Сөйлеу тілінің анатомиялық-физиологиялық механизмдері, классификациясы
жүктеу/скачать 0,5 Mb.
|
Сөйлеу тілінің анатомиялық-физиологиялық механизмдері, классификациясы.Аубакирова Н.УАрнайы педагогиканың жеке саласы, оның құрамына сөйлеу тілінің кемшіліктерін жоюда қолданатын арнаулы оқыту мен тәрбиелеудің теориясы мен сарамандық жұмыстары енеді XIX ғ ортасында логопедия арнаулы ғылым боп бөлінеді, бірақ тек медициналық бағыт алады. Ал педагогикалық ғылым ретінде 20-шы ғасырдың 30-40 жылдары қалыптасты. Логопедия пәнінен сөйлеу тілінің түрлі бұзылулары жатады. Ал логопедияның объектісіне сөйлеу тілі бұзылған адам жатады. Физиологиялық тіл мүкістігі Тіл дыбыстарының айтылуының бұзылуы 5 жасқа дейінгі балаларда кездеседі және артикуляция мүшелерінің қозғалысы дамуының жеткіліксіздігімен түсіндіріледі, сонымен қатар фонематикалық есту қабілетінің (слух) жеткіліксіз қалыптасуы. Физиологиялық тіл мүкістік дыбыс айтудың жас ерекшелігіне сай бұзылуы болып саналады. Физиологиялық итерациялар Балаларлың кейбір дыбыстар мен буындарды қайталап айтуы, мектепке дейінгі балалық шақта, тілдің қалыптасу кезеңінде есту қабілеті мен тіл қозғаушы анализаторлар іс-әрекеттерінің жас ерекшеліктеріне сай, жеткіліксіз дамуымен түсіндіріледі Логопедия тығыз байланысты Лингвистикамен Медицина мен Психология мен Педагогика мен Сөйлеу тілінің бұзылуларын жою – бұл сөйлеу тілі бұзылған жеке тұлғаны арнаулы тәрбиелеуге бағытталған, ерікті процесс, сөйлеу тілін дұрыстап түзете оқытатын процесс Сөйлеу тілінің кез келген бұзуларын тіл мөлшерімен және сөйлеу тілімен салыстыру белгіленген Кез-келген сөйлеу тілінің бұзылуы ның пайда болуы мен құрылу механизмінің себептері болады Кез-келген сөйлеу тіліндегі бұзылу лар адамның психикалық іс-әрекетіне әсер етеді Логопедияның міндеті: тіл кемістіктерін түзету және профилактикасы. Жұмыс жүргізу бағыттары 1. Тіл кемістігін түзейтін арнаулы мамандарды даярлау. 2. Тіл кемістіктерін жоятын арнаулы әдістерді ойластыру. 3. Тіл кемістіктерінің себептерін зерттеу, статистикалық мәліметтер жинау. 4. Тіл кемістіктерінің адам психикасына әсерін зерттеу. 5. Мектепке дейінгі, мектеп және медициналық мекемелерде логопедиялық жұмыстармен қамтамасыз ету. 6. Тіл кемістігінің түрлі формаларында сатылы диагностиканың теориясы мен практикасын жетілдіру. 7. ТОҚ, лабораториялық – эксперименттік құрал – жабдықтарды жасап шығару, оқу процесіне компьютерлік техниканы енгізу. 8. Отандық және шетелдік логопедияның теориясы мен практикасындағы жетістіктерді саралау. Шеткі сөйлеу аппараты негізінен үш бөліктен тұрады: 1 – Демалу бөлігі 2 – Дыбыс шығару бөлігі 3 – Дыбысты құбылтып – өзгерту бөлігі Автор сөйлеу тілінің іс-әрекетін үш процесске бөледі: 1. Ойда және жанда орындалатын сөйлеу тіліне дайындық. 2. Дикция, немесе ішкі сөздердің олардың синтаксисімен жасалынуы. 3. Артикуляция, немесе сыртқы сөздің құрылымы. Барлық тіл бұзылулары, осыдан кейін, автордың өзімен екі топқа бөлінеді : 1. Қандай да бір потологияның процесстердің симптомы. 2. Өздігінен болатын бұзылу. А.Куссмауль зақымдану түріне қарай тіл бұзылуларын бес топқа бөледі. 1. Кортиналды бұзылулар. Түрлі анализаторлардың іс-әрекеттерінің бұзылуларымен байланысты. 2. Дислогиялық бұзылулар. Интеллектың аурушаң күйімен байланысты. 3. Спазматикалық бұзылулар. Логоневроздар 4. Тіл мүкістігі (косноязычие) (былдырақтау) 5. Саңыраулар мен нашар еститіндердің тіл бұзылулары. 6. Жазудың бұзылулары.Тіл бұзылуларының клинико – педагогикалық классификациясы 1. Тілдің формасының бұзылуы ауызша немесе жазбаша. 2. Тіл іс-әрекетінің бұзылу түрі (айту, тыңдау, жазу, оқу) 3. Тілдің қабылдау немесе қайта шығу этапының бұзылуы. 4. Өз ойын айтуды көркемдеуді орындайтын операцияның бұзылуы. 5. Өз ойын айтуды көркемдейтін қажеттіліктерін бұзылуы. Осы классификация бойынша барлық тіл бұзылулары екі топқа бөлінеді: ауызша және жазбаша. Ауызша сөйлеу тілінің бұзылуы. Екі типке бөлінеді. 1. Айтылатын ойды көркемдеудің сырттай бұзылуы. 2. Айтылатын ойды көркемдеудің ішкі бұзылуы. Айтылатын ойды көркемдеудің бұзылуы тізбектің бұзылуына байланысты сатыланылады. Дауыс пайда болуы; Айтылатын ойдың ырғақты әуезді құрылымы; Екпінді әуенді айтылатын ойдың құрылымы; жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|