7.3 Номиналды айырбас бағамын анықтайтын факторлар
E = e.(P/P*) → e. = E (P*/P). (7.2)
Бұл теңдеу номиналды айырбас бағамының нақты айырбас бағамы мен екі елдегі бағалар деңгейіне байланысты екенін көрсетеді.
Номиналды айырбас бағамының өзгерістері
∆e(%) = ∆E(%) + (∆P*(%) – ∆P(%)),
E пайыздық өзгерісі – нақты айырбас бағамының өзгерісі; P пайыздық өзгерісі – бұл біздің инфляция деңгейі π; P* пайыздық өзгерісі – бұл басқа елдегі инфляция π*. Осылайша, номиналды айырбас бағамының пайыздық өзерісі:
∆e(%) = ∆E(%) + (π* – π). (7.3)
Бұл теңдеу екі елдің номиналды айырбас бағамының өзгерісі нақты айырбас бағамының өзгерісі мен осы елдердегі инфляция қарқынының айырмасының қосындысына тең екенін көрсетеді. Егер қандай да бір елде инфляция қарқыны Қазақстандағыдан жоғары болатын болса, онда уақыт өте келе 1 теңгеге осы елдің валютасын көп көлемде сатып алуға болады. Егер Қазақстанға қарағанда елдегі инфляция қарқыны төмен болса, онда уақыт өте келе 1 теңгеге осы елдің валютасы аз көлемде сатып алынады.
Жоғары инфляция салдарының бірі валютаның құнсыздану болып табылады, жоғары π төмендеуші e береді:
∆e(%)↓ = ∆E(%) + (π* – π↑).
7.4 Манделл-Флеминг моделі
Манделл-Флеминг моделі – тіркелген және қалқымалы айырбас бағамы кезінде әртүрлі экономикалық саясаттарды жүргізу нәтижелерін бағалау мақсатында қолданылатын кіші ашық экономика моделі.
Манделл-Флеминг моделінің шарттары:
Y = C(Y-T) + I(r) + G + NX(e) → IS – тауар нарығы;
M/P = L(r,Y) → LM – ақша нарығы;
r = r*.
Модельде үш эндогенді айнымалы бар: Y, e, r. Екі график тұрғызу ұсынылады. Әр графикте айнымалылардың біреуі константа ретінде қабылданады, ал талдау екі айнымалылардың байланысын зерттеу үшін жүргізіледі.
Манделл-Флемингтің Y–r моделі 7.5.1 суретте көрсетілген.
7.5.1-сурет. Манделл-Флемингтің Y–r моделі
Суретте IS қисығы төмен, ал LM – жоғары бағытталғаны көрсетіліп тұр. Көлденең сызығы әлемдік пайыздық мөлшерлемені сипаттайды.
Графиктің екі ерекшелігі бар:
IS қисығының көлбеуі айырбас бағамының деңгейімен шартталған. Айырбас бағамының жоғарылауы қисықты солға жылжытады;
барлық үш қисық бір нүктеде қиылысады.
Манделл-Флемингтің Y–e моделі 7.5.2-суретте көрсетілген.
7.5.2-сурет. Манделл-Флемингтің Y–e моделі
7.5.2-суретте тігінен айырбас бағамының мәндері, ал көлденең – табыс деңгейі көрсетілген. Пайыздық мөлшерлеме тұрақты және әлемдік пайыздық мөлшерлемеге тең деп ұйғарылады. Бұл жағдайда графикте екі теңдік көрсетіліп тұр:
Y = C(Y-T) + I(r) + G + NX(e), IS;
M/P = L(r,Y), LM.
Экономикадағы тепе-теңдік екі IS және LM қисықтарының қиылысу нүктесінде орын алады. Осы қиылысу нүктесі айырбас бағамы мен табыстың деңгейін сипаттайды.
Манделл-Флеминг моделін талдау мемлекеттің кіші ашық экономикадағы кез-келген экономикалық саясатының нәтижелері тіркелген немесе қалқымалы айырбас бағамымен шартталған. Осылайша, қалқымалы айырбас бағамы кезінде табыс деңгейіне тек ақша-несие саясаты ғана әсер етеді, ал сол кезде валюта бағамының жоғарылауы нәтижесінде ынталандырушы бюджет-салық саясаты әсер етпейді. Тіркелген айырбас бағамы кезінде табысқа тек бюджет-салық саясаты ғана әсер етеді, ал сол кезде ақша-несие саясаты табысқа мүлдем әсер етпейді, себебі ақша ұсынысын өзгерту айырбас бағамын берілген деңгейде сақтап қалу мақсатын көздейді.
Достарыңызбен бөлісу: |