Тақырыбы: Кибербуллинг және онымен күресу жолдары Пәні: Информатика



бет1/2
Дата21.05.2022
өлшемі26,76 Kb.
#35246
  1   2


Ғылыми жоба
Тақырыбы:Кибербуллинг және онымен күресу
жолдары
Пәні:Информатика
Автор:Төлеген Арман
Жетекші:
Мектебі:№28 мектеп-лицейі
Сынып:9-сынып

Мазмұны


  1. Киберқылмыс түсінігі

  2. Киберқылмыскерлер туралы фактілер

  3. Киберқылмыстың түрлері

  4. Шынайы өмірдегі киберқылмыс мысалдары

  5. Киберқылмысты қалай ажыратуға болады?

  6. Киберқылмыс құрбаны болудан қалай аулақ болуға болады

  7. Киберқылмыстың қиындықтарын анықтаңыз

Кіріспе
Жобаның мақсаты:киберқылмыстың түрлері және


олармен күресу жолдары туралы айту.

Бұл тақырыпты таңдаған себебім қазіргі кезде интернет арқылы бопсалау көбейіп кетті.Жәнеде оның түрлеріде аз емес.Сол себепті мен қалай қорғануға болатыны туралы және ол туралы деректер келтіргім келеді.

Кибербуллинг дегеніміз не?
Кибербуллинг - бұл қылмыстық әрекет, оның мақсаты компьютерді, компьютерлік желіні немесе желілік құрылғыны теріс пайдалану болып табылады.Адамды интернетте қорлау және қудалау.Интернет,әлеуметтік желі, түрлі сайт арқылы қоқан-лоқы көрсету. Жәбірлеуші телефонмен хабарласып немесе әлеуметтік желіде жазып, адамды қорқыта алады. Кибербуллинг жасаушы ауызша немесе белгілі бір фото, видео жариялап, қорлауы мүмкін.
Буллинг (bullying) – ағылшын тілінен аударғанда, қорлау, қудалау, мазалау дегенді білдіреді. Буллинг жасаушы мұны күшпен де, сөзбен кемсіту арқылы да жасайды әрі бұл әрекетін жиі қайталауы мүмкін. Қоғамда “буллинг мектеп оқушылары арасында ғана болады” деген түсінік қалыптасқан. Шындығында, кез келген жастағы адам үйде, көшеде, жұмыста, оқу орнында, барлық жерде буллингпен ұшырасуы мүмкін.
Киберқылмыскерлер туралы фактілер:
Кибербуллинг кезінде адамдарды қорлап,қорқытатын адамды «Киберқылмыскер» деп атайды.Киберқылмыскер адамның жеке заттарын алып оны желігі саламын деп қорқытуы мүмкін.
Кейбір киберқылмыскерлер топ құру арқылы жұмыс жасайды.Олар озық әдістерді қолданады және жоғарғы техникалық жабдықтарды қолданады.Мысалы адамның банк каточкасын алу барысында.Топтағы бір адам сол адам туралы деректер іздейді,ал біреуі сол адамды аңдиды және өзінің серігіне телефон арқылы хабар жеткізеді ал серігі екінші телефон арқылы оны алдап банк карточкасын алып алады.
Киберқылмыстың көпшілігін одан ақша табатын киберқылмыскерлер немесе хакерлер жасайды. Киберқылмыстық әрекеттерді жеке тұлғалар немесе топтар жүзеге асырады.
Киберқылмыскерлер пайдаға қатысы жоқ себептерменде жұмыс жасайды.Ол саяси тұрғыда немесе жеке өзіне байланысты болып табылады.
Осыған байланысты киберқылмыс екі түрге бөлінеді:
1.Өзіне бағытталған қымыстық әрекет
2.Басқа адамдардың жеке заттарын алу,қорлау үшін қолданылатын қылмыстық әрекет
Киберқылмыстың әртүрлі түрлеріне мысалдар:

  • Электрондық пошта алаяқтығы және Интернеттегі алаяқтық

  • Жеке басын куәландыратын алаяқтық (жеке ақпаратты ұрлау және теріс пайдалану)

  • Қаржылық деректерді немесе банк картасы деректерін ұрлау

  • Корпоративтік деректерді ұрлау және сату

  • Кибер бопсалау (кибершабуылдың алдын алу үшін ақша талап ету)

  • Ransomware шабуылдары (кибер төлем бағдарламалық құралының түрі)

  • криптоджакинг ( бөтеннің ресурстарын өз иелерінің хабарынсыз пайдаланып криптовалютаны өндіру

  • Кибер тыңшылық (мемлекеттік немесе коммерциялық ұйымдардың деректеріне рұқсатсыз қол жеткізу)

Шынайы өмірде болған киберқылмыс
"Жақында бір жағдай болды. Нұр-Сұлтан қаласында тұратын 8 жастағы қыз ұялы телефоны арқылы әлеуметтік желіде өзі қатарлы бір қызбен танысады. Ол желіге қызықты виделар мен желіге салуға болмайтын суреттерді салуға үгіттейді. Шындығында бұл желіні өзге атпен тіркелген педофилдер де жиі қолданады. Қыздың бақытына қарай, оның телефонын жасырып, мінезінің өзгергенін анасы дер кезінде байқаған. Бұл – кибербуллингтің шынайы өмірдегі бір ғана мысалы", – деді БҰҰ адам құқықтары жөніндегі тренері, әлеуметтанушы Халида Әжіғұлова.


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет