады. Осы кезде эмоционалдық реакция психофизиологиялық деңгейде уақытша бұзылуларды тудырады, бұл ішкі органдардың созылмалы ауруының тамырлы реакциясының өршуін, депрессияны, апатияны, интеллектуалды «тоқырауды» тудырады. Сонымен қатар, стресстік реакциялар әрқашан соншалықты айқын емес, оларды жаңа айткандай жалаңаш көзбен көруге болады. Көбінесе жағымсыз эмоциялар басылады, яғни қорқыныш, аңсау, агрессия сияқты эмоциялар санадан бейсаналық сезімдер сферасына шығарылады, онда олар адам ағзасына деструктивті әсер етуді жалғастырады. Сонымен қатар, стресстің көздері бейсаналық күйде қалады, бұл адамға стресске байланысты мәселелерді конструктивті түрде шешуге, уақытында медициналық және психологиялық көмекке жүгінуге мүмкіндік бермейді. Тұлғаның даралық-типологиялық ерекшеліктері «Темперамент», «мінез», «тұлға» - бұл ұғымдарбастапқыда күрделі ішкі диалектиканы қамтиды. Олар адамның жеке басын анықтайды - берілген адамды басқалардан ерекшелендіретін нәрсе, оны бірегей етеді. Алайда, әрбір ерекше қасиет басқа адамдармен ортақ нәрсені болжайды. Темперамент жайлы түсінік. Темперамент- бұл адамның психикалық процестерінің динамикасында көрінетін жеке ерекшеліктері: реакцияларының жылдамдығы мен күшінде, оның өмірінің эмоционалды тонусында.Динамика деп психикалық процестердің қарқыны, ырғағы, ұзақтығы, қарқындылығы, атап айтқанда эмоционалды процестер, сондай-ақ адам мінез-құлқының кейбір сыртқы ерекшеліктері - қозғалғыштық, белсенділік, реакциялардың жылдамдығы немесе баяулығы және т.б.Темперамент туралы әңгіме кезінде олар адамдар арасындағы көптеген психикалық айырмашылықтарды білдіреді - тереңдік айырмашылықтары, эмоциялар тұрақтылығы, әсерленгіштік, іс-әрекеттің жігерлігі және психикалық өмірдің, мінез-құлық пен белсенділіктің басқа динамикалық, жеке-дара ерекшеліктері. Темперамент бүгінгі күні көп жағдайда даулы және шешілмеген проблема болып қала береді. Алайда, проблемаға көптеген әр түрлі көзқарастармен, ғалымдар мен практиктер темперамент - бұл тұлғаның әлеуметтік болмысы ретінде қалыптасатын биологиялық негізі екенін мойындайды.Темперамент - бұл адамның тек табиғи қасиеті, ал оны жеке қасиет ретінде қарастырудың себебі - адамның өзі істейтін іс-әрекеті мен қылығы темпераментке байланысты.Темперамент адамның табиғи сипатының, психологиялық іс-әрекетінің динамикалық ерекшеліктері, яғни психикалық процестер мен жағдайлардың әрекеттерінің ырғағы, қарқыны, жылдамдығы жатады. Темперамент келесі құбылыстарда көрінеді: Адамның жалпы белсенділігінде;Қозғалу ерекшелігі және сөздік қозғалу ерекшелігінде;Эмоционалды процестер ерекшелігінде: эмоцияның туындау және өшу жылдамдығы, күші мен тереңдігі, эмоционалды аймақтың сапалық қасиеті, яғни кез келген эмоцияны бастан кешіру жылдамдығы және т.б. Сонымен, темперамент адамның белсендік ерекшеліктерін және реактивтілігін біріктіреді. Темперамент бойынша адамдарды ажырату сыртқы өңдерінде, барлық мінез-құлықта және іс-әрекетте байқалады. Ерте кезден осы көріністердің барлығы ғалымдардың назарын аударды. Темпераменттің туа біткен, адамның табиғи сипаты, яғни ағзаның физиологиясымен байланысты екеніне ешкім күмәнданбайды. Ғылым тарихында темперамент жайлы көптеген теориялар бар.Темперамент жайлы теорияларды үлкен үш топқа бөлуге болады: Гуморальді теориялар; Конституционалды теориялар;Жоғары жүйке жүйесі ерекшеліктеріне байланысты темпераментті түсіндіруші теориялар.«Гумор» сөзі сұйықтық дегенді білдіреді. Ағза сұйықтықтары қозғалымпаз, оның динамикалық бөлігі. Сондықтан мінез-құлық ерекшеліктерін ағзадағы сұйықтықтар қозғалысының ерекшеліктерімен байланыстырады. Осы бағытты ұстанған авторлардың теориялары ең алғаш пайда болған. Ежелгі және ең белгілі гуморальды теория антикалық Грецияда пайда болған, дәрігер және философ Гиппократтың теориясы. Ежелгі грек дәрігері Гиппократ (б.з.д. V ғ.) темперамент туралы ілімді жасаушы болып саналады. Гиппократ теориясы бойынша, адам ағзасында төрт негізгі сұйықтық бар: қан, қара өт, сары өт, сөл.Оның ілімдеріне сүйене отырып, Гиппократтан кейінгі ежелгі дәуірдің ең танымал дәрігері Клавдий Гален (б.з.д. II ғ.) Темпераменттің алғашқы типологиясын жасады, ол әйгілі «De temperamentum» трактатында баяндалды. Оның ілімдері бойынша темперамент типі организмдегі сұйықтықтарының біреуінің басым болуына байланысты. Ол біздің заманымызда кеңінен танымал темпераменттерді бөліп көрсетті: сангвиник (sanguis - қан), флегматик (phlegma - сөл), холерик (chole–сары өт), меланхолик (melas chole - қара өт). Бұл тұжырымдама ғасырлар бойы ғалымдарға үлкен әсер етті.19 ғасырдағы неміс философы Имануил Канттың пікірінше, темперамент туралы ілімнің негізгі бөлінуі келесідей болуы керек: сезім темпераменттері және әрекет темпераменттері, олар екі түрге бөлінеді, олар бірге төрт темперамент береді. Кант сангвиникті (A) және меланхоликті (B) сезім темпераменті, ал холерикті (C) және флегматикті (D) белсенділік темпераменті деп бөлді. 1 Сезімдер темпераменттері A. Көңілді мінезді адамның сангвиниктік темпераменті Сангвиникті сезіну тәсілін келесі көріністе арқылы тануға болады. Бұл алаңсыз, үмітке толы адам, ол әр нәрсеге бір сәтке үлкен мән беріп, бір минуттан кейін ол туралы ойлауды тоқтатады. Ол адал түрде уәде береді, бірақ сөзінде тұрмайды, өйткені бұрын оны орындай аламын ба деп терең ойланған емес. Ол жақсы әңгімелесуші, әзілқой, көңілді, әлемдегі ешнәрсеге үлкен мән бермеуге дайын, және барлық адамдар оған дос. В. Мұңды адамның меланхоликтік темпераменті Меланхолияға бейім адам өзіне қатысты барлық нәрсеге үлкен мән береді, қай жерде болмасын қорқыныш себептерін табады және бірінші кезекте қиындықтарға назар аударады. Ол уәдесін қиындықпен береді, өйткені ол оны орындай алмауы мүмкін, бірақ ол оны орындай алатынына күмәнданады. Осыған байланысты ол мазасыздыққа, сенімсіздікке, күмәнге толы болады. 2 Әрекет темпераменттері C. Қызу мінезді адамның холерикалық темпераменті Олар ыстық мінезді, тез ашуланады, бірақ басқалардың талаптарына сәйкес ол көп ұзамай қайтады. Оның ашулануында жеккөрушілік жоқ. Оның қызметі тез, бірақ ұзақ іземес. Ол белсенді, бірақ істі өз мойнына алғысы келмейді, өйткені ол төзімсіз; сондықтан ол дайындықпен істерді басқаратын бастық болады, бірақ оларды өзі басқарғысы келмейді. Сондықтан оның басым құштарлығы - амбиция; ол қоғамдық істерге ықыласпен кіріседі және қатты мадақтағанды қалайды. D. Суық қанды флегматикалық темпераменті Флегма әлсіздік ретінде - әрекетсіздікке деген ұмтылыс, мотивация өте күшті болса да, іспен айналысуды қаламау. Флегма күш ретінде - бұл оңай да емес,тез де емес, ұзақ уақыт бойына қозғалысқа түсу қабілеті. Оның табысты темпераменті оның даналығын ауыстырады, тіпті оны күнделікті өмірде де философ деп атайды. Өзінің темпераментімен ол өзгелерден озып шығады. Флегматик темпераменті сезімнің болымсыз білінуімен сипатталады; флегматикті өзі үшін байсалды кәдуілгі күйде шығарып әкету оңайға түспейді; ол жүріс-тұрысы мен сөзінде сылбыр, оның мимикасы онша айқын емес, қимылдары сараң. Ол көнбейтін, бірақ парасатты ерік-жігерімен басқалардың ерік-жігерін өз еркіне қалай бейімдеу керектігін біледі. Ұзақ уақыт бойы темперамент типтері туралы мәліметтер толықтырылды және жинақталды. Бірақ темперамент типтерін жіктеу негіздері түсініксіз болып қалды. Оларды анықтаудың алғашқы әрекеттері адам денесінің құрылымымен байланысты айқын ажыратылатын белгілерге сүйенді. Темпераментті дене бітімімен түсіндіруші конституционалды теориялар қатарына Э. Кречмер және У. Шелдонның еңбектері жатады. 1921 жылы Э. Кречмердің әйгілі «Дене бітімі және мінез» атты еңбегі жарық көрді. Оның негізгі идеясы белгілі типті адамдар белгілі психологиялық ерекшеліктерге ие. Адамдарды дене бітіміне байланысты Кречмер төрт конституционалды типке бөлді: лептосоматик, пикник, атлет, диспластик. 1. Астеник (лептосоматик) – нәзік денелі, ұзын бойлы, кеуде қуысы қушық, иығы тар, ұзын және арық аяқ-қолды. Шизотимикке астеникалық дене бітімі тән, тұйық, көңіл-күйі ауысып отырады, бірбеткей, бағдарлары мен көзқарастарын өзгертпейді, қоршағандарға күшпен бейімделеді.Бір уақытта бірнеше әрекеттерді орындай алады. Шизотимиктердің ішінде Кречмер сезімтал мырзаларды, идеалистік арманшылдарды, суық өктем мінезді, өзімшіл адамдарды бөліп көрсетті. 2. Пикник – май қабаты анық көрінеді, орта және аласа бойлы, жайылған денелі, домалақ басты, мойыны қысқа адамдар. Циклотимик пикник дене бітіміне ие, эмоциясы қуаныш пен қайғы арасында алмасып келіп отырады, адамдармен жылдам араласады, көзқарастары шындыққа жақын.Оның эмоциясы қуаныш пен қайғы арасында ауытқып отырады, ол адамдармен оңай тіл табысады, байланысады және өзінің көзқарасы бойынша шыншыл. Пикник көпшіл және жақсы тағамды жақсы көреді. Циклотимиктердің ішінен Кречмер «көңілді сөйлеушілерді, сентименталды тыныш адамдарды, бейқам өмірді сүйетіндерді, белсенді практиктерді» бөліп көрсетті. 3. Атлет – бұлшық еттері күшті дамыған, дене бітімі мығым, ұзын және орта бойлы, кең иықты, жамбасы тар. Иксотимикке атлет дене бітімі тән, салмақты, жесттері мен мимикасы ұстамды, ойлау майыспалығы төмен, ұсақ-түйекке көңіл аударушы. Өмірлік қабілеті жоғары, шытырман оқиғаларға деген сүйіспеншілік пен тәуекел. 4. Диспластик – формасыз адам, дене бітімі дұрыс емес. Бұл типтегі индивидтер әр түрлі дене бітімінің деформациясымен сипатталады. Э.Кречмердің теориясы Еуропада өте кең таралды, ал АҚШ-та В.Шелдонның өткен ғасырдың 40-жылдарында тұжырымдалған темперамент тұжырымдамасы танымал болды. Шелдонның көзқарастары сонымен қатар дене мен темперамент адамның бір-бірімен байланысты екі параметрі болып табылады деген болжамға негізделген. Егемен еліміздің келешегі үшін рухы биік, дені сау жеке тұлғаны қалыптастыру мәселелері үкімет тұжырымдамаларында негізгі орын алады. Еліміздің басты құндылығы адам және оның өмірі мен денсаулығы. Психологиялық денсаулық бұл –тән саулығы мен жан саулығының бірлігі. Психологиялық дені сау адам- шығармашыл, өмірге құштар, ашық ,көңілді, қоршаған ортасының сезімдерін бөлісе алатын адам.Бір сөзбен айтқанда тәніміз бен психикамыздың үйлесімді дамуы.Технологиялық, урбанизацияланған қоғамда өмір сүруші жеке адам өзінің әлеуметтік және этникалық тегіне қарамастан, әлеуметтік бейімделуін, яғни осы қоғамға сай қызмет жасауын қамтамасыз ететін белгілі психологиялық қасиеттерді меңгеруі қажет. Бұл қасиеттер дамудың әр түрлі кезеңдерінен белгілі бір ретпен өтуіне байланысты қалыптасады. Әрбір кезеңге адамның өзі шешетін мәселелері мен келесі кезеңге өтуіне қажетті қасиеттердің жиынтығы тән болады. Сонымен, жеке адамның психикалық саулығы жайлы пікір оның дамуымен, генетикалық шығу тегі және мәдени ортасымен салыстырылады.Жалпы адамның денсаулығы: дене саулығы, жан саулығы, психикалық және психологиялық, әлеуметтік саулық болып бөлінеді.Дене саулығы - бұл организмдегі функциялардың өзіндік айналымының жеткілікті болуы, физиологиялық процестердің үйлесімі және сыртқы ортаның түрлі факторларына барынша бейімделгіштік күйлері Жан (психологиялық) саулығы- тек дене гигиенасы ғана емес, сонымен бірге психогигиена, руханилықтың өзіндік тәрбиесін, адами тұрғыдағы ұстанымды,сана тазалығын да қамтиды. Психикалық саулыққа жету жолы - интегралды тұлғаға жету жолы. Психикалық саулық - психиканы жаттықтыру, психикалық процестерді дамыту (ес, зейін, қиялдау және т.б.), ақыл-ой мен сезімді тәрбиелеумен тығыз байланысты.Сыртқы ортаның биологиялық, психологиялық және әлеуметтік сипаттағы қолайсыз әсерлері нәтижесінде қалыптасқан психикалық күйлер: шаршау, қалғып жүру, үнемі қауіптену, тарығу, жан күйзелісі, көңілдің бұзылуы, фрустрация түрінде болады.Қазіргі психологиялық әдебиеттерге талдау жасағанда көптеген зерттеушілер денсаулықтың психологиялық негіздерін осыған ұқсас терминдерді қолдана отырып қарастырған: «психикалық денсаулық» Б.С.Братусь, «психологиялық денсаулық» И.В.Дубровина, «тұлғалық денсаулық» Л.М.Митина, «рухани денсаулық» Ю.А.Кореляков, «жанның саулығы» О.И.Даниленко Психологиялық денсаулық - адам мен сыртқы дүние арасындағы тепе-теңдік жағдайы, оның әлеуметтік ортаға, физикалық, биологиялық және психикалық ықпалдарға қатысты реакциясының сай болуы, жүйкелік реакция күші мен сыртқы тітіркендіргіштер арасындағы сәйкестігі, адам мен оның айналасындағылар арасындағы үйлесімділік, адамның шынайы объективтілік сын жайлы пікірінің басқа адамдардың пікірлерімен ұштасуы, өмірдің кез-келген жағдайына көзбен қарауы. Мәселен, И.В. Дубровина «психологиялық денсаулық» терминін ғылыми лексиконға алғаш енгізіп, оны адамның тiршiлiк әрекетiнiң процессiндегi бағалы жұмыс жасау және дамытуын керектi шарты деп анықтайды. Г.С.Никифоровтің «Денсаулық психологиясы» кітабында «Студенттік кезең, өзінің денсаулығына жанашырлықпен қарауды жоққа шығаратын, өмір сүру стилінен көрініс табатын эмоционалдық күйзелістердің алуан түрлілігімен сипатталады» делінген. Яғни, өз денсаулығының қамын ойлау, әдетте, аға буынға тән болғандықтан, жастар оны «қызықтырмайтын және жалықтыратын іс», деп бағалайды. Осы арада өздерінің физикалық және психикалық ресурстарының шексіз деп ойлағандықтан, олардың босаңсуға және демалуға деген қабілеттері де шектелгенОсылайша, денсаулықты түсіну әртүрлі, бірақ әрбір анықтамада адамның психологиялық (рухани) денсаулығын түсінудегі маңызды байланыс ретінде айтылады. Психологиялық денсаулықтың сапасы мен деңгейі әлеуметтік, әлеуметтік-психологиялық және де жеке психикалық пен әлеуметтік-психологиялық бейімделуге байланысты мінездеме беріледі. Өкінішке орай, еліміздегі халықтың көпшілігі тұлғаны әлеуметтендірудегі бұзылыстардың басқа түрлерін өзіндік бағалаудың дұрыс еместігін, талаптану деңгейін, өзіндік бағалаудың төмендеуін зерттеуге айтарлықтай мән беріп отырған жоқ. Кейбір адамдар қарым-қатынас жасауда қиналса, екіншілері - өзіндік таным мен өзіндік дамуында қиындық сезінеді, ал үшіншілерінде – тұлғаның (көреалмаушылық, жаугершілік және т.б.) және мінез-құлықтың (әр түрлі психологиялық тәуелділік) деструктивтік қасиеттері басым болады [3]. Психологиялық денсаулық – ағымдық өмірге қажетті барлық психикалық құрылымдардың оңтайлы жұмысы. Психологиялық денсаулық тек рухани ғана емес, сонымен қатар жеке денсаулығы да. Бұл психикалық денсаулық жеке адаммен біріктірілгенде, бұл адам барлық жеңіл және классикалық және сол уақытта жеке өсу мен осындай өсімге дайын. Психологиялық жағынан сау адам – бұл зияткерлік, ынтымақтастыққа ашық, өмір соққыларынан қорғалған және өмірлік қиындықтарды жеңу үшін қажетті құралдармен қаруланған. Психологиялық денсаулықтың құрылымы: Аксиологиялық, Инструменталдық, Қажеттілік-мотивациялық.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 1. Жақыпов С.М. Жалпы психологияға кіріспе. – Алматы, 2013. 2.Бердібаева С.Қ., Сайлинова Қ., Адилова Э., Айдосова Ж., Қайратова І. Психология.-Оқу құралы.-Қазақ университеті (РУМС, №2 хаттама, 2 шілде, 2021 ж.).-180 б. 3.Аронсон Э. Көпке ұмтылған жалғыз [Мәтін] = The Social Animal: әлеуметтік психологияға кіріспе: [оқулық] / Э. Аронсон ; ауд. Д. Д. Дүйсенбеков [және т. б.]. - 11-бас. - Астана: "Ұлттық аударма бюросы" қоғамдық қоры, 2018. - 407, [2] б. - (Рухани жаңғыру). Психология здоровья / Под ред. Г.С. Никифорова.- СПБ.,2003 Имангалиева Ш. Д. Психологиялық денсаулықты қалыптастыруда жаңа технологияларды пайдалану [Текст] / Ш. Д. Имангалиева, Г. А. Амзеева, А. С. Шеримова // Молодой ученый. — 2015. — №8.2. — С. 29-31. Ниетбаева Г. Б. Студенттердің психологиялық денсаулығының дамуы жүктеу/скачать 94,54 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|