Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

490

на  септеседі.  Кейде  сезімдер  мен 

оларға  ілеспе  эмоциялар  олардың 

объектілеріне  қайшылықты  қатынас 

тудыруы мүмкін.

Тұлғаның  қалыптасу  процесіне  се- 

зімдер  иерархиялық  жүйеде  ұйым- 

дасады;  онда  бір  сезімдер  жетекші 

орында, басқалары әлеуеттегі, жүзеге 

аспайтын  беталыстар  болып  қала 

берсді.  Үстем  сезімдердің  мазмұны 

тұлғаның  бағыттылығының  ең  ма- 

ңызды  сипаттамаларының  бірін 

анықтайды.  Сезімдерді  топтастыру- 

дың  ең  көп  тараған  бір  түрінде 

олардың  жекелеген  түрлері  өздері 

көретін  қарекет  салалары  бойынша 

сараланған.  Адамның  әлеуметтік 

болмысқа  эмоциялық  қатынасының 

бүкіл  байлығы  қамтылған  биік  се- 

зімдер айрықша топ құрайды. Адам- 

гершілік  сезімдер  саласына  адам- 

ның  әлеуметтік  мекемелерге,  мем- 

лекетке,  басқа  адамдарға,  өзіне-өзі- 

нің  көзқарасын  айқындайтынның 

бәрі  жатады.  Танымдық  қарекет 

адамда  танымдық  немесе  ақыл-ой- 

лық  сезімдерін  туғызады.  Олардың 

пәні білім алу процесінің өзі, сондай-

ақ  оның  нәтижесі  болады;  ақыл-ой 

сезімдерінің шыңы адамның ақиқат- 

қа  деген  жалпылама  сүйіспеншілік 

сезімі  болып  шығады.  Биік  сезім- 

дердің  арасында  қарекетпен  байла- 

нысты:  еңбекпен,  оқумен,  спортпен 

байланысты  практикалық  сезімдер 

маңызды  орын  алады.  Пәндік  маз- 

мұнның  жалпыламалық  дәрежесі 

бойынша  сезімдер  нақты  (мысалы, 

балаға,  өнер  туындысына  қатысты 

сезімдер), жалпылама (жалпы алғанда 

балаларға, музыкаға деген сезімдер) 

және  абстрактілі  (әділеттік  сезімі) 

болып бөлінеді.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: