Тақырыбы: Қазіргі жаһандық мәселелерді түсінудегі және шешудегі философияның рөлі
жүктеу/скачать 30,98 Kb.
|
|
БӨЖ №14
Орындаған:Мейрбек Айзада
Жаһандану немесе глобализация (ағылш. Global - «әлемдік», «дүниежүзілік», «жалпы») - жаңа жалпы әлемдік саяси, экономикалық, мәдени және ақпараттық тұтастық құрылуының үрдісі. Терминді ғылыми айналымға алғаш рет 1983 жылы енгізген америкалық экономист Теодор Левитт. Жаһанданудың жаңа сатысының түрлі аспектілерін 20 ғасырдың ортасынан бастап Уолт Ростоу, Дэниел Белл, Алвин Тофлер, Питер Дракер, Джон Нейсбитт, Лестер Туроу зерделеді. Олар ғылымға “интеллектуалдық индустриялар экономикасы”, “ақпараттық қоғам”, “техникалық революция”, “ақпараттық жарылыс”, “ғаламдық ауыл” деген ұғымдарды енгізді. Жахандық мәселелер дегеніміз шешімі өркениеттің ары қарай өмір сүруіне әсер ететін мәселелердің жиынтығы болып табылады. Олар қазіргі заман адамының өмірінің дамуының әркелкілігі мен адамдардың әлеуметтік - экономикалық, саяси - идеологиялық арақатынасында пайда болатын қарама - қайшылықтардың себебінен туындайды. Бұл мәселелер жалпы адамзаттың өміріне әсер етеді. Жаһандық энергетика мәселесі - адамзатты қазіргі кезде және жақын болашақта энергия мен отынмен қамтамасыз ету проблемасы. Бұл проблеманың шығуының негізгі себебі ХХ ғасырда минералды отынды пайдалануының күрт өсуі. Дамыған елдер энергияның жұмсалуына сұранысты кеміту арқылы шешсе, қалған елдерде салыстырмалы түрде энергия жұмсалуы өсуде. Сонымен қатар, әлемдік нарықта энерго-ресурстарға дамыған елдер мен жаңа ірі индустриалды елдер (Қытай, Индия, Бразилия) арасында бәсеке өсіп келе жатыр. Осы жайттар және кейбір аймақтардағы әскери-саяси тұрақсыздықтар энергоресурстардың әлемдік бағасы деңгейіндегі ауытқуларына алып келеді. Әлемдік экономиканың экологиялық потенциалы адамзаттың шаруашылық қызметі себебінен жиі бұзылып отыруда. Бұған жауап болған экологиялық тұрақты даму концепциясы болды. Оның мәні болашақ заман қызығушылықтарын бұзбайтын қазіргі кездегі қажеттіліктерді ескере отырып әлемнің барлық елдерінің дамуы. Қоршаған ортаны қорғау дамудың маңызды бөлігі болып табылады. ХХ ғасырдың 70-жылдары экономистер қоршаған орта проблемалары экономикалық даму үшін өте маңызды екенін түсінген. Қоршаған ортаның деградация процестері өздігінен даму сипатына ие. Бұл ресурстардың толықтай жойылып кетуіне алып келуі мүмкін. Әлемдік мұхиттар проблемасы - мұхит кеңістігі мен оның ресурстарын сақтап қалу мен тиімді пайдалану проблемасы. Қазіргі кезде әлемдік мұхит тұйық экологиялық жүйе ретінде бірнеше есе өскен антропогенді күштерге әрең шыдап отыр. Оның өзі мұхит өліміне әкелетін үлкен қауіп болып табылады. Сондықтан, жаһандық мұхиттар мәселесі деп отырғанымыз - ең алдымен оның аман қалуы. Оңтүстік-Солтүстік мәселесі бұл - дамыған елдер мен дамушы елдердің экономикалық қатынастарының мәселесі. Оның мәні дамыған және дамушы елдер арасындағы әлеуметтік-экономикалық деңгейлердегі айырмашылықты азайту үшін дамушы елдер дамыған елдерден олардың нарығында дамушы елдердің тауарларына сұранысты ұлғайтуды, елге капитал мен білімінің ағымын ұлғайтуды (әсіресе көмек ретінде), сыртқы қарыздарын есептерін шығаруды және т.б. талап етуінде. Азық-түлік проблемасы дегеніміз - қазіргі кездің өзінде адамдардың өзін - өзі өмірлік маңызы бар азық-түлікпен толық қымтамасыз ете алмауы. Бұл мәселе неғұрлым төмен дамыған елдерде азық-түліктің абсолютті жетіспеушілігі (ашығу) деп танылса, дамыған елдерде тамақтану теңгерімсіздігі болып табылады. Бұл мәселенің шешімі табиғи ресурстарды тиімді қолдану, ауыл шаруашылығындағы ғылыми-техникалық прогресске және мемлекет тарапынан қолдау деңгейінен тікелей тәуелді. Кедейлік мәселесі жаһандық мәселелердің ішінде ең негізгілерінің бірі болып отыр. Кедейлік деп отырғанымыз мемлекеттің сол елдегі адамдарды ең қарапайым және ең арзан өмір жағдайымен қамтамасыз ете алмауы. Әсіресе дамушы елдердегі кедейліктің үлкен масштабтары тек қана ұлттық емес сонымен қатар әлемдік тұрақты дамуға үлкен қауіп тудырады. ХХІ ғасырдағы адамзат ашытқы арқылы дамып, және басқа да планеталар дамыту бекітеді қарамастан, ол әлі күнге дейін шешілмеген жаһандық проблемалар бар. Философия экономикасында болып жатқан процестер, саясат және адам қызметінің басқа да салаларда бірге оларды қарастырады. Ғаламдық проблемалар қазіргі заманғы философия, сондай-ақ жиі проблема көптеген ғасырлар бойы шешу мүмкін емес, тарихи тұрғыдан қарастырылады. Соғыстар мен олардың салдары болды және, менмендіктен және ақша табу тілегі бар Өкінішке орай, болады. сол азық-түлік тапшылығы туралы айтуға болады. барлық уақытта ауа райының тұрақсыздығы, соғыс, саяси және экономикалық дағдарыстар азық-түлік әсер етеді. Бүгінгі әлемде, 7 млрд ғана адамды аштықтан 1 миллиард, және демалыс өндірісінің жеткілікті жоғары деңгейі тұрақты жейді емес. ғасыр болған тағы бір мәселе - бұл сауатсыздықты. Кез келген елдің Бұрын мемлекеттік мәселені «алаңдатпай емес». Осы өзектілігі мәселенің ғылыми-техникалық прогреске байланысты болды. Бұл біз білікті жұмыс күшін қажет, фабрикаларда жұмысқа шықты. Индустриялық дамыған елдер бұл туралы алаңдатып, бірақ үшінші әлемдік ел мен сауатсыздықты жеңіп жоқ. Демографиялық мәселе екі түрлі көрініс табады: дамушы елдердегі демографиялық күрт өсу және дамыған және өтпелі кезеңдердегі елдердің демографиялық қартаюы. Біріншісінің шешімі - экономикалық даму қарқынының дамуын жоғарылатып, халық санының өсу қарқынын төмендету болса, екіншісінің шешімі - эмиграция мен зейнетақы жүйесін реформалау болып тұр. Экономикалық өсу мен халық санының өсу ұзақ уақыттан бері экономисттердің зерттеу пәні болып келеді. Бірақ осыған қарамастан, көптеген мамандар негізгі проблема -халық санының өсуі емес, келесі 2 мәселені айтады: нашар дамушылық яғни дамуда артта қалу, әлемдік қорлардың таусылуы мен қоршаған ортаның бұзылуы. Қорыта айтқанда, адамзат дамуының жаһандық мәселелері оның кез келген даму кезеңдерінде өзекті болды. Десек те, аталған мәселелер ХХІ ғасырда ерекше маңыздылыққа ие болып, бүкіл халықаралық қоғамдастықты алаңдатып отырғаны жасырын емес. Біздің философия жаһандық проблемаларды Кейбір қазірдің өзінде біздің заманымыздың өнімді қарастырады. ХХ ғасырдың соңына қарай олар оның қамқор көзқарасын талап, табиғи ресурстар шексіз емес екендігін асыруды келді. өткір экологиялық проблемалар болып табылады. өнеркәсіп қарқынды өсуі, минералдық тыңайтқыштар бақылаусыз пайдалану - бұл барлық ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер пайдасыз үлкен алаңда болуға әкеліп соқтырды. Химиялық және мұнай өңдеу зауыттары тұщы су өзен мен бұлақ ластайды. қоқыс үлкен сомасы, радиоактивті және химиялық қалдықтар - бұл сондай-ақ үлкен проблема болып табылады. оптимизм және халықтың өсімі қоспаңыз. Осы 35-40 жыл жасы - халықтың 75%, онда ол, нашар дамыған экономикасы бар елдерде негізінен өседі. Ол сондай-ақ, біз істеу керек нәрсе. Планетаның климатты және бізге әсер өзгерту аспан денелерінің (күн белсенділігі, ірі метеориттер және астероид құлау қаупі) - Сондай-ақ, жаһандық проблемалар болып табылады. Философия нақты қатер әсерінен адам сананың жылжуын толады. Әлемнің соңына күту ауқымдағы қабылдады неге мүмкін, бұл болып табылады. Сондықтан онда бұл жаһандық проблемаларды шешу үшін іздеу болып табылады? Біріншіден, тұтас алғанда мемлекеттік және адамзат бір-бірімен келіссөздер үйренуіміз керек. адамзаттың тарихы - соғыстар тарихы. Екіншіден, өнеркәсіп, сайып келгенде, қоршаған орта үшін қауіпсіз болуға тиіс. Бірақ дамыған елдер, әдетте, экологиялық проблемалар туралы емес деп ойлаймын үшінші әлем елдерінің көмектесу үшін міндетті. Экономикалық даму және білім беру бағдарламалары кедей елдерде халықтың реттеу көмектесе алады. Бірінші орын тез пайда мен әлемдік экономика мен саясат бақылауға кейбір елдердің ниет алуға күші болады, бірақ бүгінгі жаһандық проблемаларды шешу қарапайым бастамалардың болуы мүмкін емес. Адамзаттың жаһандық мәселелері - ғаламшарымыздың барлық тұрғындарының өмірлік қызығушылығын қозғайтын және бұл мәселелерді әлемнің барлық мемлекеттері ортақтасып шешетін мәселелер. Адамзаттың жаһандық мәселелеріне жататындар: Оңтүстік-Солтүстік мәселесі; азық-түлік мәселесі; кедейлік мәселесі; энергетика мәселесі; экология мен тұрақты даму мәселесі; әлемдік мұхитты меңгеру мәселесі; демография мәселесі; АИВ инфекциясы және т.б. Бұл тізім тұрақты емес. Сонымен қатар, өркениеттің дамуымен бірге жаңа жаһандық мәселелер туып отырады (ғарыштық кеңістікті игеру, климатты қадағалау т.б.) жүктеу/скачать 30,98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|